Mapa Serwisu
|
| ISTOTA ANALIZY 1 |
|
Admin1 dnia marca 12 2007 22:49:16
|
ISTOTA ANALIZY 1
RODZAJE ANALIZY EKONOMICZNEJ 2
METODY ANALIZY FINANSOWEJ 3
BILANS 6
Wska¼niki oceny aktywów 7
Wska¼niki oceny pasywów 8
Rodzaje kapitału: 10
ANALIZA WYNIKU FINANSOWEGO 11
ANALIZA KOSZTÓW 13
ANALIZA WYNIKU FINANSOWEGO 16
ANALIZA WSKA¬NIKOWA 20
ISTOTA ANALIZY
Analiza jest to rozkład, rozczłonkowanie danego przedmiotu na części w celu jego lepszego poznania. Analizie można poddać każdy przedmiot, każde zjawisko, w celu jego lepszego poznania. Jest to metoda postępowania badawczego, która polega na rozłożenia badanego zjawiska na części i rozpatrywaniu każdej z tych części z osobna, a wszystko to, w celu poznania całości. Analiza jest pojęciem odwrotnym do syntezy. Analiza umożliwia nam:
1) Poznanie struktury złożonej całości, ustalenia związków i zależności występujących pomiędzy elementami strukturalnymi (całości) oraz pomiędzy poszczególnymi elementami a całością.
2) Poznanie mechanizmów funkcjonowania badanej całości, zmian jakie w niej zachodzą, identyfikację czynników oddziałujących na tę całość oraz siły, kierunek i natężenie wpływu poszczególnych czynników na stwierdzone zmiany.
Analiza ex-post – dotycząca okresu przeszłego bez względu na to co będziemy badać. Analiza może też dotyczyć okresu przyszłego – ex-ante.
Analiza która odnosi się do działalności gospodarczej – analiza ekonomiczna. Przedmiotem badania są zjawiska i procesy które występują w skali całej gospodarki. Dotyczy to zarówno gospodarki danego kraju, jak i elementów występujących na rynku (przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe, pojedyncze osoby). Analizę ekonomiczną ze względu na badany przez nas przedmiot można podzielić na :
1) Analiza makroekonomiczna – przedmiotem jest gospodarka całego kraju. Może być to też gospodarka globalna, może dotyczyć takich zjawisk jak bezrobocie, wzrost lub spadek PKB itd.
2) Analiza mikroekonomiczna – przedmiotem są podmioty gospodarujące (przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe, pojedyncze osoby).
3) Analiza finansowa – to ta, której wielkości ekonomiczne wyrażone są w pieniądzach.
4) Analiza techniczno-ekonomiczna – przedmiotem są wszystkie wielkości ekonomiczne wyrażone rzeczowo (w jednostkach objętości masy osobowo).
Przedmiotem analizy finansowej w przedsiębiorstwie jest jego działalność gospodarcza. Przedsiębiorstwo prowadząc swą działalność, angażuje swój majątek. Wynikiem tego są rożne zjawiska, które możemy poddawać analizie. Przedmiotem są więc zjawiska występujące wewnątrz przedsiębiorstwa. Zajmuje się więc analiza finansowa wnętrzem przedsiębiorstwa. Nie wychodzi do otoczenia.
Przedmiot analizy można podzielić na:
1) Stan finansowy – ujęcie przedmiotu analizy w wymiarze statycznym, tzn. na dany moment, na dany dzień. Przykładem jest bilans i wszystkie jego elementy.
2) Wyniki finansowe – ujęcie przedmiotu analizy w wymiarze dynamicznym, tzn. jest to ujęte narastająco.
RODZAJE WSKA¬NIKÓW EKONOMICZNYCH.
Działalność gospodarcza w przedsiębiorstwie musi być rejestrowana. Rejestrację tych zdarzeń ułatwiają nam wska¼niki (mierniki) ekonomiczne. Mierniki te, to wielkości liczbowe które są podstawą do prowadzenia w przedsiębiorstwie analizy, są to konstrukcje ekonomiczne, które umożliwiają przeprowadzenie analizy finansowej.
Rodzaje wska¼ników ekonomicznych:
1) Rozpatrując przedmiot analizy w ujęciu statycznym i dynamicznym:
a) Wska¼niki statyczne – charakteryzują stan finansowy na dany moment, np. wska¼niki dotyczące bilansu.
b) Wska¼niki dynamiczne – charakteryzują wyniki finansowe jednostki gospodarcze w sposób narastający, np. wska¼niki charakteryzujące zysk, przychód, koszty, podatek.
2) Ze względu na „pojemność”:
a) Wska¼niki syntetyczne – to te, które mają dużą pojemność, obejmują dużą liczbę zdarzeń.
b) Wska¼niki cząstkowe – to te, które zawierają pojedyncze zdarzenia, np. dotyczące rodzaju towaru, materiału, określają wąskie zdarzenia.
Z ilości zdarzeń, które mierniki obejmują oraz z ilości zdarzeń które te mierniki kształtują, wynika pojemność miernika. Dużą pojemność mają mierniki dotyczące zysku.
3) Ze względu na wielkości, w jakich wyrażone są wska¼niki:
a) Wska¼niki ilościowe (kwantytatywne) – określają rozmiary stanu zasobów lub wyników. Przedsiębiorstwo posiada określone zasoby i te wska¼niki określają je rzeczowo lub osobowo.
b) Wska¼niki jakościowe (kwalitatywne) – określają relacje między wska¼nikami ilościowymi. Dzięki nimi możemy określić dokładniej badane zjawisko, np. płynność finansową przedsiębiorstwa.
RODZAJE ANALIZY EKONOMICZNEJ
1) Ze względu na rangę problemów objętych analizą:
a) Analiza strategiczna.
Przedmiotem badań są problemy związane z rozwojem przedsiębiorstwa. Nie podaje się tej analizie oddzielnie otoczenia i przedsiębiorstwa. W tej analizie są jednością. Pierwotne są relacje zachodzące pomiędzy przedsiębiorstwem a otoczeniem a nie te, które zachodzą wewnątrz przedsiębiorstwa. Relacje, które zachodzą wewnątrz przedsiębiorstwa są następstwem tych, które zachodzą w otoczeniu, np. zysk w przedsiębiorstwie, gdyż na ten zysk ma wpływ wiele relacji zachodzących w otoczeniu, choć dotyczy on wnętrza przedsiębiorstwa. Analiza ta wychodzi więc poza przedsiębiorstwo. Analiza ta wychodzi więc poza przedsiębiorstwo, ukazuje ona szanse i zagrożenia zachodzące w otoczeniu. Szanse to to, co przedsiębiorstwo powinno wykorzystać, zagrożenia to to, czego przedsiębiorstwo powinno się ustrzec. Ukazuje ona sposoby wykorzystania tych szans i uniknięcia zagrożeń. A podstawie tej analizy, decydenci podejmują strategiczne decyzje dotyczące przyszłości przedsiębiorstwa.
b) Analiza taktyczna.
Przedmiotem badań są zagadnienia mniejszej wagi, jest ona ukierunkowana na rozwiązywanie bieżących problemów w przedsiębiorstwie. Jej horyzont czasowy jest krótki, nie wybiega daleko wprzód. W większym stopniu skupia się ona na wnętrzu przedsiębiorstwa.
c) Analiza operacyjna.
Przedmiotem badań są przedmioty które dotyczą wyłącznie wnętrza przedsiębiorstwa. Polega na badaniu rezultatów jakie przedsiębiorstwo osiąga na badaniu wyników, jakie przedsiębiorstwo osiąga. Bada się stopień wykorzystania zasobów w przedsiębiorstwie, kosztów.
2) Ze względu na formę przeprowadzanych badań:
a) Analiza wska¼nikowa.
Dostarcza ona informacji o stanie przedsiębiorstwa i wynikach, jakie ono osiągnęło w analizowanym okresie w oparciu o wska¼niki ekonomiczne. Możemy szacować skutki zmian. Daje on tylko poznawczy obraz przedsiębiorstwa. Nie można na jej podstawie określić szczegółów. Ukazuje zmiany zjawisk, ale nie ukazuje przyczyn zmian tych zjawisk.
b) Analiza rozliczeniowa.
Jest głębszą analizą niż poprzednia, ukazuje nie tylko rozmiary zjawisk, ale i determinanty (czynniki), które wpływają na te zmiany. Jest bardzo pracochłonna, wymaga bardzo dogłębnej znajomości przedsiębiorstwa, które bada i wymaga umiejętności metodologicznych analizy.
3) Ze względu na czas objęty analizą:
a) Analiza retrospektywna – dotyczy przeszłości przedsiębiorstwa.
b)Analiza bieżąca – dotyczy bieżącej działalności, prowadzi się ją aby wykryć nieprawidłowości w działaniu przedsiębiorstwa i je zmienić, nakierować na lepsze.
c) Analiza przyszłościowa – dotyczy przyszłości przedsiębiorstwa, badań projektów zadań. Celem tej analizy jest ustalenie efektywności projektów, działań, które mają być w przedsiębiorstwie wdrażane. Jest ona trudną analizą, gdyż na to badanie wpływa bardzo wiele czynników z otoczenia przedsiębiorstwa.
