Mapa Serwisu
|
| MAKROEKONOMIA |
|
Admin dnia lutego 22 2007 16:06:41
|
MAKROEKONOMIA
EKONOMIA – to nauka badająca w jaki sposób ludzie organizują działania w sferze produkcji i
konsumpcji .
MAKROEKONOMIA- jest gałęzią ekonomi próbującą wyjaśnić jak i dlaczego z upływem czasu gospodarka rozwija się , podlega różnym wahaniom i zmianą .
Ogólny trend gospodarki jest wynikiem wolno działających firm mianowicie rosnącej liczby ludności i lepszych technologii .
RECESJA- okres spadku łącznej produkcji oraz innego rodzaju wahania wytrącające gospodarkę ze ścieżki wzrostu .
MAKROEKONOMIA stara się wyjaśnić te działania wykorzystując zasady analizy ekonomicznej .
Inną gałęzią ekonomi jest mikroekonomia która bada zachowania pojedynczych konsumentów , przedsiębiorstw i rynków .
Mikroekonomia różni się od makroekonomii pod dwoma względni :
Mikroekonomia zajmuje się bardziej różnicami między rynkami niż tym dlaczego gospodarka jako całość z biegiem czasu rozwija się i podlega wahaniom .
Makroekonomia wyjaśnia proces ustalania się zmiennych , które mikroekonomia traktuje jako
dane zmienne , te obejmujące dochód narodowy , poziom cen i stopy procentowe .
Makroekonomia wykorzystuje podstawowe idee mikroekonomii próbując wyjaśnić wzrost i
fluktuację / wahania / .Makroekonomia musi patrzeć na zachowania konsumentów i przedsiębiorstw ,
organizacji rynków pracy i przemysłu , funkcjonowanie rynków finansowych oraz machinacji rządu .
Makroekonomia zajmuje się :
Bada gospodarkę narodową jako całość lub jej główne komponenty .
Bada zachowanie się państwa jako podmiotu gospodarczego .
Przedmiot zainteresowania makroekonomii stanowi długookresowy wzrost gospodarczy i wahania
krótkookresowe .
Makroekonomia zajmuje się takimi problemami jak :
Wzrost produkcji dóbr i usług
Stopa inflacji
Stopa procentowa
Kursy walut
Deficyt handlowy
Makroekonomia stara się odpowiedzieć na następujące pytania :
Co określa ogólny poziom cen i jaki jest wska¼nik inflacji .
Co określa dochód narodowy i poziom produkcji .
Co określa zatrudnienie w gospodarce i poziom bezrobocia w danym kraju .
Jak polityka monetarna i fiskalna wpływa na ogólny poziom cen , dochodu , produkcji , zatrudnienia i poziom bezrobocia .
Co może uczynić rząd aby przeciwdziałać recesji , bezrobociu i inflacji .
DO CZEGO PRZYDAJE SIę MAKROEKONOMIA
Makroekonomia jest istotna dla prowadzenia dobrej polityki ekonomicznej /gospodarczej /.
Wykorzystywana we właściwy sposób przez prowadzących politykę ma bardzo duży wpływ na poprawę dobrobytu w danym kraju , a w tym słabiej rozwiniętych gospodarczo: Afryka , Azja ,
czy Ameryka £acińska oraz w nowo powstających gospodarstwach Europy Wschodniej .
Zastosowanie Makroekonomii :
1. Może pomóc polityką w podjęciu decyzji dotyczącej tego co należy uczynić w celu odsunięcia
niebezpiecznych recesji a gdy już ona wystąpi jak spowodować by była najkrótsza i
najłagodniejsza .
2. Może pomóc w utrzymaniu inflacji na niskim i stabilnym poziomie bez wywoływania
krótkookresowej niestabilności gospodarczej .
3. Mówi w jaki sposób istotne zmiany polityki wpływają na typy dóbr wytwarzanych w gospodarce .
4. Może pomóc polityką w przebrnięciu przez różne rządowe propozycje w zakresie wydatków i
podatków mających na celu zwiększenie długookresowego tempa wzrostu .
Dlaczego państwo ingeruje w gospodarkę – powody :
Wybory indywidualne niekoniecznie dotyczą dóbr korzystnych społecznie .
Procesy produkcji wywołują negatywne efekty zewnętrzne , które należy zlikwidować
/hałas , zanieczyszczenia / .
Dążenie do najwyższej racjonalności i maksymalnych efektów gospodarczych niekoniecznie
maksymalizuje dobrobyt społeczny .
Procesy gospodarcze odbywają się w warunkach niepewności , szczególnie nie omijają ich klęski
żywiołowe które trudno przewidzieć .
Reguły konkurencji uczciwej / polityka antymonopolowa / .
MIERNIKI MAKROEKONOMICZNE / rachunek dochodu narodowego /- służą do oceny sprawności
gospodarki .
Dwa systemy obliczania dochodu narodowego :
Metoda MPS /MATERIAL PRODUKT SYSTEM –system produkcji materialnej /- obejmuje
tylko produkcję materialną .
Metoda SNA / SYSTEM OF NATIONAL ACCOWNTS system rachunkowości narodowej /-
obecnie stosowana na całym świecie obejmuje produkcję dóbr materialnych i sfery usług .
Najważniejsze wska¼niki działalności gospodarczej państwa :
Miary poziomu i tempa ogólnej pozycji produkcji krajowej / PNB , PNN , PKB /
Miary siły nabywczej konsumentów przed opodatkowaniem i po nim – dochód narodowy DN,
dochód rozporządzalny lub dochody osobiste do dyspozycji DN=DO , dochody osobiste .
Miara trudności znalezienia pracy przez ludność – stopa bezrobocia .
Miara trudności wzrostu ogólnego poziomu cen w gospodarce – stopa inflacji .
PRODUKT NARODOWY BRUTTO /PNB / -stanowi pieniężny wyraz bieżącej wartości rynkowej
wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych w gospodarce w danym okresie .
Dobra i usługi finalne są przeznaczone już dla ostatecznego użytkownika .
Dobra i usługi pośrednie są nabywane do dalszej obróbki czyli wytwarzania innych dóbr i usług .
PNB = PKB + DOCHODY NETTO z tytułu własności pracy za granicą
PRODUKT KRAJOWY BRUTTO / PKB / -stanowi miarę produkcji wytworzonej przez czynniki
wytwórcze zlokalizowane na terenie danego kraju niezależnie od tego kto jest ich właścicielem .
Dochody pracy z tytułu pracy za granicą są równe różnicy między dochodami obywateli danego kraju
uzyskanymi za granicą a odpływem dochodu z własności lub pracy należnych cudzoziemcy .
Cechy PNB :
Jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju niezależnie
od kraju świadczenia usług przez czynniki produkcji .
Obejmuje tylko dobra i usługi wytworzone w ciągu jednego roku .
Z tych samych powodów wyłącza się z PKB obrót papierami wartościowymi , płatności
związane z zakupem akcji , obligacji nie związanych z regularnym przepływem w danym roku wytworzonych dóbr i usług .
Dotyczy tylko dóbr , które przeszły przez rynek .
Nie wlicza się transferów pieniężnych do PNB .
Nie uwzględnia miernikowych działalności oraz nieujawnionych działalności .
Wady PNB :
Nie ujmuje produkcji , która nie jest przeznaczona na rynek .
Nie ujmuje rezultatów gospodarki cieni / szara strefa , nielegalna działalność , legalna
działalność , która oszukuje czyli prowadzi dwie księgi / .
Nie ujmuje czasu wolnego .
Nie obejmuje renty konsumenta dotyczącej dóbr trwałych , które już posiadamy w
gospodarstwach domowych .
Ujmuje produkcję anty dóbr / wszystkich efektów zewnętrznych , hałas , zanieczyszczenia
a także broni , narkotyków , tytoniu , alkoholu .
Dobrobyt ekonomiczny netto – uwzględnia przy obliczaniu PNB miernikowe dobra i straty w celu ustalenia lepszej miary jakości życia i dobrobytu narodowego .Modyfikacje:
Odejmuje od PNB pewne nieuwzględnione koszty obniżenia życia , które pojawiają się wraz z
objętą w PNB .
Dodaje do PNB niektóre pozycje np. pracę w gospodarstwach domowych i czas wolny .
Wyklucza z PNB niektóre usługi pośrednie np. ochronę policyjną i przeciwpożarową .
PNN produkt narodowy netto / PNN= PNB- amortyzacja / - jest lepszym miernikiem wzrostu
Produkcji niż PNB i stanowi 89-92 % PNB .
Wyróżniamy dwa rodzaje PNB :
Nominalny PNB jest liczony w cenach bieżących . Wyróżnienie PNB w ujęciu nominalnym
służy ocenie tego co w danym roku wytworzono i co może być podzielone , nie może służyć
wzrostowi gospodarczemu w kolejnych latach .
Realny PNB liczony w cenach stałych przedstawia nam prawidłowy obraz rzeczywistych zmian
w gospodarce – uwzględnia wska¼nik inflacji .
Realny PNB = Nominalny PNB x 1000
Indeks cen
PKB jest lepszą miarą tego co dzieje się i jest ściśle związany z innymi miarami produkcji i
zatrudnienia . Pozwala na lepsze porównanie PKB w innych krajach .
Transakcje z zagranicą stają się coraz większą działalnością gospodarczą kraju – rosną zarówno wypłacone jak i otrzymywane przez dany kraj dochody z usług czynników produkcji . Na skutek tego PNB stawał się coraz mniej wiarygodnym wska¼nikiem mierzonym w danym kraju działalność
gospodarczą .
Metody obliczania produktu krajowego brutto :
Możemy obliczyć wydatki na dobra i usługi różnych podmiotów gospodarczych , gospodarstw
domowych , przedsiębiorstw państwowych i cudzoziemców .
Możemy obliczyć wielkość produkcji w różnych gałęziach produkcji , górnictwie , w
rolnictwie .
Możemy mierzyć całkowity dochód sumując płace i zyski uzyskane przez różne grupy
wytwarzające PNB .
całkowita wielkość wydatków = całkowita wielkość produkcji = całkowita
Ad 1 . sumowanie wydatków
PKB = C + I + G + Nx
C – wydatki konsumpcyjne
I - inwestycyjne
G – rządowych
Nx – export netto
C – obejmuje wydatki gospodarstw domowych na
Dobra konsumpcyjne trwałego np. telewizor , samochód , pralka .
Dobra konsumpcyjne nie trwałego użytku np. żywność , ubranie , benzyna .
Wydatki na usługi np. kształcenie , opieka medyczna , usługi fryzjerskie .
Wydatki związane z zakupem mieszkania są inwestycją .
I – inwestycje to suma wydatków przedsiębiorstw na fabryki , maszyny , zapasy oraz wydatków gospodarstw domowych na mieszkania .
Inwestycje
Inwestycje w kapitał trwały zapasy
/ zakup nowej fabryki , urządzeń domu / / to wszystko co przedsiębiorstwo potrzebuje aby
utrzymać produkcję w toku – krótkookresowe /
nie mieszkaniowe mieszkaniowe
/ budowle , fabryki /
budowle wyposażenie
/ samochód dostawczy . długopis
papier do ksera /
Makroekonomiczne inwestycje polegają jedynie na nabywaniu nowych domów , fabryk lub zapasów .
G – zapasy rządowe – oznaczają sumę wydatków rządu na produkty i usługi mogą dotyczyć np.:
szkolnictwa , budowy dróg oraz produkcji sprzętu wojskowego . Są one tylko częścią wydatków
państwa uwzględnionych w budżecie i nie zalicza się do nich takich pozycji jak zasiłki społeczne oraz
odsetki od długu publicznego .
gospodarstwo domowe wydatki konsumpcyjne na dobra trwałego użytku
SAMOCHÓD przedsiębiorstwo inwestycja
rząd wydatek rządowy
gospodarstwo domowe
DOM przedsiębiorstwo inwestycje / jest to wyjątek /
rząd
EXPORT NETTO
Export jest to dostarczanie dóbr i usług za granicę . Obliczając PKB import odejmujemy a export dodajemy do wydatków .
Całkowity export netto nazywany jest czasem saldem bilansu handlowego . Jeśli jest on dodatni
Mówimy o nadwyżce handlowej , jeśli ujemny mamy do czynienia z deficytem handlowym .
Pomiar PKB przez produkcję – wartość dodana . PKB możemy obliczyć dodając wartość dóbr i usług w różnych gałęziach . Musimy jednak uważać jednak aby nie obliczyć pozycji kilkukrotnie .
Aby zapobiec kilkukrotnemu liczeniu tych samych pozycji wprowadzono pojęcie wartości dodanej .
Wartość dodaną przedsiębiorstw nazywamy różnicę między przychodem tego przedsiębiorstwa
pochodzących ze sprzedaży jego produktu a sumą jaką ono musi zapłacić innym przedsiębiorstwom
za użyte przez siebie dobro pośrednie .
Pomiar przez sumowanie dochodów – metoda ta polega na sumowaniu płatności dochodowych
Wypłacanych właścicielom czynników produkcji za ich wykorzystanie w procesie produkcji .
Obejmuje wynagrodzenie pracowników , dochody właścicieli przedsiębiorstw , dochody osobiste z rent , zyski .
6.10.2001.
DOCHÓD NARODOWY – obejmuje całość dochodów wypłaconych za wykorzystanie czynników produkcji / kapitał , ziemia , praca / w określonym czasie ich właściciela .
Stąd dochód narodowy jest sumą procentów , rent i płac z punktu widzenia ¼ródeł pochodzenia czynników produkcji . Dochodów narodowy jest dochodem z tytułu ich zaangażowania w procesie produkcji .
Z punktu widzenia przedsiębiorstw dochód narodowy jest kosztem zużycia tych czynników produkcji.
Dlatego też dochód narodowy jest równy całkowitym kosztom produkcji dóbr i usług zawartych w produkcie narodowym netto . Możemy zapisać że : DN = PNN – podatki pośrednie ponieważ wynagrodzenia czynników produkcji są mniejsze od wpływów pieniężnych ze sprzedaży . Część tych wpływów stanowią podatki pośrednie , które trafiają do budżetu państwa .
DOCHODY OSOBISTE – stanowią całkowity dochód uzyskiwany przez obywateli przez opłaceniem podatku dochodowego .
DOCHÓD ROZPORZ¡DZALNY – /dochód osobisty do dyspozycji/ - stanowią dochody osobiste pomniejszone o podatki osobiste / majątkowe , spadkowe / a także o kwotę opłat nie podatkowych .
Różnica między produktem krajowym brutto a dochodem narodowym :
produkt krajowy brutto mierzymy w cenach zakupu towaru przez klientów
dochód narodowy mierzymy w cenach uzyskanych przez przedsiębiorstwa ze sprzedaży produktów
Ceny te różnią się o wielkość podatku od sprzedaży i akcyzy .
RACHUNEK DOCHODU NARODOWEGO
PKB
+ dochody netto czynników produkcji
= PNB
- amortyzacja
= PNN
- podatki od sprzedaży i akcyza
- transfery przedsiębiorstw
- rozbieżności statystyczne
+ dotacje netto dla przedsiębiorstw państwowych
= DOCHÓD NARODOWY
- podatki dochodowe przedsiębiorstw
- składki na ubezpieczenia społeczne
- nierozdzielne zyski spółek akcyjnych
+ odsetki od długów zaciągniętych przez podmioty nie gospodarcze
+ płatności transferowe państwa i przedsiębiorstw
= dochód osobisty
- podatki osobiste
= dochód rozporządzalny
ZAGREGOWANY POPYT A ZRÓWNOWAźONY POZIOM DOCHODU I PRODUKCJI
GOSPODARKA DOMOWA
STRUMIEń STRUMIEń STRUMIEń STRUMIEń
WYDATKÓW DÓBR I ZASOBÓB WYNAGRODZEń
NA DOBRA US£UG PRODUKCJI ZA CZYNNIKI
I US£UGI PRODUKCJI
PRZEDSIęBIORSTWA
Przepływ wewnętrzny – przepływ zasobów rzeczowych
Przepływ zewnętrzny – przepływ zasobów finansowych
W najprostszej postaci obieg ten ilustruje funkcjonowanie gospodarki na którą składają się gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa . Jest to obieg gospodarki zamkniętej nie uwzględniającej wpływów państwa .
Gospodarstwa domowe kupują dobra wytwarzane przez przedsiębiorstwa natomiast sprzedają posiadane przez siebie czynniki produkcji przedsiębiorstw .