4) Ze względu na kryterium częstotliwości prowadzenia analizy:
a) Analiza ciągła – jest ona w przedsiębiorstwie prowadzona na bieżąco. Jej wyniki są wykorzystywane w bieżącej działalności przedsiębiorstwa do rozwiązywania bieżących problemów.
b) Analiza dora¼na – jest prowadzona w przedsiębiorstwie w chwili, kiedy pojawi się problem. Jej celem jest wykrycie tego problemu.
c) Analiza okresowa – jest ona zdeterminowana okresem czasu. Główne rodzaje to analiza miesięczna, kwartalna, roczna. Roczna ma największe, jest oparta na sprawozdaniu finansowym przedsiębiorstwa. Analiza ta pozwala ocenić stan przedsiębiorstwa na koniec roku obrachunkowego oraz stwarza przesłanki do jego dalszego rozwoju.
METODY ANALIZY FINANSOWEJ
1) Ze względu na stopień rozwinięcia metod analizy w prowadzonym badaniu danego przedmiotu wyróżniamy:
a) Analizę elementarną.
Polega ona na rozkładaniu danego zjawiska na elementy z których się składa, na badaniu każdego z tych elementów oddzielnie, nie uwzględniając w tych badaniach zależności między tymi elementami oraz zależności między elementem, a całością badanego zjawiska.
b) Analizę funkcyjną.
Polega ona na rozłożeniu danego zjawiska na elementy z których się składa, badaniu poszczególnych elementów z uwzględnieniem w tym badaniu zależności, związków między tymi elementami oraz związków między elementem a całością badanego zjawiska.
2) Ze względu na tok analizy:
a) Analiza dedukcyjna.
Jest metodą odwrotną do metody indukcyjnej, przechodzimy od syntezy do zjawisk cząstkowych. Wychodzi więc od zjawisk ogólnych do szczegółowych, od skutków do przyczyn, od wyników do czynników. Jest ona trudną metodą, wymaga ona od analityka bardzo dogłębnej wiedzy na temat przedsiębiorstwa, na temat zjawiska, które bada, na temat metodologii tego badania. Analityk musi potrafić dokładnie ocenić badane zjawisko, musi umieć sformułować problemy oraz musi wiedzieć które problemy poddać badaniu. Zaletą tej metody jest mniejsza w stosunku do poprzedniej pracochłonność. W tej metodzie badaniu poddajemy wyłącznie te elementy z których to zjawisko się składa, które w największym stopniu wpływają na badane zjawisko.
b) Analiza indukcyjna.
Polega na podejściu od rozłożenia badanego zjawiska na elementy i w oparciu o wyniki dochodzi do syntezy elementów. Polega ona na przyjęciu kierunku badań od szczegółu, do ogólnych działań gospodarczych, od przyczyn do skutków, od czynników do wyników. W metodzie tej, uogólnienia formułuje się na podstawie szczegółowego rozpoznania elementów, z których zjawisko się składa, czyli elementów cząstkowych. Ta metoda jest pracochłonna, bo badaniu należy poddać każdy element z którego składa się zjawisko, bez względu na to jaki jest wpływ tego elementu na badane zjawisko. Ma ona zalety: jest wnikliwa, wszechstronna i dokładna w badaniu oraz obiektywna w wyciąganiu wniosków, uogólnień.
3) Ze względu na głębokość badanych wska¼ników (stopień wnikania w zjawisko):
a) Analiza porównawcza – jest to taka analiza, która polega na określeniu bezpośrednich związków, które kształtują się między wska¼nikami, co pozwala ustalić odchylenia między badaniami wska¼nikami oraz dokonaniu na tej podstawie ogólnej oceny.
Ze względu na zróżnicowanie bazy porównawczej oraz ze względu na różne kierunki porównań, analiza ta, może przyjmować różne odmiany:
--- Porównania wykonania badanego zjawiska ze wska¼nikami, postulatami (czyli porównania z planem).
Wielkości osiągnięte przez przedsiębiorstwo za dany okres porównuje się z planem jakim to przedsiębiorstwo na ten okres sobie założyło. Tego typu porównań można również dokonywać z normami lub limitem.
Przykład
Badaniu poddajemy wykonanie zysku przedsiębiorstwa za rok 2000 w relacji do planu:
- Zysk w roku 2000: 1000 zł.
- Zysk planowany: 850 zł.
Analiza:
1) Odchylenie bezwzględne: 1000 zł – 850 zł = 150 zł.
2) Dynamika: 1000 zł / 850 zł x 100% = 117,6%
3) Tempo zmian: 117,6% - 100% = 17,6%
Wnioski:
1) Masa zysku za 2000 rok była o 150 zł większa w stosunku do zysku planowanego.
2) Dynamika realizacji planowanego zysku wyniosła 117,6%
3) Przedsiębiorstwo w 2000 roku zrealizowało zysk o 17,6% większy od planowanego.
--- Porównania ze wska¼nikami okresów ubiegłych lub przyszłych (czyli porównania w czasie) – wynikiem tej analizy musi być badanie odchylenia bezwzględnego, który jest różnicą między wielkością zjawiska w badanym okresie a wielkością zjawiska w okresie poprzedzającym badane zjawisko. Wyrażone jest ono w tej samej jednostce co badane zjawisko. Następny element to dynamika zjawiska – stosunek wielkości badanego zjawiska – stosunek wielkości badanego zjawiska w danym okresie x 100% dzielone przez wielkość zjawiska w okresie poprzedzającym. Wyrażona jest ona w procentach i pozwala określić o ile procent zmieniło się badane zjawisko.
Wska¼niki struktury są procentowym udziałem badanego elementu w całości zjawiska. Pozwala ocenić jaką procentową część z całości zajmuje badany element. W oparciu o ten wska¼nik możemy również ocenić zmiany jakie następują w kolejnych okresach.
Przykład
Pasywa:
Kapitały własne 40 40%
Kapitały obce długoterminowe 30 30%
Kapitały obce krótkoterminowe 30 30%
Razem 100 100%
Tempo zmian – wska¼nik ten jest różnicą między dynamiką zjawiska a 100%.
Porównania w czasie mogą być dokonywane dwojako:
- Przez porównanie do tej samej podstawy (zwykłe).
- Przez porównanie do zmiennej podstawy (łańcuchowe).
Porównania w czasie do tej samej podstawy i do zmiennej podstawy.
Lata 1996 1997 1998 1999 2000
Majątek trwały w mln zł 10 12 11 14 16
1) Odchylenia bezwzględne przy stałej podstawie (podstawą jest 1996 rok).
Lata 1996 1997 1998 1999 2000
Odchylenia w mln zł - 2 1 4 6
2) Odchylenia bezwzględne przy zmiennej podstawie.
Lata 1996 1997 1998 1999 2000
Odchylenia w mln zł - 2 -1 3 2
--- Porównania ze wska¼nikami innych jednostek gospodarczych (czyli porównania w przestrzeni) – porównania zjawisk danej jednostki gospodarczej ze zjawiskami innych przedsiębiorstw. Dowolna jest tutaj głębokość porównań, można poprzestać na porównaniu wyników całego przedsiębiorstwa lub do porównania wyników danego wydziału, stanowisk. To badanie jest uzależnione od wyników drugiego przedsiębiorstwa, musimy mieć te wyniki. Korzystne jest dokonywanie porównań z przedsiębiorstwami tej samej branży lub z przedsiębiorstwami podobnej wielkości, o podobnym charakterze produkcji, z przedsiębiorstwami zagranicznymi. Przy tym porównaniu należy pamiętać by wyeliminować w tych porównaniach różnego rodzaju zakłócenia, które mogą zniekształcić wyniki analizy, np. inflacja jest przykładem zakłócenia. Wartości porównywane trzeba urealnić by pozbyć się inflacji.
Lata 1999 2000
Przychód ze sprzedaży w mln zł 10 14
Inflacja -------------- 20%
Wska¼nik inflacji -------------- 1,2
Przychód ze sprzedaży urealniony do roku 2000
12
--------------
ANALIZA PRZYCZYNOWA
Jest pogłębieniem analizy porównawczej. Polega na ustaleniu czynników wpływających na dane zjawisko. Następnie należy ustalić wpływ tych czynników na odchylenia, które zostały ustalone w wyniku analizy porównawczej. Jest ona trudniejsza od analizy porównawczej, ale jej wyniki są korzystniejsze.
Przykład
Czynniki zjawiska Okres poprzedni (0) Okres badany (1) Odchylenie
a 70 80 +10 Oa
b 50 55 +5 Ob
c 100 90 -10 Oc
a0 x bo x c0 = 350 000 a1x b1 x c1 = 396 000
0abc – wpływ czynników na całość badanego zjawiska.