Dochody otrzymane ze sprzedaży czynników produkcji umożliwiają gospodarstwom domowym dokonywanie zakupów , z kolei przedsiębiorstwa otrzymują przychody ze sprzedaży wytworzonych produktów . Mogą kupować na rynkach czynników produkcji to co oferują gospodarstwa domowe .
Ponieważ nie uwzględniamy w modelu żadnych dopływów ani odpływów : gospodarstwa domowe wydają całe swoje dochody na rynku produktów i usług zaraz po ich otrzymaniu , natomiast przedsiębiorstwa sprzedają wszystkie swoje produkty gospodarstwom domowym zaraz po ich wyprodukowaniu .
Warunek równowagi dla tego modelu : A = Y
A – globalny popyt Y – globalna podaż
Przedstawiony model sugeruje że rozmiary działalności gospodarczej można mierzyć 3 sposobami :
Przez liczenie wartości wytworzonych dóbr i usług .
Przez liczenie wartości dochodów czynników produkcji .
Przez liczenie wartości rozmiarów wydatków na dobra i usługi .
II . MODEL Z£OźONY OKRęźNEGO OBIEGU WYDATKÓW
Jest bliższy rzeczywistości gospodarczej i uwzględnia istnienie rynków finansowych oraz występowanie obiegów dwóch rodzajów strumieni oszczędności i inwestycji .
GOSPODARSTWA DOMOWE
Q
WYNAGRODZENIE S ZA CZYNNIKI T WYDATKI NA DOBRA
PRODUKCYJNE / Y / I I US£UGI / C /
R
G
X
PRZEDSIęBIORSTWA
Nie cały dochód który otrzymujemy wydajemy .
„S” – OSZCZęDNOŁCI spowodują że nie wszystkie dobra i usług zostaną sprzedane . Przedsiębiorstwa będą zmniejszały produkcję dostosowując ją do rozmiarów popytu to z kolei oznacza zmniejszenie zaopatrzenia firm na czynniki produkcji . Zmniejszają się więc dochody gospodarstw domowych a tym samym dalszemu ograniczeniu ulegnie globalny popyt .
Ten efekt odpływu oszczędności może być zrekompensowany dopływem inwestycji .
„I”- INWESTYCJE to zakup dóbr kapitałowych mogą mieć charakter zamierzony / przewidywane zakupy dóbr kapitałowych / lub niezamierzony gdy dobra wyprodukowane na sprzedaż nie znalazły nabywcy .
Dopływem są inwestycje tylko zamierzone .
Warunek równowagi : S = I
W modelu uwzględniamy :
Funkcjonowanie państwa jako podmiotu gospodarczego .
Istnienie gospodarki otwartej .
Ad. 1 Istnienie i funkcjonowanie rządu wymaga określonych środków finansowych i rząd uzyskuje je głównie z podatków .
„T” – PODATKI – stanowią odpływ siły nabywczej z obiegu . Z uzyskanych dochodów rząd może dokonywać zakupów dóbr i usług niezbędnych do realizowania określonej polityki gospodarczej i są to WYDATKI RZ¡DOWE „G” .
„X” – EXPORT – jest dopływem do obiegu gdyż wyprodukowane w kraju towary za których wytworzenie zapłacono właścicielom czynników produkcji są wywożone za granicę .
Dochody uzyskiwane z tego tytułu są elementem globalnego popytu produktu zaś nie stanowią części globalnej podaży .
„Q” – IMPORT – jest odpływem gdyż gospodarstwa domowe wydają część swoich dochodów na zakup dóbr wytwarzanych poza granicą kraju co oznacza zmniejszenie popytu na dobra krajowe .
Warunek równowagi : A = C + I + G + R + Ix
Y = C + S + T
A = Y C + T + S = C + I + G + R + Nx Nx = x – q
S + T + Q = I + G + R + x
Zrównoważony poziom produkcji – założenia :
1. Ceny i stawki płac są stałe A = C + I + G + R + Nx
2. Globalny popyt konsumpcyjny zależy od odchodów rozporządzalnych , którym dysponują
gospodarstwa domowe w związku z tym wzrost dochodów powoduje wzrost popytu .
Cały otrzymany dochód gospodarstw domowych dzielą na części przeznaczone do konsumpcji i część przeznaczoną na oszczędności . Y = C + S
Ostateczny podział dochodu zależy od :
Krańcowej psychologicznej skłonności do konsumpcji /c / - jest to część dodatkowej jednostki
dochodów które gospodarstwa domowe pragną przeznaczyć na powiększenie konsumpcji .
Krańcowej psychologicznej skłonności do oszczędzania / s / - jest to część dodatkowej jednostki
Którą gospodarstwa domowe przeznaczają na powiększenie oszczędności
c + s = 1
Warunek : o c 1 funkcja konsumpcji będzie miała postać
C = c + cY
c- konsumpcja autonomiczna niezależna od dochodu rozporządzalnego
c i c – są stałe i dodatnie
Nachylenie prostej jest zawsze mniejsze niż 45
Linia 45 - C = Y – jest to hipotetyczna sytuacja w której cały dochód gospodarstw domowych jest konsumowany . Rzeczywisty przebieg planowanej przez gospodarstwa domowe konsumpcji wyraża linia : C = c + cY
Konsumpcja zależy od dochodów , wyższemu poziomu dochodów odpowiada wyższy poziom konsumpcji . Nachylenie prostej mówi nam jak zmienia się konsumpcja wraz ze zmianą dochodu .
Nachylenie prostej jest równe C .
Przy dochodzie Y = O cały dochód otrzymany na gospodarstwa domowe jest przeznaczany na
konsumpcje S = O .
Przy wielkości dochodu mniejszemu niż Y = O występuje zjawisko ujemnych oszczędności .
Oznacza to sytuację w której gospodarstwa domowe finansują bieżąco konsumpcję z oszczędności nagromadzonych wcześniej lub kredytu .
Zwiększeni rozmiarów dochodu ponad YO umożliwia gospodarstwom domowym przeznaczenie
części otrzymanego dochodu na oszczędności .
Y = C + S
S = Y – C
C = c + cY
S = Y – c - cY
S = - c + ( 1 – c ) x Y
S = - c + sY
FUNKCJA OSZCZęDNOŁCI
FUNCJA INWESTYCJI
Drugim elementem globalnego popytu jest popyt inwestycyjny / zamierzony przez przedsiębiorstwa powiększeni dóbr / . Rozmiary popytu inwestycyjnego zależą od : przewidywalnego popytu na określone wyroby oraz od wysokości stopy procentowej . Natomiast nie ma żadnego związku między bieżącym poziomem produkcji a popytem inwestycyjnym . W związku z tym popyt jest wielkością niezależną od rozmiarów dochodu .
Wydatki i transfery rządowe- zależą bardziej od charakteru polityki prowadzonej przez rząd niż od wielkości dochodu można więc je potraktować jako wielkość autonomiczną stałą .
Mnożnik - informuje nas o tym co się będzie działo z dochodem narodowym gdy zmieni się popyt autonomiczny . Mnożnik to stosunek zmiany produkcji zapewniającej utrzymanie równowagi do powodującej ją zmianę popytu autonomicznego .
Obliczając wartość mnożnika dowiemy się ilo krotnie przyrasta dochód narodowy . W tym celu sumujemy przyrost produkcji , a następnie dzielimy przez wzrost inwestycji autonomicznych .
w gospodarce zamkniętej
Wartość mnożnika zależy od psychologicznej skłonności do konsumpcji . Im skłonność ta jest większa tym większa jest wartość mnożnika .
Opisane procesy mnożnikowe będą zachodzić wówczas , gdy będą istnieć wolne niewykorzystane zasoby czynników produkcji .
Procesy mnożnikowe mogą oddziaływać w przeciwnym kierunku czyli spadek inwestycji autonomicznych może wywołać wielokrotnie większy spadek dochodu narodowego .
Mnożnik w gospodarce odwrotnej
Państwo – jako podmiot gospodarczy
Wydatki i transferu – wielkości autonomiczne
Podatek – stopa podatkowa / „t”/
Wartość podatków T = tY
Dochód rozporządzalny Yd = Y – T
Yd = Y - tY
Yd = Y ( 1- t )
Ważne :
Mnożnik przy uwzględnieniu roli państwa będzie miał postać :
Im wyższa stopa podatkowa tym mniejsza jest wartość mnożnika .