W oparciu o metodę kolejnych podstawień badamy wpływ poszczególnych czynników na badane zjawisko:
0a = a1 x b0 x c0 - a0 x b0 x c0 = b0 x c0 (a1 – a0) = 50 x 100 (80 –70) = 50 000
0b = a1 x b1 x c0 – a1 x b0 x c0 = a1 x c0 (b1 – b0) = 80 x 100 (55 –50) = 40 000
0c = a1 x b1 x c1 – a1 x b1 x c1 = a1 x b1 (c1 – c0) = 80 x 55 (90 – 100) = -44 000
Realizacja czynnika a w ilości większej o 10 jednostek w stosunku do okresu poprzedniego spowodowała wzrost badanego zjawiska o 50 000.
Realizacja czynnika b w ilości większej niż 5 jednostek w stosunku do okresu spowodowała wzrost badanego zjawiska o 40 000.
Realizacja czynnika c w ilości mniejszej niż 10 jednostek w stosunku do okresu poprzedniego spowodowała spadek zjawiska o 44 000.
¬ródła analizy finansowej to materiały na podstawie których dokonuje się analizy. Podstawowe materiały to:
a) Materiały ewidencyjne – największe znaczenie ma tu sprawozdanie finansowe w skład którego wchodzą:
- Bilans.
- Rachunek wyników.
- Informacje dodatkowe.
- Sprawozdania z przepływów.
b) Materiały pozaewidencyjne.
- Dane postulowane (plany).
- Wyniki poprzednich analiz.
- Materiały z przeprowadzonych kontroli.
- Materiały uzyskane z innych przedsiębiorstw zarówno krajowych jak i zagranicznych.
Prezentacja wyników analizy:
- Forma liczbowa – polega na ukazaniu wyników w tabelach lub szeregach liczbowych.
- Forma graficzna – polega na przedstawianiu wyników analizy w postaci różnego rodzaju wykresów. Forma taka jest czytelna dla odbiorcy, łatwo wpadająca w oko, pozwala ustalić i uwypuklić niektóre dane, ułatwia porównanie i wykrycie współzależności.
- Forma opisowa – polega na przedstawieniu wyników analizy w formie tekstu dostosowanego do odbiorcy, dla którego jest ona przeprowadzana.
BILANS
Majątek przedsiębiorstwa to ogół środków posiadanych przez przedsiębiorstwo. Występuje w różnych postaciach dlatego jego grupowanie powinno odbywać się wg zbliżonego charakteru. Podstawowym kryterium grupowania składników majątku jest jego płynność – łatwość zamiany na gotówkę. Wg tego kryterium majątek dzieli się na:
- Majątek trwały, to ten który przedsiębiorstwo wykorzystuje przez okres dłuższy niż 1 rok.
- Majątek obrotowy – przebywa w przedsiębiorstwie krótko, podlega ciągłej rotacji. Za posiadane środki pieniężne kupuje materiały i surowce, przetwarza je na wyroby gotowe, sprzedaje je i znowu uzyskuje gotówkę.
Wielkość majątku i jego struktura ma wpływ na kształtowanie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Bezpośrednio do osiągania zysku przyczynia się majątek obrotowy, który dzięki ciągłemu obrotowi tworzy nową dodatkową wartość. Majątek trwały jest ważny ale w tworzeniu zysku ma charakter pośredni. Przedsiębiorstwo powinno więc dążyć do największego udziału majątku obrotowego przynoszącego zysk i możliwie niewielkich zasobów majątku trwałego (powinno być go tylko tyle aby przedsiębiorstwo mogło funkcjonować i realizować swoje cele). Duży udział majątku obrotowego ma ważną zaletę – zwiększa płynność finansową. Posiadanie dużej gotówki w kasie mimo, iż poprawia płynność finansową nie jest zjawiskiem finansowo korzystnym, gdyż nie przyczynia się do osiągania zysków. Majątek musi mieć pokrycie w kapitale jako ¼ródło jego finansowania. Podstawowym kryterium wg którego grupuje się kapitały jest ich własność. W oparciu o nie, wyróżniamy kapitały własne i obce.
Kapitał własny jest tym, który właściciele zaangażowali w działalność przedsiębiorstwa. W zależności od formy prawnej przedsiębiorstwa może on przybierać postać:
- Kapitału akcyjnego w spółkach akcyjnych.
- Kapitału zakładowego w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością.
- Funduszu założycielskiego w przedsiębiorstwach państwowych.
- Funduszu udziałowego w .......
Do kapitałów własnych zalicza się również fundusze zapasowe, rezerwowe oraz zysk wypracowany przez przedsiębiorstwo. Kapitały własne mają kluczową rolę w przedsiębiorstwie, bez nich przedsiębiorstwo nie może istnieć. W pewnym stopniu pełni on rolę ochronną dla kapitałów obcych, ewentualnie straty ponoszone przez przedsiębiorstwo w pierwszej kolejności obciążają kapitał własny. Majątek przedsiębiorstwa ma najczęściej większą wartość niż posiadane kapitały własne. Część majątku jest więc w przedsiębiorstwie finansowana kapitałem obcym.
Kapitał obcy w przedsiębiorstwie również pełni ważne role. Pozwala zwiększyć rozmiary przedsiębiorstwa oraz może przyczynić się do zwiększenia zysku w wyniku pozytywnego efektu d¼wigni finansowej. Kapitał obcy jako kapitał wierzycielski nie pretenduje do udziału w zysku ale otrzymuje zyski w dywidendzie i korzyści w postaci odsetek. Kapitałem obcym przedsiębiorstwo powinno finansować głównie majątek obrotowy, a własnymi majątek trwały.
Inny podział kapitałów to:
a) Kapitał długoterminowy (stały) – jest to kapitał własny za wyjątkiem zysku przeznaczonego na wypłatę dywidend oraz kapitał obcy długoterminowy (zobowiązania długoterminowe).
b) Kapitał krótkoterminowy.
Bilans jest usystematyzowanym zestawieniem w wyrazie pieniężnym poszczególnych składników majątku i ¼ródeł jego finansowania. Przedstawiony w nim jest cały majątek jakim dysponuje przedsiębiorstwo i korzystnie zaangażowane w nim kapitały. Majątek ujęty w bilansie to aktywa, a ¼ródła jego finansowania to pasywa. Bilans sporządza się w formie dwustronnej, po lewej aktywa, po prawej pasywa. Ważną zasadą finansów jest ich równość (aktywa = pasywa; majątek = kapitały). Zasadą którą ujmuje się aktywa w bilansie jest ich płynność – od najmniej płynnych, po najbardziej płynne. Zasada wg której usystematyzowane są składniki pasywów jest ich wymagalność. Cechą bilansu jest jego statystyczny charakter, nie ujmuje składników narastająco. Sporządzany jest na dany dzień.
Wska¼niki oceny aktywów
Odchylenie bezwzględne – różnica pomiędzy wartością zjawiska na koniec rozpatrywanego okresu, a wartością zjawiska na koniec okresu poprzedniego. Pozwala ono określić wielkość majątku, jego zmiany. Wyrażane jest w tej samej jednostce, co badane zjawisko. Umożliwia badanie dowolnych zjawisk w analizie finansowej.
Dynamika zjawiska
Zjawisko na koniec rozpatrywanego okresu x 100%
------------------------------------------------------------------------
Zjawisko na koniec poprzedniego okresu
Pozwala określić zmianę badanego zjawiska w ciągu rozpatrywanego okresu. Jeśli jego wartość jest wyższa niż 100% to oznacza to wzrost badanego zjawiska w przedsiębiorstwie natomiast jeśli jest niższy od 100% to wskazuje to na jego kurczenie się. Umożliwia badanie dowolnych zjawisk. Wska¼nik ten możemy wykorzystać do badania każdego składnika aktywów.
Tempo zmian = wska¼nik dynamiki – 100%. Jest wska¼nikiem uzupełniającym wska¼nik dynamiki.
Wska¼niki struktury – wyrażają procentowy udział poszczególnych grup i składników majątku w globalnej wielkości majątku. Informują w czym ulokowany jest majątek przedsiębiorstwa.
Majątek trwały x 100%
---------------------------------------
Majątek całkowity
Majątek obrotowy x 100%
----------------------------------------
Majątek całkowity
Suma obu wska¼ników musi wynosić 100%. Jeżeli udział majątku trwałego w strukturze jest wysoki, to niska jest zdolność przedsiębiorstw do zmiennych warunków otoczenia. Stosunek ten może być różny w różnych branżach. Ta niska zdolność oznacza, że przedsiębiorstwo ma kłopoty z zyskiem, nie może szybko upłynnić majątku trwałego, nie może się np. przekwalifikować.
Wska¼nik unieruchomienia majątku
Majątek trwały
-------------------------
Majątek obrotowy
Informuje o stopniu elastyczności przedsiębiorstwa w dostosowaniu się do zmian rynkowych. Jeżeli wartość wska¼nika przekracza 1, to oznacza to małą elastyczność w przeprowadzaniu zmian restrukturyzacyjnych. Rozpatrując wska¼nik w czasie kiedy jego wzrost jest oznaką pogorszenia się elastyczności przedsiębiorstwa, a spadek wartości symptomem poprawy w tej dziedzinie.
Wska¼niki oceny pasywów
Wska¼nik udziału kapitału własnego w kapitale całkowitym.
Kapitał własny x 100%
--------------------------------
Kapitał całkowity
Wska¼nik udziału kapitału obcego w kapitale całkowitym
Kapitał obcy x 100%
-------------------------------
Kapitał całkowity
Wska¼nik relacji kapitału obcego do własnego i odwrotnie
Kapitał własny
---------------------
Kapitał obcy
Kapitał obcy
---------------------
Kapitał własny
Te cztery wska¼niki pozwalają ocenić strukturę własnościową kapitału. Największe znaczenie mają wska¼niki trzeci i czwarty. Trzeci wska¼nik zwany jest przekładnią kapitałową (kapitał obcy/własny). Do niedawna dominował pogląd, że sytuacja finansowa przedsiębiorstw była tym lepsza im relatywnie większy był kapitał własny, oraz że kapitał własny nie powinien być mniejszy od obcego. Obecnie nie ma żadnych standardowych relacji kapitału własnego do obcego. Jest natomiast faktem, że relacja kapitałów własnych do obcych większa od 1 świadczy o mocnych podstawach finansowych przedsiębiorstwa.
Wska¼niki dynamiki kapitału własnego i obcego
Kapitały własne na koniec okresu rozpatrywanego x 100%
--------------------------------------------------------------------------------
Kapitały własne na koniec okresu poprzedzającego
Kapitały obce na koniec okresu rozpatrywanego x 100%
--------------------------------------------------------------------------------
Kapitały obce na koniec okresu poprzedzającego
Wska¼niki uwzględniające terminowość kapitału
Kapitał długoterminowy x 100%
----------------------------------------------
Kapitał całkowity
Określa jaką procentową część w kapitale całkowitym stanowią kapitały długoterminowe.
Kapitał krótkoterminowy x 100%
------------------------------------------------
Kapitał całkowity
Uzupełniający do wska¼nika powyżej. Oba muszą się razem równać 100%.
Kapitał długoterminowy x 100%
-------------------------------------------
Kapitał krótkoterminowy
Większy udział kapitałów długoterminowych w strukturze kapitałów jest dla przedsiębiorstwa korzystny. Kapitał ten jest przez długi czas związany z przedsiębiorstwem i dlatego może być przeznaczony na finansowanie majątku trwałego. Im wyższy udział kapitału długoterminowego, tym mniejsze jest ryzyko odpływu kapitału. Jeżeli w kapitałach przedsiębiorstwa wzrastają kapitały długoterminowe, to po stronie aktywów powinien wzrastać majątek trwały i odwrotnie.
Relacje bilansowe
Wska¼nik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym
Kapitał własny x 100%
---------------------------------
Majątek trwały
Ukazuje w jakim procencie kapitał własny finansuje majątek trwały. Jeżeli majątek trwały jest w całości finansowany kapitałami własnymi to zachowana jest tzw. złota reguła finansowa. Przedsiębiorstwo takie ma bardzo silne podstawy finansowe.
Wska¼nik pokrycia majątku trwałego kapitałami długoterminowymi
Kapitały długoterminowe x 100%
----------------------------------------------
Majątek trwały
Jest to wska¼nik uzupełniający do poprzedniego ponieważ kapitały długoterminowe powinny przewyższać wartość majątku trwałego. Wartość tego wska¼nika powinna przekraczać 100%. Jeżeli majątek trwały nie jest pokryty kapitałami długoterminowymi to wartość wska¼nika jest mniejsza od 100%. Oznacza to, że przedsiębiorstwo może mieć trudności w regulowaniu bieżących zobowiązań. O ile przedsiębiorstwo swój majątek trwały może nie mieć sfinansowanego kapitałem własnym, to musi bezwzględnie finansować majątek trwały kapitałem długoterminowym. Jeśli dochodzi do takiej sytuacji, powinien wyemitować obligacje lub zaciągnąć kredyt długoterminowy.
Kapitał pracujący – to ta część kapitału długoterminowego która finansuje majątek obrotowy. Im wyższa wartość wska¼nika, tym przedsiębiorstwo charakteryzuje wyższa płynność finansowa, a inaczej ma większą zdolność do regulowania bieżących zobowiązań.
Rodzaje kapitału:
Kapitał pracujący w różnych wariantach finansowania majątku obrotowego:
1) Majątek trwały Mt < Kapitał własny (Kw)
Majątek trwały (Mt) ========================= Kapitał własny (Kw)
Majątek obrotowy (bieżący) Kapitał pracujący
========================= Zobowiązania bieżące
Część majątku obrotowego przedsiębiorstwo finansuje kapitałem własnym i tylko on stanowi kapitał pracujący. Przedsiębiorstwo nie posiada kapitałów obcych długoterminowych.
2) Mt < Kw
Majątek trwały ============================= Kapitał własny
Majątek obrotowy Kapitał pracujący
Kapitał długoterminowy
============================= Zobowiązania bieżące
Kapitał pracujący finansujący majątek obrotowy składa się z kapitału obcego długoterminowego a w części z kapitału własnego.
3) Mt = Kw
Majątek trwały ========================= Kapitał własny
Majątek obrotowy Kapitał pracujący Kapitał długoterminowy
========================= Zobowiązania bieżące
Kapitał pracujący jest w całości kapitałem obcym długoterminowym i nim finansowany jest majątek obrotowy.
4) Mt > Kapitał stały
Majątek trwały ========================= Kapitał własny
========================= Kapitał długoterminowy
Kapitał pracujący Zobowiązania bieżące
Majątek obrotowy =========================
=========================
Kapitał pracujący w tym wariancie ma wartość ujemną czyli nie istnieje. Ponieważ majątek trwały jest większy od kapitału stałego (własnego i obcego długoterminowego), część majątku trwałego jest finansowana zobowiązaniami bieżącymi. Jest to relacja bardzo niekorzystna dla przedsiębiorstwa. Charakteryzuje się ono bardzo niską płynnością finansową, a w zasadzie jej brakiem, przedsiębiorstwo nie jest w stanie regulować bieżących zobowiązań.
Wska¼nik sfinansowania majątku obrotowego kapitałem pracującym.
Kapitał pracujący x 100%
-----------------------------------------
majątek obrotowy
Powyższe 4 relacje ukazują kapitał pracujący jako ¼ródło finansowania majątku obrotowego, jednakże nie ustalają w jakim stopniu majątek obrotowy jest sfinansowany przez kapitał pracujący. Stopień ten określa powyższy wska¼nik. Jego wzrost oznacza zwiększenie długookresowych kapitałów w finansowaniu majątku obrotowego w przedsiębiorstwie. Jest to sytuacja korzystna dla przedsiębiorstwa. Spadek wartości wska¼nika oznacza wzrost finansowania majątku obrotowego kapitałem krótkoterminowym i jest to dla przedsiębiorstwa sytuacja niekorzystna.
ANALIZA WYNIKU FINANSOWEGO
Przychód ze sprzedaży jest to ogół środków jakie przedsiębiorstwo otrzymuje w zamian za swoje wyroby i półfabrykaty, usługi, towary, licencje, patenty itp. Przychody ze sprzedaży stanowią więc pieniężny wyraz wszystkich efektów zamierzonej działalności przedsiębiorstwa. Analiza przychodów ze sprzedaży posiada kluczowe znaczenie zarówno dla bieżącej działalności przedsiębiorstwa jak i dla jego rozwoju czyli przyszłej działalności. W analizie przychodów zajmować się należy wyłącznie przychodem netto, a analizą przychodu ze sprzedaży brutto można pominąć z tego względu, że zawiera on w sobie podatki należne Skarbowi Państwa. Przy dalszych rozważaniach, przychód ze sprzedaży netto należy rozumieć jako przychód ze sprzedaży. Analiza przychodów ze sprzedaży może obejmować:
1) Analizę wielkości i dynamikę przychodów ze sprzedaży oraz analizę wykonania planu sprzedaży.
2) Analizę struktury rodzajowej przychodów ze sprzedaży.
3) Analizę przestrzennej struktury przychodów ze sprzedaży.
4) Analizę opłacalności sprzedaży.
Ad.1:
Na wielkość przychodów ze sprzedaży oraz ich odchylenie w stosunku do planowanych przychodów na dany okres mogą oddziaływać różne czynniki, np.:
- Zmiana (wzrost lub spadek) wielkości popytu na produkty lub usługi badanego przedsiębiorstwa.
- Zmiana ilości odbiorców produktów lub usług na rynku (pojawienie się nowych lub wycofanie dotychczasowych).
- Zmiana zasięgu terytorialnego sprzedaży (zwiększenie lub zmniejszenie).
- Zmiana jakości wytwarzanych produktów lub jakości świadczonych usług (wzrost lub spadek).
- Zmiana struktury rodzajowej sprzedaży.