HANDEL ZAGRANICZNY
Export = export autonomiczny X = x
Import Q = q + mY q - wartość autonomiczna krańcowa
skłonności do importu
m - chęć przeznaczenia przyrostu dochodu
zakup dóbr importowanych
Mnożnik przyjmie postać :
Efekt działania mnożnika będzie tym większy im mniejsza część dochodu będzie przeznaczona na zakup dóbr importowanych .
PIENI¡DZ 21.10.2001
BARTER- jest to wymiana naturalna produktu na produkt , w handlu zagranicznym może być spowodowany brakiem wymienialnej waluty.
Towar który utrzymuje na stał pozycje ogólnego ewkiwalentu staje się pieniądzem .
Pierwszą formą pieniądza był pieniądz przedmiotowy to np. ziarna kakaowca u Asteków , jedwab
w Chinach , muszle , sól , perły w Afryce , skóry , siekierki żelazne , sól u Słowian .
Drugą formą pieniądza był pieniądz papierowy .
Pieniądz jest to rodzaj aktywów powszechnie akceptowanych jako środek płatniczy .
Rodzaje pieniądza :
Pieniądz przedmiotowy
Pieniądz towarowy / w XIX w / obejmuje złote i srebrne monety oraz kruszce szlachetne .
Przyczyny : - złoto występuje w ograniczonych ilościach
- jest trudny do wydobycia
- jest metalem miękkim
Pieniądz symboliczny papierowy : niski koszt wytworzenia , prawo nadaje mu wartość i czyni
akceptowanym środkiem płatniczym , w czasie inflacji traci wartość .
Pieniądz bezgotówkowy – zapisy na rachunkach bankowych należących do przedsiębiorstw ,
Firm oraz osób fizycznych .Wkłady uruchamiane są za pomocą czeków , kart płatniczych . Jest
Emitowany przez banki handlowe i nie jest prawnym środkiem płatniczym .
Pieniądz międzynarodowy i są nimi :
- SDR – specjalne prawa ciągnienia
- ECU
- EURO
SDR – jest to sztuczny międzynarodowy pieniądz kredytowy służący do rozrachunków między krajami członkowskimi międzynarodowego funduszu walutowego . Wprowadzono je w 1970 r i są
emitowane wyłącznie przez NFW jako dodatkowe aktywa rezerwowe .
Mechanizm emisji a następnie sprzedaż SDR jest metodą finansowania nierównowagi płatniczej . Są koszykiem 5 głównych walut państwa : dolar USA , marka , frank francuski , funt brytyjski , jen . W ograniczony sposób można wykorzystywać do zakupu kluczową walutę MFW i do niektórych innych mniej ważnych celów .
Dlaczego SDR nie został powszechnie zaakceptowany :
Nie miały żadnej wartości wewnętrznej np. złoto
Nie były gwarantowane przez potężny rząd np. dolar
Z dnia 11.01.2001 1 SDR = 5,3779 zł
Z dnia 19.10.2001 1 SDR = 5,2174 zł
ECU – W 1979 r członkowie EWG wspólnie z Wielką Brytanią utworzyli europejski system walutowy a w jego ramach wspólną walutę ECU . Była to jednostka rozrachunkowa początkowo używana w niektórych transakcjach pomiędzy krajami EWG a pó¼niej Unii Europejskiej . Jej wartość była ustalona na podstawie koszyka walut krajów członkowskich . Największy udział w koszyku miała marka niemiecka .
1 ECU = 3,6 Z£
EURO – w dniu 2,3 maja 1998 r przedstawiciele rządów Unii Europejskiej postanowili wprowadzić w życie z dniem 1.01.1999 r nową walutę międzynarodową EURO . Początkowo miała ona funkcjonować w transakcjach bankowych oraz za pośrednictwem kart kredytowych . W 2002 r politykę pieniężną tych państw w dużym stopniu przejmie utworzony Europejski Bank Centralny .
EURO wystąpiło ECU w stosunku 1: 1
11.10.2001 1 EURO = 3,8797
19.10.2001 1 EURO = 3,6891
Korzyści z wprowadzenia EURO :
dla mieszkańców Unii Europejskiej pozbycie się problemu wymiany walut w czasie wyjazdów za
granicę
łatwość w porównywaniu cen
dla gospodarki Unii Europejskiej łatwość transferu kapitału
wyeliminowanie problemów związanych z wahaniem kursów walutowych
Wymiary zasobów pieniężnych :
Płynność – jest to łatwość z jaką można zamienić jedne aktywa na drugie .
W zależności od stopnia płatności wyróżniamy różne miary zasobu pieniądza :
Miara M1 obejmuje : gotówkę , czeki podróżne , depozyty płatne na żądanie , obejmuje składniki
Najbardziej płynne .
Miara M2 obejmuje : M1 , depozyty oszczędnościowe , drobne depozyty terminowe , jednodniowe umowy odkupu , udziały w spółkach lokacyjnych na rynku pieniężnym , krótkoterminowe depozyty w walutach obcych .
Miara M3 najmniej płynne składniki zasobu obejmuje : M2 , duże depozyty terminowe , umowy odkupu , długoterminowe depozyty w walutach obcych , depozyty terminowe nie bankowych instytucji finansowych .
Grupa aktywów finansowych o dużym stopniu płynności zaliczamy : obligacje rządowe , akcepty
bankowe tj. polecenie zapłacenia przez bank określonej sumy w określonym czasie , używane głównie w handlu zagranicznym weksel handlowy , weksel handlowy , krótkoterminowe papiery wartościowe skarbu państwa .
Zakres poszczególnych miar zasobu pieniądza zależy od innowacji finansowych .
INNOWACJE zwiększyły ilość i różnorodność aktywów finansowych występujących w charakterze pieniądza lub jego substytutu . Zmieniają skład agregatów pieniężnych i komplikują prawidłowe określenie podaży pieniądza . Pojawia się obawa że w związku z tym skuteczność polityki pieniężnej może być ograniczona
Funkcje pieniądza :
Łrodek cyrkulacji i obiegu / środek wymiany / - pieniądz usprawnia wszelkie rodzaje transakcji
posługujemy się miarą M1 .
Łrodek tezauryzacji czyli magazyn wartości – pieniądz jest środkiem przechowywania siły
nabywczej w czasie , pozwala dokonywać zakupów w przyszłości . Tę funkcję pełnią również inne aktywa : akcje , obligacje , domy , biżuteria / M2 , M3 /
Miernik wartości albo jednostka rozrachunkowa czyli w nim są wyrażone ceny prowadzonego
rozliczenia .
Łrodek płatniczy albo środek odroczonych płatności pieniądz używany jest przy spłacie wszelkich
zobowiązań np. płace , pożyczki , podatki .
Pieniądz światowy spełnia wymienione wyżej funkcje z tym zastrzeżeniem że one do wymiany
międzynarodowej .
Cechy charakteryzujące pieniądz :
Podaż pieniądza musi być ograniczona .
Pieniądz musi być podzielny .
Pieniądz musi być łatwo przenośny .
Pieniądz powinien być trwały .
Wartość pieniądza .
Pieniądz kulkowy wartość swą czernie z przyczyn kulturowych i społecznych .
Pieniądz towarowy wartość była utożsamiana z pewnymi towarami . Wartość to waga tych towarów : złota , srebra .
Siła nabywcza pieniądza – to jego zdolność do nabycia określonej ilości dóbr i usług . Wzrost cen powoduje zmniejszenie wartości jednostki pieniężnej tj. deprecjację pieniądza . Gdy ceny obniżają się wartość pieniądza rośnie czyli występuje jego aprecjacja .
KURS WALUTOWY to :
1. Cena waluty obcej wyrażona w pieniądzu krajowym 1 dolar = x zł
2. Cena waluty danego kraju w walucie innego kraju 1 zł = y dolarów
Jeżeli kurs danej waluty spada to mówimy o deprecjacji pieniądza , jeżeli waluta wzrasta to aprecjacja.
DEWALUACJA – to obniżenie urzędowego kursu wymiany krajowego pieniądza w stosunku do walut obcych . Jest to podwyższenie kursu walut obcych wyrażonego w pieniądzu krajowym np. bank centralny zmienia kurs z 1 USA = 3,96 zł na 1 USA = 4,00 zł .