- Zmiana cen sprzedaży (nie ma prostego przełożenia wpływu wzrostu lub spadku cen wielkość przychodów).
- Operatywność pracy działu sprzedaży przedsiębiorstwa.
Należy też wziąć pod uwagę trend przychodu ze sprzedaży. Może być rosnący, malejący lub stały. Przy badaniu dynamiki przychodów należy uwzględnić inflację jaka w badanym okresie wystąpiła oraz należy porównać dynamikę przychodów ze sprzedaży własnego przedsiębiorstwa z dynamiką innych przedsiębiorstw.
Ad.2:
Zarządzający przedsiębiorstwem powinni wiedzieć z jakich składników składa się przychód ze sprzedaży i jaki jest udział każdego z nich w przychodzie całkowitym. Z tego względu, analizy nie należy ograniczać do globalnej sumy przychodów ze sprzedaży. Należy więc przeprowadzić analizę rodzajową przychodów ze sprzedaży.
Ad.3:
W ramach tej analizy należy zbadać przychody ze sprzedaży na rynku krajowym i sprzedaży eksportowej. Obie należy (można) poddawać bardziej szczegółowej analizie. Sprzedaż krajowa można podzielić na sprzedaż rynku lokalnego, rynku regionalnego i pozostałą sprzedaż krajową. Sprzedaż eksportową można podzielić np. na sprzedaż kontynentów lub państw.
Ad.4:
Analizę tę można przeprowadzić w 2 przekrojach: zewnętrznym i wewnętrznym. Analiza opłacalności w przekroju zewnętrznym polega na ustaleniu opłacalności sprzedaży tych samych wyrobów na różnych rynkach i ustaleniu opłacalności rożnych wyrobów na tym samym rynku. Analiza ta ułatwia przedsiębiorstwu dokonanie wyboru rynków na których opłaca się sprzedawać i z których trzeba się wycofać. Analiza wewnętrzna oparta jest na wska¼nikach opartych na przychodach ze sprzedaży i liczbie pracowników.
Wska¼niki opłacalności sprzedaży.
Przychód ze sprzedaży
-----------------------------------
Liczba pracowników
Wska¼nik ten określa wielkość przychodów ze sprzedaży, przypadającego na jednego zatrudnionego. Jego wartość jest zróżnicowana w poszczególnych przedsiębiorstwach. Wyższą wartość będzie miał w przedsiębiorstwie o dużej kapitałochłonności produkcji, a zdecydowanie niższą w przedsiębiorstwach o dużej pracochłonności produkcji (zatrudniających dużą liczbę pracowników). Korzystna sytuacja ma miejsce, gdy dynamika wska¼nika rośnie – wzrasta wtedy dochodowość pracowników.
Przychód ze sprzedaży
--------------------------------------------------------------
Majątek przedsiębiorstwa (trwały + obrotowy)
Wska¼nik określa wielkość przychodu ze sprzedaży przypadającego na jednostkę zaangażowanego majątku w przedsiębiorstwie. Gdy wzrasta majątek, w odpowiednim stopniu powinien wzrastać przychód ze sprzedaży. Tylko wtedy, gdy ten warunek jest spełniany, istnieje sens inwestowania w majątek swojego przedsiębiorstwa. Dynamika wska¼nika powinna być rosnąca – rośnie wtedy opłacalność sprzedaży.
Zapasochłonność.
Wartość zapasów wyrobów gotowych
-------------------------------------------------------
Przychód ze sprzedaży
Wska¼nik ten określa wielkość zapasów na jednostkę przychodów. Jeśli zapasy rosną, a sprzedaż pozostaje na tym samym poziomie, spada lub rośnie ale wolniej niż zapasy, to świadczy to o trudnościach w sprzedaży wyrobów. Im wska¼nik ma mniejszą wartość tym dla przedsiębiorstwa korzystniej.
Wska¼nik rotacji zapasów w razach.
Przychód ze sprzedaży
----------------------------------------------------
Wartość zapasów wyrobów gotowych
Wska¼nik ten jest odwrotnością wska¼nika zapasochłonności. Wskazuje ile razy dokonał się obrót zapasami w ciągu rozpatrywanego okresu. Wzrost wska¼nika oznacza przyśpieszenie szybkości obrotu zapasami – skraca się czas zalegania zapasów wyrobów gotowych w magazynie, czyli opłacalność sprzedaży rośnie.
Wska¼nik rotacji zapasów w dniach.
Wartość zapasów wyrobów gotowych x 360 dni
------------------------------------------------------------------
Przychód ze sprzedaży
Wska¼nik rotacji zapasów wyrobów gotowych w dniach oznacza, ile dni zapasy wyrobów gotowych zalegają w magazynie. Im wska¼nik ma mniejszą wartość, tym korzystniejsza jest to sytuacja dla przedsiębiorstwa (mniejsze problemy ze sprzedażą).
ANALIZA KOSZTÓW
Koszty powstają we wnętrzu przedsiębiorstwa – koszty własne. Są pierwotne względem przychodów. Przedsiębiorstwo najpierw musi zatrudnić pracowników, zakupić materiały, surowce, przetworzyć je oraz sprzedać i dopiero wtedy osiągnie przychód ze sprzedaży. Jeżeli wyroby sprzeda się powyżej kosztów, osiągnie się zysk. W naszej analizie będziemy badać wielkość kosztów własnych, koszty w relacji z przychodami ze sprzedaży i czynniki, które determinują koszty.
Porównywać należy:
1) Globalną sumę kosztów za dany okres z przychodami ze sprzedaży za ten sam okres.
2) Koszty z danej działalności za dany okres z przychodami z tej samej działalności, tego samego okresu.
3) Koszty jednostkowe wyrobu z ceną tego wyrobu.
Czynniki determinujące koszty:
1) Zewnętrzne czynniki – niezależne od przedsiębiorstwa, wynikają z jego otoczenia, np. cena energii.
2) Wewnętrzne czynniki – zależą od przedsiębiorstwa, np. wydajność pracy, zużycie materiałów i energii, działalność remontowa.
Podstawowym celem analizy kosztów jest zaproponowanie działań przedsiębiorstwa na przyszłość.
Zadania analizy kosztów własnych:
1) Poznanie wielkości dynamiki i struktury kosztów własnych.
2) Ustalenie odchyleń kosztów w stosunku do przyjętej podstawy porównań.
3) Rozpoznanie czynników determinujących wielkości kosztów, ich strukturę oraz natężenie oddziaływania na koszty.
4) Zaproponowanie działań prowadzących do obniżenia kosztów.
5) Dostarczenie danych do planowania i kształtowania kosztów w przyszłości.
Analizę kosztów można przeprowadzić w dwóch przekrojach:
1) Jako analizę kosztów całkowitych w układzie rodzajowym.
2) Jako analizę kosztów całkowitych w układzie kalkulacyjnym.
Ad.1: Koszty w układzie rodzajowym:
- Zużycie materiałów i energii.
- Usługi obce.
- Podatki i opłaty obciążające koszty.
- Wynagrodzenia i narzuty na wynagrodzenia.
- Amortyzacja majątku trwałego.
- Pozostałe koszty.
Jest to ten prostszy rodzaj kosztów.
Analiza kosztów w układzie rodzajowym polega na:
1) Porównaniu kosztów za dany okres z kosztami planowanymi na ten sam okres i z kosztami poprzednich okresów.
2) Porównaniu dynamiki kosztów poszczególnych rodzajów.
3) Ocenie struktury kosztów rodzajowych.
4) Określeniu czynników wpływających na wielkość kosztów i strukturę kosztów rodzajowych.
5) Porównaniu wska¼ników kosztów w układzie rodzajowym z takimi samymi wska¼nikami innych przedsiębiorstw.
Ad.2: Drugim przekrojem klasyfikowania kosztów własnych w przedsiębiorstwie (oprócz rodzajowego) jest kalkulacyjny układ całkowitych kosztów własnych. W układzie tym, koszty grupuje się nie ze względu na rodzaj, a ze względu na jednostkę kalkulacyjną wyrobu, półfabrykatu lub procesu technologicznego.
Podstawowy podział kosztów w układzie kalkulacyjnym to:
1) Koszty bezpośrednie.
2) Koszty pośrednie.
Podstawą tego podziału jest związek kosztów z produkcją oraz sposób w jaki odnoszą się do jednostki kalkulacyjnej.
1.Mat. Bezpośred.
2.Wynagrodzenie
bezpośrednie
3.Inne koszty bezpośrednie Koszty bezpośred.
Techniczny koszt
wytworzenia
Zakładowy koszt
wytworzenia
Całkowity koszt
własny
=============================================================================
4.Koszty wydziałowe Koszty pośrednie
5.Koszty zarządu (ogólnowydziałowe)
6.Straty.......
7.Koszty sprzedaży
Koszty bezpośrednie to te, które na podstawie dokumentacji ¼ródłowej można bez żadnego rozliczenia odnieść wprost do jednostki kalkulacyjnej.
Koszty pośrednie to te, których nie można na podstawie dokumentacji ¼ródłowej odnieść wprost do jednostki kalkulacyjnej.
Najprostszym sposobem przeliczenia kosztów pośrednich na jednostkę kalkulacyjną jest forma procentowego narzutu.
Analiza całkowitych kosztów własnych w układzie kalkulacyjnym polega na:
1) Porównaniu kosztów poniesionych za dany okres z kosztami planowanymi na ten sam okres oraz z kosztami okresów poprzednich.
2) Ustaleniu dynamiki kosztów całkowitych oraz dynamiki poszczególnych pozycji kalkulacyjnych i porównaniu dynamiki kosztów z dynamiką produkcji.
3) Ocenie struktury kosztów w układzie kalkulacyjnym.
4) Porównaniu wska¼ników struktury kosztów układu kalkulacyjnego badanego przedsiębiorstwa z innymi przedsiębiorstwami.
5) Określeniu czynników wpływających na zmiany w wielkości i strukturze całkowitych kosztów własnych.
Analiza kosztów bezpośrednich.
Należy rozpocząć od porównania kosztów badanego okresu z kosztami planowanymi na ten okres i kosztami ubiegłego okresu. Ustala się więc odchylenia bezwzględne kosztów bezpośrednich oraz odchylenie poszczególnych elementów kosztów bezpośrednich, czyli materiałów bezpośrednich, robocizny bezpośredniej i pozostałych kosztów bezpośrednich. Należy następnie przeprowadzić analizę przyczynową:
- Najpierw dla całego zjawiska, czyli kosztów bezpośrednich.
- Następnie badaniu należy poddać każdy element oddzielnie.
W tym celu należy ustalić czynniki wpływające na materiały bezpośrednie, na koszty wynagrodzeń bezpośrednich, na pozostałe koszty bezpośrednie. Mając ustalone te czynniki należy poddać analizie przyczynowej każdy rodzaj kosztu oddzielnie.
Przykład analizy kosztów materiałów bezpośrednich.
Przyjmując, że produkcja jest jednorodna, na koszty produkcji wpływają takie czynniki jak:
- Wielkość produkcji.
- Zużycie materiałów i energii.
- Cena nabycia materiałów.
Koszty materiałów bezpośrednich przy produkcji jednorodnej.
Wyszczególnienie Rok poprzedni-1999 Rok badany-2000 Odchylenie
1.Wielkość produkcji (w szt.) 1 000 1 200 200
2.Zużycie materiałów na
wyrób (w kg)
20
15
5
3.Cena 1kg materiału (w zł) 40 50 10
Koszty materiałów
Bezpośrednich (w zł)
800 000
900 000
100 000
1) Odchylenie kosztów w roku badanym w stosunku do roku poprzedniego 900.000 – 800.000 = 100.000.
2) Wpływ wielkości produkcji na badane odchylenie materiałów bezpośrednich 1.200 x 20 x 40 – 1.000 x 20 x 40 = 160.000.
3) Wpływ zużycia materiałów na badane odchylenie materiałów bezpośrednich 1.200 x 15 x 50 – 1.200 x 20 x 40 = -240.000.
4) Wpływ ceny na badane odchylenia materiałów bezpośrednich
1.200 x 15 x 50 – 1.200 x 15 x 40 = 180.000.
Razem: 160.000 + (-240.000) + 180.000 = 100.000.
OA=a1b0c0 – a0b0c0
OB=a1b1c0 – a1b0c0
OC=a1b1c1 – a1b1c0
Wnioski:
1) Koszty materiałów bezpośrednich w roku 2000 były wyższe o 100.000zł w stosunku do roku 1999 (wzrost z 800.000 do 900.000).
2) Dynamika wzrostu kosztów strat bezpośrednich wyniosła 112,5%.
3) Wzrost produkcji o 200 sztuk spowodował wzrost kosztów o 260.000zł.
4) Zmniejszenie zużycia materiałów na jednostkę wyrobu o 5kg spowodowało spadek kosztów o 240.000zł.
5) Wzrost ceny nabycia materiałów o 10zł za 1kg spowodował wzrost kosztów o 180.000zł.
6) £ączny wzrost kosztów materiałów bezpośrednich pod wpływem wszystkich czynników wyniósł 100.000zł.
Analiza kosztów pośrednich.
Przeprowadza się ją w analogiczny sposób jak w analizie kosztów bezpośrednich. Jednak ze względu na mniejsze znaczenie, co wynika z faktu, że ich globalna wielkość jest mniejsze w stosunku do kosztów bezpośrednich można je pominąć. Ponieważ koszty pośrednie nie zależą wprost proporcjonalnie od zmian wielkości produkcji, należy porównywać dynamikę kosztów pośrednich z dynamiką kosztów bezpośrednich. Koszty pośrednie powinny rosnąć wolniej niż koszty bezpośrednie.
ANALIZA WYNIKU FINANSOWEGO
Zysk operacyjny jest zyskiem wynikającym z działalności podstawowej przedsiębiorstwa – działalność ta wynika z celu do jakiego zostało powołane.
Zysk z operacji finansowych. Jego pozycja w przedsiębiorstwie jest z reguły zdecydowanie mniejsza niż zysku operacyjnego.
Zysk z działalności gospodarczej wynika z zamierzonej działalności gospodarczej.
Zysk i straty nadzwyczajne to efekty niezamierzonej działalności przedsiębiorstwa (kary, grzywny, opłaty sądowe, umorzenia).
Zysk brutto jest zyskiem wynikającym z całości działalności przedsiębiorstwa, skorygowany o zyski i straty nadzwyczajne. Zysk brutto ulega obowiązkowemu obciążeniu na rzecz budżetu. Po odliczeniu tego mamy zysk netto.
Analizę zysku można przeprowadzić w wielkościach:
a) Względnych, w oparciu o wska¼niki.
b) Bezwzględnych.
Poddaje się jej wszystkie rodzaje zysków.
Analizę należy rozpocząć od zbadania wielkości. Należy porównać ją w czasie (z wcześniejszymi okresami). Wynikiem jest wynik który mówi o wahaniach i dynamice zysku. Pó¼niej bada się dynamikę. Bierze się tu pod uwagę inflację – koryguje się. Potem bada się strukturę zjawiska – poddaje się badaniu kolejne kategorie zysku. Pozwala ocenić jaki rodzaj działalności przynosi przedsiębiorstwu zysk. Następnie ustala się analizę przyczynową: odchylenie, czynniki które miały na nie wpływ i metodą podstawień bada się jakie czynniki miały największy wpływ na odchylenia.
Analiza w wartościach bezwzględnych jest tylko wstępna. Nie ma porównań efektów do nakładów. Dopiero analiza w wartościach względnych pokazuje rozmiary efektywności przedsiębiorstwa.
Polega na porównywaniu zysku do innych wielkości (majątku, kosztów). Najważniejszymi wska¼nikami są wska¼niki rentowności – sprzedaży i kapitału. Do ich obliczenia należy używać zysku w wielkościach brutto i netto.
Wska¼nik rentowności sprzedaży
Zysk netto x 100%
--------------------------------
Przychód ze sprzedaży
Informuje on o tym, ile procent zysku osiągnęło przedsiębiorstwo z uzyskanego przychodu ze sprzedaży. Wska¼nik określa stopień opłacalności sprzedaży. Im wyższa jest jego wartość, tym wyższa jest efektywność działalności przedsiębiorstwa. Wysokość wska¼nika zależy w pewnym stopniu od rodzaju działalności, a konkretnie od długości cyklu produkcyjnego. Przedsiębiorstwo realizujące kilka cyklów obrotowych w roku (np. handel) mają na ogół niższą marżę i odwrotnie. Każde przedsiębiorstwo powinno dążyć by wartość wska¼nika była jak najwyższa.
Inne postacie wska¼ników rentowności sprzedaży:
Zysk brutto x 100%
--------------------------------
Przychód ze sprzedaży
Zysk operacyjny x 100%
-------------------------------------
Przychód ze sprzedaży
Zysk operacyjny x 100%
-----------------------------------------------------
Przychód z działalności gospodarczej
Zysk netto (lub brutto) x 100%
------------------------------------------------------
Przychód z działalności operacyjnej
Wska¼niki rentowności ukazują pełny obraz poznawczy, gdy dokonujemy porównań danego wska¼nika ze wska¼nikami lat ubiegłych (porównywanie dynamiki).
Wska¼niki rentowności można również porównać przestrzennie:
- Z innymi przedsiębiorstwami o podobnym charakterze i rozmiarach.
- Z branżą.
- Ze średnią krajową.