REWALUACJA - oznacza podwyższenie urzędowego kursu wymiennego waluty krajowej .
Zmian kursu waluty krajowej dokonuje Bank Centralny lub rząd .
DENOMINACJA – jest to reforma pieniężna polegająca na anulowaniu obowiązującej jednostki pieniężnej i ustanowieniu nowej z reguły o zwiększonej sile nabywczej .
1995r. 10000 zł = 1 zł nowy
PRAWO KOPERNIKA-GRESHAMA – działa gdy w obiegu były dwa rodzaje monet , zły pieniądz wypiera z obiegu pieniądz dobry .
POPYT NA PIENI¡DZ J.M.KEYNES 1936 r.
Jego teoria popytu na pieniądz wychodzi z założenia że ilość pieniądza na którą zostaje zgłoszony popyt jest określona przez porządaną wielkość rezerw gotówkowych czyli przez preferencje płynności podmiotów gospodarczych , a ta z kolei przez utrzymywane przez te podmioty aktywne i pasywne rezerwy gotówkowe .
Rezerwy aktywne pieniądza składają się z części utrzymywanej dla celów transakcyjnych i przezornościowych .
Wysokość rezerw gotówkowych utrzymywanych z motywów transakcyjnych zależy od obrotów gospodarstw domowych czy przedsiębiorstw / model transakcyjny / .
Podmioty gospodarujące trzymują też pewną rezerwę gotówkową z powodu przezorności na wypadek nieprzewidzialnych zobowiązań płatniczych np. z tytułu napraw .
Zasoby pieniężne dla celów transakcyjnych i przezornościowych są utrzymywane jako określona część dochodu dlatego popyt na gotówkę zależy od wysokości dochodu narodowego a pośrednio od poziomu cen .
Rezerwy pasywne pieniądza składają się z zasobów portfelowych oraz spekulacyjnych .
W zasobach portfelowych podmioty gospodarujące utrzymują pieniądz jako najbardziej płynną lokatę majątkową nie przynoszącą jednak odsetek .
Popyt na pieniądz zależy od wysokości stopy procentowej .
Zasoby pieniądza na cele spekulacyjne utrzymywane są przez podmioty gospodarujące z myślą o uzyskaniu zysków spekulacyjnych z lokaty środków lub ich wycofania . Podmioty gospodarcze będą dokonywać zmian wielkości zasobów spekulacyjnych w zależności od rynkowej stopy procentowej oraz oczekiwanych zmian jej poziomu .
Jeśli stopa % spada popyt na pieniądz spekulacyjny rośnie i odwrotnie jeśli rynkowa stopa % rośnie popyt pieniądza spekulacyjnego maleje .
PODSUMOWANIE
£ącznie popyt na pieniądz jest sumą popytu transakcyjnego przezornościowego i portfelowego i zależy od :
Poziomu realnego dochodu narodowego / im jest wyższy realny dochód narodowy tym większe jest zapotrzebowanie na pieniądz / .
Poziom cen
Wysokość stopy %
ILOŁCIOWA TEORIA PIENI¡DZA – twórca Fisher 1911 r.
Stworzył słynne równanie wymiany będące podstawą ilościowej teorii pieniądza .
MV = PQ
Globalne wydatki zagregowana wartość transakcji
Równanie to przedstawia związek między nominalną podażą pieniądza a masą wytworzonych dóbr i poziomem ich cen . Pod M. Występuje baza pieniężna lub monetarna czyli ilość pieniądza Banku Centralnego obejmujące rezerwy minimalne , rezerwy nadwyżkowe oraz obieg pieniądza gotówkowego . Jest ona określona mianem pieniądza wielkiej mocy .
M.- ilość pieniądza w obiegu – zasób pieniądza
V – prędkość z jaką pieniądz wydawany jest na wszystkie transakcje
P – cena
Q – ilość wytworzonych dóbr i usług
Założenia :
Podaż pieniądza jest określona przez władze monetarne zatem jest stała w analizie
V , Q są nie zależne od podaży pieniądza
Przy tych założeniach ilość pieniądza w równaniu wymiany może interpretować jako ilość pieniądza na którą zgłoszony jest popyt . Zatem równanie wymiany można zapisać jako funkcję popytu na p pieniądz . Q
MD = V x P
Fisher stwierdził że :
V – jest określona przez czynniki technologiczne i instytucjonalne jak stopień rozwoju systemu bankowego częstotliwość wpłat , długość okresu płatności , szybkość komunikacji i transportu . Te czynniki zmieniają się powoli i stopniowo w związku z tym V = const
Q – jest określone przez pełne zatrudnienie dostępnych zasobów : praca , ziemia , kapitał , stopień wykorzystania zasobu zmienia się stopniowo i powoli więc Q = const
Podsumowanie :
Ilościowa teoria pieniądza mówi że procentowy wzrost cen powoduje taki sam % wzrost popytu na pieniądz .
BANKI I ICH FUNKCJE
Funkcje banku :
Transfer – polecenie wypłaty na rzecz osoby trzeciej odpowiednikiem dzisiejszym jest czek
Clearing – przepływ pieniądza z jednego banku do drugiegu , jeden ze sposobu transferu pieniędzy .
Depozyty – bank depozytowy .
Banki komercyjne – następuje kiedy połączono dwie wcześniej całkowicie oddzielne operacje .
Udzielanie pożyczek i przyjmowanie depozytów .
Kreacja depozytów – następuje w drodze udzielenia różnego rodzaju pożyczek . Istota procesu
polega na kreacji większej ilości zobowiązań płatnych na żądanie w porównaniu do tego co bank byłby w stanie wypłacić kiedy wszyscy klienci zgłosiliby się jednocześnie po odbiór depozytów kruszcowych , dotyczy pieniądza kruszcowego do 1914r.
Stabilność gospodarcza i zaufanie do banków poprawiły się z chwilą powstania Banku Centralnego .
Funkcje Banku Centralnego :
Jest bankiem banków
Prowadzi rozliczenie z rządem
Kontroluje krajową podaż pieniądza
Stabilizuje funkcjonowanie rynków finansowych
Z punktu widzenia Makro najważniejszą funkcją jest kontrolowanie podaży pieniądza .
Instrumenty kontroli podaży pieniądza :
Ustalenie poziomu stopy dyskontowej instrumenty
Operacje na otwartym rynku oddziaływujące na
Kontrola poziomu rezerw obowiązkowych banków handlowych płynność bankową
Ad.1
Stopa dyskontowa – jest to stopa procentowa stosowana przez Bank Centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym . Nie jest skutecznym instrumentem kontroli podaży pieniądza .
Zmiany stopy dyskontowej informują jedynie o intencjach władz co może mieć wpływ na postępowanie banków . Wady stopy dyskontowej :
Nie możemy zbyt często zmieniać tej stopy i dostosowywać jej do koniunktury gospodarczej
gdyż spowodowałoby to spadek zaufania do niej .
Władze publiczne dopuszczają często wyjątki w polityce pieniężnej np. kredyt preferencyjny .
Bank komercyjny cechuje duża niezależność finansowa od Banku Centralnego , są one w stanie wkalkulować ewentualną zwyżkę stopy dyskontowej w koszt kredytów udzielonych swoim klientom .
To międzynarodowy ruch kapitałów krótkoterminowych .
Ad. 2
Operacje otwartego rynku – stanowią przykład oddziaływania władz monetarnych na wysokość rezerw bankowych , ogólną sumę udzielonych kredytów , ilość pieniądza w obiegu .
Operacje otwartego rynku polegają na sprzedaży lub kupnie papierów wartościowych przez Bank Centralny . Operacje mogą być dokonywane w dowolnej skali . Jest to najskuteczniejszy instrument regulowania podaży pieniądza , warunkiem zaś jest istnienie odpowiednio rozwiniętego rynku papierów wartościowych .
Ad. 3
Rezerwy obowiązkowe – to ta część rezerw całkowitych znajdujących się w dyspozycji banków , która z mocą prawa nie może być wykorzystywana do tworzenia pieniądza przez udzielanie pożyczek.
Nie jest to skuteczny instrument regulowania podaży pieniądza .
Bank Centralny nie może zmieniać wska¼nika zbyt często gdyż zostanie zachwiana stabilność monetarna i ekonomiczna kraju . Duże znaczenie mają zmiany wska¼nika gdy kraj jest narażony na duże przepływy krótkoterminowych kapitałów międzynarodowych .