Wska¼nik rentowności kapitału całkowitego
Zysk x 100%
-------------------------
Kapitał całkowity
Jest podstawowym wska¼nikiem pomiaru efektywności działalności przedsiębiorstwa. Informuje, ile procent zysku przedsiębiorstwo osiągnęło z zaangażowanego w nim kapitału. Wysoka i rosnąca wartość wska¼nika z reguły zachęca inwestorów do dalszego inwestowania. Niska rentowność powoduje wycofywanie zaangażowanego w przedsiębiorstwie kapitału przez jego właścicieli. Przedsiębiorstwo o wysokim wska¼niku rentowności dysponuje najczęściej korzystnymi możliwościami rozwoju. Wska¼nik należy porównać z okresami ubiegłymi – powinien rosnąć. W liczniku w zależności od potrzeb może się znale¼ć zysk netto, brutto lub operacyjny.
Wska¼nik rentowności majątku
Zysk x 100%
-------------------------
Majątek całkowity
Określa efektywność przedsiębiorstw z punktu widzenia stopnia wykorzystania jego majątku. Ze względu na równość w przedsiębiorstwie kapitałów i majątku, wska¼nik może być używany zamiennie ze wska¼nikiem rentowności kapitału w zależności od celów analizy.
Rentowność kapitału własnego
Zysk netto x 100%
----------------------------
Kapitały własne
Wartością tego wska¼nika są szczególnie zainteresowani właściciele przedsiębiorstw (udziałowcy, akcjonariusze). Na jego podstawie oceniają swoje korzyści jakie osiągają z lokowania kapitałów w danym przedsiębiorstwie w porównaniu z zyskownością lokat w innych przedsiębiorstw.
Jeśli w liczniku umieści się zysk brutto, to wartość wska¼nika powinna przewyższać stopę odsetek od lokat długoterminowych w bankach – wtedy inwestorom opłaca się lokować swoje kapitały w przedsiębiorstwach, a nie w banku.
Inna postać rentowności kapitału całkowitego
Zysk netto + odsetki od kapitału obcego x 100%
-------------------------------------------------------------------
Kapitał całkowity
Wska¼nik rentowności kapitału całkowitego może mieć taką postać, ponieważ odsetki od kapitału obcego też są zyskiem tyle, że płaconym kredytodawcom.
W analizie rentowności kapitałów należy porównywać wska¼niki rentowności kapitału własnego ze wska¼nikami rentowności kapitału obcego. Jeżeli przedsiębiorstwo nie korzysta z kapitałów obcych, oba wska¼niki są sobie równe. W rzeczywistości część majątku jest pokryta kapitałami obcymi. W takiej sytuacji jeśli koszt pozyskania kapitałów obcych w postaci płaconych odsetek jest niższy od rentowności kapitału całkowitego to dowodzi to o celowości używania kapitałów obcych. Przedsiębiorstwo osiąga wtedy dodatkowe korzyści. Różnica między rentownością kapitału obcego a rentownością kapitału całkowitego odzwierciedla pozytywny efekt d¼wigni finansowej (kapitałowej). Jeżeli różnica ta jest ujemna to przedsiębiorstwo przynosi stratę z tytułu korzystania z kapitału obcego. Efektywność takiego przedsiębiorstwa spada.
Przedsiębiorstwo A B C
Kapitał własny 100 000 400 000 500 000
Kapitał obcy 400 000 100 000 ------------
Kapitał całkowity 500 000 500 000 500 000
Odsetki od kapitału obcego wynoszą 9%. Przedstawić trzy warianty wska¼ników d¼wigni finansowej w poszczególnych przedsiębiorstwach przy różnych wielkosciach zysku.
WARIANT 1
Przedsiębiorstwo A B C
Zysk z odsetkami 25 000 25 000 25 000
Odsetki 36 000 9 000 -----------
Zysk bez odsetek -11 000 16 000 25 000
Rentowność kapitału własnego:
A) -11 000 x 100%
---------------------- = -11%
100 000
B) 16 000 x 100%
---------------------- = 4%
400 000
C) 25 000 x 100%
---------------------- = 5%
500 000
WARIANT 2
Przedsiębiorstwo A B C
Zysk z odsetkami 50 000 50 000 50 000
Odsetki 36 000 9 000 -----------
Zysk bez odsetek 14 000 41 000 50 000
Rentowność kapitału własnego:
A) 14 000 x 100%
---------------------- = 14%
100 000
B) 41 000 x 100%
---------------------- = 10,3%
400 000
C) 50 000 x 100%
---------------------- = 10%
500 000
WARIANT 3
Przedsiębiorstwo A B C
Zysk z odsetkami 75 000 75 000 75 000
Odsetki 36 000 9 000 ------------
Zysk bez odsetek 39 000 66 000 75 000
Rentowność kapitału własnego:
A) 39 000 x 100%
---------------------- = 39%
100 000
B) 66 000 x 100%
---------------------- = 16,5%
400 000
C) 75 000 x 100%
---------------------- = 15%
500 000
Rentowność kapitału całkowitego:
Wariant I
25 000 x 100%
--------------------- = 5%
500 000
Wariant II
50 000 x 100%
--------------------- = 10%
500 000
Wariant III
75 000 x 100%
--------------------- = 15%
500 000
Wska¼niki d¼wigni finansowej:
Wariant I:
A) –11% - 5% = -16%
B) 4% - 5% = -1%
C) 5% - 5% = 0%
Wariant II:
A) 14% - 10% = 4%
B) 10,3% - 10% = 0,3%
C) 10% - 10% = 0%
Wariant III:
A) 39% - 15% = 24%
B) 16,5% - 15% = 1,5%
C) 15% - 15% = 0%
Wnioski:
1) Przedsiębiorstwo C z racji tego, że nie korzystało z kapitału obcego, we wszystkich 3 wariantach osiągnęło zerowe wska¼niki d¼wigni finansowej.
2) Przedsiębiorstwo B finansujące w 20% swój majątek kapitałem obcym, w wariancie I poniosło stratę z tytułu korzystania z kapitału obcego. Odsetki od niego (9%) były w tym przypadku większe od rentowności kapitału całkowitego. Podobna sytuacja wystąpiła w przedsiębiorstwie w wariancie I.
3) Przedsiębiorstwo A i B w wariantach II i III osiągnęły dodatkowe korzyści (zwiększyły efektywność) dzięki korzystaniu z kapitałów obcych. W sytuacjach gdy rentowność kapitału całkowitego przewyższała koszt kredytu. Największe korzyści uzyskało przedsiębiorstwo A w wariancie III. Wska¼nik d¼wigni finansowej wyniósł aż 24%. Przedsiębiorstwo to aż w 80% finansowało swój majątek kapitałem obcym.
Nieliczne przedsiębiorstwo funkcjonują w oparciu o kapitały własne, większość z nich korzysta z różnych form wspomagania kapitałowego czyli kapitałów obcych. W tych przedsiębiorstwach pojawia się problem zadłużenia i należy problem ten poddać analizie. Analizy zadłużenia przeprowadza się w wartościach bezwzględnych.
Wska¼niki płynności finansowej nastawione są na oceną finansów przedsiębiorstwa w krótkim czasie natomiast wska¼niki zadłużenia są wykorzystywane do oceny długoterminowej wypłacalności przedsiębiorstwa. Wska¼niki te określają w jakim stopniu przedsiębiorstwo jest finansowane z własnych ¼ródeł, a w jakim z obcych, obrazują więc proporcje kapitałów własnych i obcych w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa, Wska¼niki służące ocenie zadłużenia można podzielić na 2 grupy:
- Wska¼niki obrazujące poziom zadłużenia.
- Wska¼niki informujące o zdolności przedsiębiorstwa do obsługi zadłużenia.
ANALIZA WSKA¬NIKOWA
Analiza względna to analiza polegająca na obliczaniu wska¼ników. Polega na obliczaniu wska¼ników, analizie ich oraz oceny ich w czasie i przestrzeni. Daje głęboki obraz przedsiębiorstwa. Wynikami analizy wska¼nikowej interesuje się wiele podmiotów, tj. zarządzający przedsiębiorstwem, właściciele przedsiębiorstw, inwestorzy, banki, dostawcy i odbiorcy, konkurencja itd. Analiza dotycząca przyszłości to analiza oparta na bilansie i rachunku wyników. Ma bardzo duże znaczenie w przedsiębiorstwie.
Analiza wska¼nikowa obejmuje 4 obszary w przedsiębiorstwie:
1) Analiza płynności finansowej.
2) Analiza zadłużenia przedsiębiorstwa (wspomagania finansowego).
3) Analiza sprawności działania przedsiębiorstwa (obrotowości).
4) Analiza rentowności.
Analiza płynności finansowej.
Zdolność przedsiębiorstwa do terminowego regulowania zobowiązań bieżących (uregulowanych w ciągu roku). Najważniejsze z tych czterech wska¼ników, gdyż każde przedsiębiorstwo musi regulować swoje zobowiązania, gdyż jeśli utraci swą zdolność to musi ogłosić upadłość. Przedsiębiorstwom, które mają dużą rentowność, ale nie mają płynności też grozi upadłość. Swoje bieżące zobowiązania przedsiębiorstwo reguluje z aktywów bieżących (tych, które można szybko, łatwo i tanio zamienić na gotówkę).
Analiza wska¼nikowa odnosi się do badań polegających na obliczaniu wska¼ników oraz ich ocenie na podstawie porównań w czasie i przestrzeni, ewentualnie na przeprowadzeniu analizy przyczynowej. Jest pogłębieniem analizy bilansu i rachunku wyników. Ujmuje różnorakie powiązania pomiędzy bilansem i rachunkiem wyników. W oparciu o wyniki analizy wska¼nikowej można dokonać dogłębnej oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Sytuacją tą zainteresowane są różne osoby. Każdy w takim zakresie, który dla niego i według niego jest najważniejszy. Odnosi się głównie do przeszłości przedsiębiorstwa mimo to jej wyniki są w wielu przypadkach podstawą do podejmowania decyzji dotyczących przyszłości przedsiębiorstwa w szczególności wtedy, gdy uzupełniona jest analizą otoczenia przedsiębiorstwa.
Wska¼nik bieżącej płynności
Aktywa bieżące
-------------------------
Pasywa bieżące
Jest podstawowym wska¼nikiem służącym ocenie płynności finansowej przedsiębiorstwa na podstawie możliwości spłaty zobowiązań bieżących, dzięki upłynnieniu aktywów bieżących (środków obrotowych). Wska¼nik bieżącej płynności finansowej informuje o tym, ile razy aktywa bieżące pokrywają pasywa bieżące, czyli bieżące zobowiązania. Optymalna wielkość wska¼nika: od 1,5 do 2,0. Oznacza równowagę finansową przedsiębiorstwa. Jego spadek poniżej normy jest symptomem zagrożenia finansowego dla przedsiębiorstwa, a wzrost powyżej 3,0 z jednej strony świadczy o wysokiej płynności przedsiębiorstwa, ale z drugiej strony może świadczyć o nieefektywnej działalności przedsiębiorstwa, które mogą przejawiać się:
- Nadmiernymi zapasami materiałów lub (i) wyrobów.
- Nadmiernymi należnościami.
- Nadmiarem nie zainwestowanych pieniędzy.
Wynik nieefektywnej działalności obniża rentowność (zmniejszenie zysku).
Wska¼nik szybkiej płynności
Aktywa bieżące – Zapasy
--------------------------------------
Pasywa bieżące
Wska¼nik ten ma charakter uzupełniający do poprzedniego. Informuje o stopniu pokrycia pasywów bieżących aktywami bieżącymi o największej płynności, czyli należnościami, papierami krótkoterminowymi i środkami pieniężnymi. Jego norma to od 0,8 do 1,0. Znaczne przekroczenie górnej granicy oznacza nieproduktywne gromadzenie środków pieniężnych lub utrzymywanie wysokiego stanu należności krótkoterminowych przy niskim stanie zobowiązań krótkoterminowych.
W ocenie płynności finansowej należy zwrócić uwagę na różnicę pomiędzy wska¼nikiem bieżącym, a szybkim. Na pozytywną ocenę zasługuje przedsiębiorstwo. W którym różnica między nimi nie jest duża. Znaczna różnica świadczy o zbyt dużym udziale zapasów w aktywach bieżących.
Aktywa bieżące:
- Zapasy.
- Należności.
- Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu.
- Gotówka.
Wska¼nik wypłacalności środkami pieniężnymi (płatność bieżąca).
Łrodki pieniężne
-------------------------------
Zobowiązania bieżące
Jest dalszym pogłębieniem oceny możliwości płatniczych przedsiębiorstwa. Informuje jaką część zobowiązań przedsiębiorstwo może pokryć natychmiast (pożądanymi aktualnie środkami pieniężnymi). Norma: od 0,1 do 0,15.
Kapitał pracujący to ta część kapitału stałego, która finansuje zobowiązania bieżące.
Wska¼nik udziału kapitału pracującego w aktywach
Kapitał pracujący x 100
----------------------------------
Aktywa ogółem
Uważa się, że płynność finansowa przedsiębiorstwa nie budzi zastrzeżeń, gdy udział kapitału pracującego w aktywach jest zbliżony do udziału zobowiązań bieżących w kapitale całkowitym. Zbyt wysoka jego wartość świadczy o nieefektywnej działalności przedsiębiorstwa (zmniejsza możliwość zysku), a zbyt niska wartość utrudnia spłatę zobowiązań.
Wska¼nik rotacji zapasów w dniach
Wartość zapasów x 360
-----------------------------------
Przychody ze sprzedaży
Określa ile dni trwa jeden cykl obrotu zapasami. Mała jego wartość to większy obrót zapasami – przedsiębiorstwo sprawniej działa.
Wska¼nik rotacji należności w dniach
Łredni stan należności x 360
------------------------------------------
Przychody ze sprzedaży
Niska jego wartość oznacza krótki cykl inkasowania należności. Jego wzrost oznacza pogorszenie w ściąganiu należności. W różnych przedsiębiorstwach ma różną wartość. Łrednio można przyjąć, że powinno wynosić 30 dni.
Wska¼nik wydajności pracy jednego zatrudnionego
Przychody ze sprzedaży
------------------------------------
Liczba pracowników
Im wyższa wydajność pracy (wyższy przychód uzyskamy z jednego zatrudnionego pracownika), tym wyższa sprawność działania. Powinien więc rosnąc w czasie.
Analiza rentowności
Rentowność informuje nas o procentowych efektach uzyskanych z zaangażowanych w przedsiębiorstwie zasobach. Może przybierać formę zyskowności, gdy przedsiębiorstwo osiągnie dodatni wynik finansowy lub deficytowości, gdy przedsiębiorstwo osiągnie ujemny wynik finansowy. Analizę rentowności można przeprowadzić w wielkościach bezwzględnych i względnych. Analiza rentowności w wielkościach względnych polega na badaniu bezwzględnej wielkości osiągniętego zysku lub straty w relacji do....
Wska¼niki obrazujące poziom zadłużenia przedsiębiorstwa.
Wska¼nik ogólnego zadłużenia
Zobowiązania ogółem x 100%
--------------------------------------------
Aktywa ogółem
Określa udział zobowiązań w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa. Jego wzrost oznacza wzrost udziału kapitału obcego w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa a zmniejszenie własnych. Wzrost kapitałów obcych z jednej strony związany jest z wynikiem finansowym (konieczność spłaty kredytów wraz z odsetkami), ale z drugiej strony, wysokie zadłużenie jest szansą na dodatkowe korzyści pochodzące (wynikające) z pozytywnego działania d¼wigni finansowej (występuje, gdy oprocentowanie kredytów jest niższe od stopy rentowności całego majątku przedsiębiorstwa). Niski poziom wska¼nika ogólnego zadłużenia i ewentualnie jego spadek oznacza z kolei zmniejszenie stopnia zadłużenia, czyli wzrost samodzielności finansowej przedsiębiorstwa. Kredytodawcy i pożyczkodawcy preferują na ogół niski poziom wska¼nika, ponieważ stwarza to poczucie bezpieczeństwa na odzyskanie zaangażowanego kapitału w przypadku ewentualnej likwidacji przedsiębiorstwa.
Wska¼nik zadłużenia długoterminowego
Zobowiązania długoterminowe x 100%
-------------------------------------------------------
Aktywa ogółem
Informuje jaka część majątku jest finansowana zobowiązaniami długoterminowymi. Korzystna sytuacja pod względem zadłużenia występuje wtedy, gdy wartość wska¼nika jest wysoka i niewiele ustępuje wska¼nikom ogólnego zadłużenia – jest to oznaką wysokiego udziału zobowiązań długoterminowych w ogólnym zadłużeniu przedsiębiorstwa.
Wska¼nik struktury zobowiązań
Zobowiązania długoterminowe x 100%
-------------------------------------------------------
Zobowiązania ogółem
Wysoka wartość zobowiązań długoterminowych w strukturze zobowiązań jest korzystna dla przedsiębiorstwa – zobowiązania długoterminowe są mniej pilne, przez pewien okres (powyżej roku) nie są wymagalne.
Wska¼nik zadłużenia kapitałów własnych
Zobowiązania ogółem
----------------------------------
Kapitał własny
Zwany jest też przekładnią kapitałową. Wzrost wska¼nika jest oznaką wzrostu zadłużenia przedsiębiorstwa i odwrotnie. Do niedawna dominował pogląd, że sytuacja finansowa przedsiębiorstwa była tym lepsza, im relatywnie mniejsze były kapitały obce oraz, ze kapitały obce powinny być mniejsze od kapitału własnego. Jest natomiast faktem, że wartość wska¼nika poniżej jedności świadczy o mocnych podstawach finansowych przedsiębiorstwa.
Wska¼niki zadłużenia ukazujące zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu.
Wska¼nik pokrycia obsługi długu (wska¼nik wiarygodności kredytowej) wykorzystujący zysk przed opodatkowaniem
Zysk
|
|
|
Zaloguj się, żeby móc dodawać komentarze.
|
|
|
Dodawanie ocen dostępne tylko dla zalogowanych Użytkowników.
Proszę się zalogować lub zarejestrować, żeby móc dodawać oceny.
Brak ocen.
|
|
|
|