Zmiana poziomu rezerw obejmuje w jednakowym stopniu wszystkie banki w kraju .
Rodzaje polityki pieniężnej stosowanej przez Bank Centralny
EKSPANSYWNA – miękka polityka pieniężna – polega na zwiększaniu podaży pieniądza poprzez obniżenie stopy dyskontowej , zakup wyemitowanych przez rząd papierów wartościowych na otwartym rynku obniżenie wska¼nika rezerw obowiązkowych .
RESTRYKCYJNA – twarda – polega na zmniejszeniu podaży pieniądza przez podwyższenie stopy dyskontowej , sprzedaż publicznych papierów wartościowych i podwyższeniu rezerw wska¼nika obowiązkowych .
Bank Centralny oddziaływuje na podaż pieniądza w celu stabilizacji poziomu produkcji i zatrudnienia oraz wspierania rozwoju gospodarczego .
Przykład ekspansywny :
W okresie recesji charakteryzującej się spadkiem tempa wzrostu gospodarczego i wzrostem bezrobocia zalecana jest ekspansywna polityka pieniężna . Działania w celu zwiększenia podaży pieniądza powodują obniżenie w przynajmniej krótkim okresie stopy %. Wzrost podaży pieniądza i obniżenie podaży pieniądza zwiększają popyt globalny w konsekwencji inwestycje , zatrudnienie oraz poziom działalności gospodarczej .
Przykład restrykcyjny w Polsce :
Innego rodzaju działania podejmuje Bank Centralny gdy inflacja osiąga wysoki poziom . Uznając że jest ona spowodowana nadmierną kreację pieniądza Bank Centralny w celu jej opanowania zmniejsza stopę wzrostu podaży pieniądza stosując restrykcyjną politykę pieniężną . Jej konsekwencją jest obniżenie także rozmiarów inwestycji i produkcji oraz zatrudnienia .
Instrumenty typu administracyjnego regulowania podaży pieniądza :
Racjonowanie kredytów – stosuje się kiedy inflacja jest bardzo wysoka a mimo to przedsiębiorstwa zaciągają kredyt po wysokiej stopie % , gdyż mogą przerzucić wzrost stopy % na ceny swoich wyrobów i mimo to nie tracą klientów.
Zaletą jest to że jest to bardzo skuteczna , natychmiastowa kontrola .
Wady racjonowania kredytów :
Uderza w przedsiębiorstwa małe i średnie .
Szkodzi konkurencji między bankami .
Negatywnie wpływa na stopę % - nie decyduje ona już o alokacji inwestycji .
Była długo stosowana we Francji .
Dlaczego obecnie nie stosuje się racjonalnego kredytowania :
Rozwój rynku finansowego .
Ruchy kapitałów międzynarodowych .
Instrumenty specyficzne
Selektywna polityka kredytowa :
kredyty preferencyjne
subwencje
Polityka selektywna :
nie może naruszać zasad globalnej polityki
zadania muszą być tutaj nieliczne i jasno zdefiniowane
zadania musza być okresowo weryfikowane
Skuteczność polityki pieniężnej :
Jest to najskuteczniejszy instrument jakim posługuje się rząd . Jest skuteczniejsza jeżeli połączona jest polityką budżetową / np. inflacja / .
Ograniczenia skuteczności polityki pieniężnej :
Konflikty celów – może zajść konflikt między celami wewnętrznymi np. inflacja i bezrobocie .
Konflikty między celami wewnętrznymi i zewnętrznymi np. stopa % .
Inne efekty niż zamierzaliśmy .
Nie elastyczność pewnych wydatków budżetowych i sztywność pewnych struktur gospodarczych :
- wzrost cen to wzrost dochodów
- na inflacji korzystają przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe
- wydatki niezależnie od polityki pieniężnej np. przemysł zbrojeniowy , na oświatę , policję
- ograniczona mobilność siły roboczej
Przynależność do międzynarodowych organizacji gospodarczych jak międzynarodowy fundusz
walutowy , bank światowy .
RYNEK KAPITA£OWY I RYNEK PIENIęźNY 18.11.2001.
RYNEK FINANSOWY- obejmuje ogół transakcji związanych z przemieszczaniem kapitałów pieniężnych od podmiotów dysponujących wolnymi środkami pieniężnymi do podmiotów zgłaszających zapotrzebowanie na takie środki .
RYNEK FINANSOWY
RYNEK PIENIęźNY RYNEK WALUTOWY RYNEK KAPITA£OWY
- krótkoterminowe lokaty
- kredyty BANKOWY PAPIERÓW
- bony WARTOŁCIOWYCH
- czeki
RYNEK PIENIęźNY- obejmuje transakcje związane z przemieszczaniem krótkoterminowych kapitałów bankowych w formie depozytów i kredytów bankowych jak również w postaci specjalistycznych instrumentów finansowych jak weksle , bony i certyfikaty pieniężne , czeki .
RYNEK WALUTOWY – umożliwia dokonywanie transakcji kupna i sprzedaży walut innych krajów , może być dokonywane w celach regulujących , w celach interwencyjnych .
RYNEK KAPITA£OWY –pozwala na tworzenie i przepływ długoterminowych kapitałów , wykorzystywany w działalności gospodarczej a także na pokrywanie deficytu budżetowego .
RYNEK BANKOWY – obejmuje głównie długoterminowe lokaty i kredyty .
RYNEK PAIERÓW WARTOŁCIOWYCH – jest to zespół wszystkich osób dokonujących wzajemnych operacji związanych z przenoszeniem prawa własności papierów wartościowych na zasadach kupna-sprzedaży według uzgodnionych cen , kształtujących się pod wpływem popytu i podaży , przedmiotem obrotu są akcje , obligacje .
Funkcje rynku papierów wartościowych / korzyści / :
Rynek ten pozwala bankom na zwiększenie pieniądza kredytowego .
Budżetowi pozwala na finansowanie wydatków .
Posiadaczom wolnych środków finansowych umożliwia ich inwestowanie .
Przedsiębiorstwom stwarza możliwość uzyskania od licznych inwestorów znacznych kwot pieniężnych i przekształcenia ich w kapitał pozwalający na realizację różnych przedsięwzięć .
Posiadaczom papierów wartościowych umożliwia zamianę ich na gotówkę , którą można przeznaczyć na zakup innych papierów lub inne cele .
Rynek papierów wartościowych
RYNEK PIERWOTNY RYNEK WTÓRNY RYNEK POZA GIE£DOWY
EMITENT GIE£DA
BIURO MAKLERSKIE BIURO MAKLERSKIE INWESTORZY BIURO MAKLERSKIE
INWESTORZY
RYNEK PIERWOTNY – obejmuje operacje , które występują wyłącznie przy sprzedaży walorów przez
emitentów . Operacje te realizowane są jedynie w postaci emisji nowych walorów . Emisja może mieć charakter publiczny lub prywatny .
RYNEK WTÓRNY- umożliwia wymianę walorów między inwestorami bąd¼ wymianę ich na gotówkę .
Stwarza on :
Szansę uzyskania korzyść wynikających ze wzrostu cen walorów .
Pozwala na łatwą zamianę struktury lokat .
Pozwala na odzyskanie gotówki .
Rynek pierwotny i wtórny mogą mieć formę rynku publicznego bąd¼ prywatnego
RYNEK PUBLICZNY – jest to rynek regulowany przepisami prawa w celu zabezpieczenia inwestorów . Warunkiem dopuszczenia walorów do obrotu jest uprzednia weryfikacja ich solidności i zgodności z prawem . Muszą otrzymać zgodę Komisji Papierów Wartościowych . Oferta jest skierowana do znacznego okręgu nabywców .
RYNEK PRYWATNY – nie ma sformułowanego charakteru i transakcje obejmują emisję walorów nie dopuszczonych do publicznego obrotu , transakcje wtórne dokonywane między bankami , darowizny i wzajemne przekazywanie walorów np. w razie połączenia spółek .
RYNEK POZAGIE£DOWY – jest to rynek walorów nie notowanych na giełdzie . Na rynku tym uzyskują notowania papiery nowo powstałych korporacji i jest to jedna z przesłanek do pó¼niejszych starań o dopuszczenie danych walorów do obrotu na giełdzie .Dokonuje się tutaj obrotu papierami , które nigdy nie będą mogły wejść na giełdę np. ze względu na niski kapitał firmy , czy brak zabezpieczenia emitentów .
Niektóre z tych działają w formie zorganizowanej dokonują selekcji walorów .
Uczestnicy rynków papierów wartościowych :
EMITENT – reprezentuje zapotrzebowanie na kapitał . Jego aktywność zależy od koniunktury
gospodarczej , korzysta z pomocy wyspecjalizowanych banków np. bony inwestycyjne .
INWESTOR - nabywca papierów wartościowych , rodzaje :
- inwestor bierny ceni bezpieczeństwo lokat nie jest skłonny do ryzyka , nastawiony na stabilny
zysk np. nabywcy obligacji
- inwestor czynny – dokonuje częstych operacji kupna-sprzedaży w celu osiągnięcia zysku na
różnicach kursowych , interesują go transakcje spekulacyjne oraz papiery wartościowe
wysokiego ryzyka , na bieżąco obserwują kształtowanie się sytuacji ekonomicznej firm
- inwestor indywidualny – nabywa papier wartościowy na podstawie osobiście podejmowanych
decyzji korzystając ewentualnie z opinii doradców
- inwestorzy instytucjonalni – są to firmy i instytucję lokujące walory , kapitały powierzane im
w formie depozytów , składek ubezpieczeniowych , rent i tym podobnym , cechuje ich duży
profesjonalny i ich kategorii
a/ instytucje ubezpieczeniowe fundusze emerytalne i banki podejmują lokaty o dużym stopniu
bezpieczeństwa chroniące przed inflacją unikają operacji spekulacyjnych
b/ fundusze powiernicze / spółki akcyjne / wykorzystują kapitał powierzony przez indywidualnych
inwestorów , rodzaje funduszy powierniczych :
- fundusze agresywnego wzrostu uczestniczą w transakcjach spekulacyjnych / max straty , max
ryzyko /
- fundusze wzrostu unikają transakcji zbyt ryzykownych i nabywają akcje renomowanych firm
- fundusze zrównoważonego / umiarkowanego / wzrostu inwestują w akcje renomowanych firm
z różnych sektorów / np.Fidelia /
- fundusze równowagi lokują swoje kapitały częściowo w akcjach , częściowo w obligacjach ,
zależy to od koniunktury gospodarczej
- fundusze obligacji inwestują w obligacje , najniższe ryzyko i najniższe zyski
- fundusze sektorowe koncentrują swoją działalność w ściśle określonych sektorach gospodarki
np. kupują akcje i obligacje sektora energetycznego
fundusze specjalistyczne inwestują w walory ściśle określonych przedsięwzięć
MAKLER – cechy zawód podlega licencjonowania , powinien zasługiwać na zaufanie , nie karany
nabywa i sprzedaje papiery wartościowe na rzecz klientów , zarządza cudzymi pakietami akcji , prowadzi doradztwo odnośnie lokowania , przechowuje papiery wartościowe .
BROKER / w Polsce / używa się dla określenia pośrednika w sferze ubezpieczeń , wybiera warianty ubezpieczeniowe najkorzystniejsze dla klienta a nie firmy ubezpieczającej .
MAKLER-DEALER – zawiera na giełdzie transakcje we własnym imieniu i na własny rachunek .
DOM MAKLERSKI / FIRMA MAKLERSKA / - pośredniczy w zakresie obrotu papierami
Wartościowymi , doradza odnośnie inwestowania .
GIE£Dę – stanowią odbywające się w odpowiednio zorganizowanej formie regularne spotkania osób zainteresowanych zakupem lub sprzedażą papierów wartościowych według kształtujących się na zasadzie popytu i podaży , które podawane są do publicznej wiadomości .
Rodzaje giełd :
lokalne - obroty dotyczą walorów emitowanych na terenie danego kraju
międzynarodowe – transakcje dokonywane są papierami emitowanymi za granicą
światowe – dokonuje się szczególnie wysokich obrotów papierami wartościowym i operacje
dokonywane na takich giełdach z zwłaszcza występujące na nich tendencje kursowe wywierają wielki wpływ na inne giełdy a często sygnalizują przemiany koniunkturalne w gospodarce światowej
Giełdy są tworzone w formie :
Spółki akcyjnej np. Polska , USA
Organizacje publiczno – prawne
Zasady uczestnictwa na giełdach trybu dopuszczenia papierów do obrotu , funkcjonowania organów giełdy normowane są w statutach .
Uczestnicy giełdy :
Krąg osób uprawnionych do uczestnictwa w giełdzie jest ograniczony , ograniczenia mają zapewnić większą wiarygodność i solidność przeprowadzonych operacji giełdowych . Uczestnicy giełdy
to pośrednicy / maklerzy , brokerzy , domy maklerskie / oraz samodzielni uczestnicy / przedstawiciele banków oraz innych instytucji finansowych / . Osoby nie będące uczestnikami giełdy a pragnące
skorzystać z jej usług mogą to uczynić za pośrednictwem maklerów lub udzielić odpowiednich zleceń samodzielnym uczestnikom .
Weryfikacja przed dopuszczeniem papierów wartościowych do obrotu na giełdę
Kryteria dopuszczenia :
1. Dopuszczenie papierów prywatnych emitentów do obrotu następuje dopiero po upływie pewnego
obrotu tymi papierami poza giełdą .
2. Emitent musi się legitymować odpowiednim kapitałem i zyskownością .
3. Wypuszczone walory powinny mieć masowy charakter i znajdować się w posiadaniu licznych
inwestorów .
4. Emitenci muszą przekładać władzę giełdy sprawozdania z działalności .
5. Regulamin giełdy może określić sytuacji w którym eliminuje się z obrotu dopuszczone wcześniej
walory w razie ich pogorszenia .
Rodzaje operacji giełdowych :
Transakcje natychmiastowe – realizowane bezpośrednio po ich zawarciu nie pó¼niej niż przed
upływem 1 do 2 dni po ich dokonaniu .
2. Transakcje terminowe – występują gdy między datą ich zawarcia i datą realizacji z góry określoną
występuje pewien świadomie wydłużony okres , uczestnicy uzgadniają wzajemnie ilość danego
papieru oraz cenę a także termin rozliczenia .
Zbywca prowadzi grę na zniżkę tj. przewiduje , że kurs danego waloru obniży się w przyszłości w stosunku do kursu ustalonego w mowie . Określa się go mianem nied¼wiedzia / BEAR / . Drugi liczy że kurs zakupionych walorów w dniu likwidacji transakcji wzrośnie , gra na zwyżkę i jest określony mianem byka / BULL / .
INFLACJA
INFLACJA – to wzrost ogólnego poziomu cen a nie ceny pojedynczego lub niewielu towarów dokonujący się przy wciąż rosnącej ilości / podaży / pieniądza znajdującego się w obiegu co powoduje spadek jego wartości oraz niekontrolowaną redystrybucję dochodów i majątku .
Z a inflację nie uważa się jednorazowego ruchu cen w górę wywołanego :
1. wzrostu cen surowców z importu
2. eliminacją istniejących dotychczas dotacji
3. zmianą systemu podatkowego / VAT i akcyza /
Etymologia pojęcia inflacja :
Inflacje – inflare – oznacza wzdymać , nadmuchiwać i po raz pierwszy tego słowa użyto na określenie wzrostu cen w czasie amerykańskiej wojny domowej 1861-1865 .
Zjawisko odwrotne to deflacja – jest to spadek ogólnego poziomu cen w wyniku redukcji zasobów pieniądza . Utrzymujący się dłużej proces spadku cen prowadzi do ograniczenia produkcji , masowych zwolnień , wzrostu bezrobocia a w konsekwencji do dalszego spadku popytu i bankructwa np. światowy kryzys gospodarczy w latach 1929-1933 , USA w latach 1949-1945 – spadek cen rzędu 2%.
Zjawisko stachflacja charakteryzuje się tym , że jednocześnie występuje wysoka inflacja i wysokie bezrobocie i często jest spowodowane prze wstrząs podażowy np. podwojenie się cen ropy naftowej .
Zjawisko slumpflacja z bezrobociem i inflacją występuje recesja / spadający PKB / .
Szok podażowy – nagłe ograniczenie dostępności istotnych zasobów naturalnych lub czynników produkcji w wyniku zdarzeń naturalnych , decyzji politycznych lub umowy dostawców kontrolujących znaczną część podaży danego dobra np. ropy naftowej .
Inflacja nie zawsze objawia się wzrostem cen lecz może się pojawić w postaci niedoboru na rynku .
Klasyfikacja inflacji :
I . Ze względu na formę :
Inflacja otwarta / jawna , cenowa / wyraża się wzrostem cen występuje w krajach o gospodarce
rynkowej np. Francja , Niemcy , Polska .
Inflacja tłumiona / ukryta , stłumiona / charakteryzuje ją przymusowe oszczędności wywołane
niedostateczną podażą w stosunku do efektywnego popytu / jest to tz. luka inflacyjna / czyli występowanie nadwyżki globalnego popytu nad podażą . Ma miejsce kiedy administracyjna kontrola cen i płac nie dopuszcza do przerodzenia się nierównowagi rynkowej w wzrost cen i płac.
Poziom cen i kosztów pozostaje względnie stabilny natomiast nierównowaga gospodarcza objawia się pod postacią kolejek , sprzedaży spod lady , spekulacji , powstania czarnego rynku oraz różnych systemów rozdzielnictwa i reglamentacji .
Jako miernik inflacji ukrytej może służyć kształtowanie się cen na czarnym rynku lub zmiany kursu waluty krajowej w stosunku do innej waluty .
Ta forma była rozpowszechniona w systemie gospodarki nakazowo-rozdzielczej .
Inflacja tłumiona może się przekształcić w otwartą przez uwolnienie cen , odwrotny proces wymaga urzędowego zamrożenia cen .
II . Ze względu na natężenie rodzaje :
inflacja pełzająca nie powoduje negatywnych skutków , ceny rosną w wolnym tempie 3-5% rocznie , w skali miesiąca wzrost cen nie przekracza 1% , gospodarka funkcjonuje normalnie , nie jest gro¼na dla stabilności gospodarki
inflacja umiarkowana / krocząca / ceny rosną powoli 5-10 % w skali roku , nie występuje zniekształcenie relacji cenowych , ceny na ogół adekwatnie odzwierciedlają stopień względnej rzadkości dóbr , prawidłowo orientują producentów jak i nabywców przy podejmowaniu decyzji gospodarczych ludzie nie wyzbywają się oszczędności , rynek jest dostosowany do procesu powolnej inflacji , inflacja jest oczekiwana i uwzględniona w rachunku ekonomicznym
inflacja galopująca wymyka się z pod kontroli państwa , wzrost cen 10-50% w skali roku , występuje istotne zniekształcenie relacji cenowych sygnały rynkowe dotyczące tego co warto w większej ilości produkować , a co w mniejszej i gdzie kierować zasoby inwestycyjne są nieprzejrzyste i mylące , inwestycje są lokowane po części przypadkowo , z kolei strony zgodnie z preferencjami nabywców końcowych , z drugiej nie koniecznie w dziedzinach , które gwarantują
duży zysk , obniża się efektywności procesów gospodarczych , przedsiębiorcy skracają horyzont
czasowy swoich decyzji , inwestując w przedsięwzięcia szybko rentujące i spekulacyjne , a nie
przedsięwzięcia ważne z punktu widzenia długofalowego wzrostu następuje obniżenie skłonności
do oszczędzania oraz lokowanie oszczędności w lokatach pewnych albo spekulacyjnie
atrakcyjnych np. walutach obcych , stanowi zachętę do zaciągania kredytu na możliwie długi
termin po stałej stopie %
hiperinflacja wzrost cen od 50% wzwyż w skali roku bez górnej granicy , powoduje poważne
załamanie koniunktury oraz destabilizuje stosunki społeczno-polityczne , powoduje ucieczkę od kapitału za granicą , osłabia wiarygodność finansową wierzycieli , rodzimy kapitał wywozi swoje zasoby za granicę
Przyczyny inflacji mogą tkwić w polityce pieniężnej , kredytowej , budżetowej i inwestycyjnej w dysproporcjach gospodarczych , w spadku wartości waluty krajowej w stosunku do walut zagranicznych , we wzroście cen surowców , paliwa i energii na rynku światowym .
Przyczyny inflacji w Polsce tkwią :w strukturze gospodarki , strukturze produkcji i jej kosztach oraz proporcjach podziału dochodu narodowego .
Inflacja nie może zaistnieć bez nadmiernej emisji pieniądza , ale nie jest zjawiskiem czysto pieniężnym .
Klasyfikacja inflacji ze względu na czynniki jakie wywołały inflację :
inflacja popytowa
inflacja podażowa / kosztowa /
Ad. 1 inflacja popytowa / nabywców / występuje gdy całkowita wielkość planowanych wydatków wzrasta szybciej niż całkowita wielkość produkcji , czynniki : wzrost globalnego popytu może być spowodowany zwiększeniem się zapotrzebowania ze strony różnych podmiotów gospodarczych państwa , przedsiębiorstw , gospodarstwa domowych lub zapotrzebowania z zagranicy .
Wzrost popytu ze strony państwa może być spowodowany przez deficyt budżetowy .
Inflacja popytowa występuje najczęściej w okresie wojen , w krajach słabo rozwiniętych . Przeciwdziałania :
ograniczenie wydatków rządowych
zwiększenie podatku dochodowego
Ad. 2 inflacja podażowa – wyróżniamy 2 typy :
A/ inflacja spowodowana wzrostem kosztów
B/ inflacja wywołana dążeniem do wzrostu zysków
Ad. A inflacja spowodowana wzrostem kosztów / dostawców / - spowodowana jest podnoszeniem cen w wyniku rosnących kosztów produkcji . Przyczyny :
1. wzrost każdego ze składników kosztów np. wzrost płac , rent , surowców , importu , również
pochodzenia krajowego , wzrost narzuty na płace / ZUS / , a także innych składników kosztów / np.
dzierżawy , odsetek od kredytu /
2. wytwarzanie w nie optymalnej skali produkcji lub wysokie koszty stałe przy nie wykorzystanych
zdolnościach produkcyjnych
wzrost podatków
Dwa szczególne przypadki inflacji kosztowej :
Inflacja płacowa – przeforsowanie nadmiernych w stosunku do wydajności pracy żądań płacowych
związków zawodowych , powoduje wzrost kosztów wytwarzania , a to prowadzi
do wzrostu cen
Inflacja importowana – polega na przenoszeniu wzrostu cen z jednego kraju do innych krajów ,
występuje jeśli nie istnieją ograniczenia administracyjne w kształtowaniu się
kursów walutowych , wpływ wzrostu cen towarów importowanych na rozwój
inflacji , jest tym większa im poważniejszą rolę odgrywa w gospodarce handel
zagraniczny
Kto jest najbardziej narażony :
Ryzyko tego typu wystąpienia inflacji jest szczególnie duże dla krajów malejących trudności płatnicze o słabej walucie , zacofanych gospodarczo , rządy takich krajów zostają zmuszone do wprowadzenia administracyjnych ograniczeń importu i kontroli przepływu kapitału .
Inne przyczyny inflacji podażowej to wojny , kataklizmy , niepokoje polityczne , nieurodzaj w rolnictwie .
Przeciwdziałania :
stała stopa procentowa
stałe ceny kluczowych produktów
podatki
Ad. B inflacja spowodowana chęcią zwiększenia zysków :
monopole
oligopole
Inflacja strukturalna występuje , gdy producenci nie mogą sprawnie zmienić struktury produkcji w odpowiedzi na zmiany struktury gospodarki tzn na zmiany popytu na produkty i zmiany technologii wytwarzania .
Zmiany w strukturze gospodarczej wywołują pojawienie się niedoborów , jeśli niedobór dotyczy produktu o istotnym znaczeniu dla gospodarki np. paliwo , stal wówczas wzrost jego ceny zostanie przeniesiony na ceny wielu innych dóbr .
Przyczyny : wzrost poziomu cen może dotyczyć zmiany popytu , zmian technologii produkcji , wprowadze
|
|
|
Zaloguj się, żeby móc dodawać komentarze.
|
|
|
Dodawanie ocen dostępne tylko dla zalogowanych Użytkowników.
Proszę się zalogować lub zarejestrować, żeby móc dodawać oceny.
Brak ocen.
|
|
|
|
