Mapa Serwisu
|
| Analiza wska¼nikowa jako metoda analizy ekonomicznej |
|
Admin1 dnia marca 12 2007 23:35:27
|
Analiza wska¼nikowa jako metoda analizy ekonomicznej
1. Istota analizy wska¼nikowej
Rozwinięciem wstępnej analizy sprawozdań finansowych jest analiza wska¼nikowa. wachlarz wska¼ników, jakie mogą być obliczone na podstawie sprawozdań finansowych, jest szeroki. Można za ich pomocą syntetycznie charakteryzować różne aspekty ekonomiczne działalności przedsiębiorstwa. W krajach o gospodarce rynkowej stosuje się pewne zestawy, bardzo zbliżonych pod względem treści, wska¼ników ekonomicznych. dzięki ujednoliceniu treści tych wska¼ników mogą one być jednoznacznie interpretowane nie tylko przez menadżerów, ale również kredytodawców i udziałowców firmy. W zależności od potrzeb i zainteresowań, poszczególne grupy odbiorców analizy wska¼nikowej ograniczają zakres wska¼ników wykorzystywanych w analizie.
Analiza wska¼nikowa jest szybką i efektywną metodą uzyskiwania wglądu w operacje gospodarcze i funkcjonowanie firmy. Niemniej sposób podejścia do tego narzędzia musi być odpowiednio wyważony i uzupełniony innymi narzędziami analitycznymi. wynika z tego, iż analiza wska¼nikowa nie jest wolna od pewnych ograniczeń. Najważniejszym z nich jest fakt, że bazuje wyłącznie na przeszłości firmy. jednak wraz z analizą otoczenia może ona służyć do przewidywania warunków działania przedsiębiorstwa w przyszłości. [1]
Podmiotem analizy ekonomicznej są zjawiska oraz procesy gospodarcze we wszystkich sferach działalności przedsiębiorstwa, występujące zarówno w jego obrębie, jak i otoczeniu. Ujmowane są one w związkach i zależnościach ze zjawiskami oraz procesami technicznymi, a także społecznymi istniejącymi w przedsiębiorstwie.
W szczegółowym, dziedzinowym ujęciu przedmiotem analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa mogą być:
1. wyniki finansowej działalności
2. wyniki materialne działalności (w przedsiębiorstwie produkcyjnym będzie to produkcja, w handlowym – obrót, w usługowym – usługi w przekroju asortymentowym i jakościowym w ujęciu dynamicznym i przestrzennym),
3. koszty własne,
4. gospodarka zasobami ludzkimi,
5. gospodarka zasobami materiałowymi,
6. gospodarka środkami trwałymi,
7. postęp techniczny i innowacje,
8. wartość przedsiębiorstwa,
9. sytuacja majątkowo-finansowa,
10. rozwój przedsiębiorstwa.
Zadania, środki ich realizacji, niezbędne nakłady i planowane wyniki przedsiębiorstwa ujmuje się w jego planie działalności gospodarczo finansowej (biznes planie), a następnie w odpowiednio skonstruowanych urządzeniach ewidencyjnych oraz w sprawozdawczości w postaci wielkości liczbowych, zwanych wska¼nikami. Wska¼niki stosowane w analizie ekonomicznej nazywa się wska¼nikami analitycznymi. Ze względu na rodzaj reprezentowanych zjawisk dzieli się je na ilościowe i jakościowe. Wska¼niki ilościowe określają cechy zjawisk, np. wielkość zużycia materiału, liczbę zatrudnionych, wielkość produkcji itp., jakościowe natomiast odzwierciedlają cechy jakościowe i są relacją dwóch wielkości, np.: rentowność, płynność itp.
Ocena zaprezentowana na podstawie danych liczbowych zawartych w sprawozdaniach finansowych, dostarcza ogólnych informacji o sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa. Celem pogłębienia tego przeprowadza się dalsze, szczegółowe analizy.
Jedną z form badania bilansu oraz rachunku zysków i strat jest właśnie analiza wska¼nikowa. Analiza wska¼nikowa polega na wyrażaniu różnych sfer działalności firmy za pomocą wska¼ników. Na podstawie zmian w wielkości wska¼ników ocenia się wybrane, węższe lub szersze, dziedziny tej działalności. [2]
Analiza wska¼nikowa w odniesieniu do badania sprawozdań finansowych obejmuje obliczanie wska¼ników finansowych, konstruowanych w oparciu o dane z bilansu oraz rachunku zysków i strat i porównanie ich wielkości w czasie, z wielkością wzorcową lub między różnymi jednostkami gospodarczymi. W przypadku oceniania działalności przedsiębiorstwa za okres, dla którego nie sporządza się sprawozdania finansowego, np.: za okres jednego miesiąca, podstawę ustalenia wska¼ników finansowych stanowić mogą zamknięcia kont syntetycznych, dokonywane co miesiąc, zgodnie z wymogami sprawozdawczości statycznej i koniecznością składania miesięcznych deklaracji podatkowych. Częstsze obliczanie wska¼ników jest możliwe w przypadku prowadzenia skomputeryzowanej księgowości.
O przydatności analizy wska¼nikowej decydują możliwości porównania wska¼ników:
• w czasie,
• w przestrzeni,
• z danymi postulowanymi (z wzorcami).
Konstrukcja sprawozdań finansowych wynika z podstawowej zasady zwanej kontynuacją działania, oznaczającej przyjęcie założenia, że przedsiębiorstwo prowadzi działalność i będzie ją kontynuować w najbliższej przyszłości. W przypadku bilansu oznacza to ustalenie wysokości aktywów i pasywów na początek i na koniec okresu objętego sprawozdaniem, przy czym stan na koniec okresu poprzedniego jest zarazem stanem na początek okresu następnego.
Zasada kontynuacji działania umożliwia zatem dokonywanie porównań wska¼ników w czasie. W najprostszej formie jest to porównanie wysokości wska¼ników obliczonych na początek i na koniec okresu sprawozdawczego, lub w przypadku danych zawartych w rachunku zysków i strat – wska¼ników za kolejne okresy badania. Porównanie wska¼ników w czasie pozwala również wyznaczyć trendy kształtowania się określonych relacji finansowych. Pozwala ocenić, czy tendencje zmian we wska¼nikach są korzystne dla firmy, jakie jest natężenie zmian w stosunku do lat ubiegłych. Pogorszenie wska¼ników może być sygnałem występujących nieprawidłowości i świadczyć o podejmowaniu błędnych decyzji gospodarczych w badanym okresie.
W gospodarce rynkowej szczególnego znaczenia nabierają porównania wska¼ników w przestrzeni, a więc pomiędzy poszczególnymi przedsiębiorstwami. Porównania w przestrzeni pozwalają ocenić pozycje firmy na rynku: czy jest ona najlepsza, najgorsza czy też przeciętna. Takie porównania są niezbędne w sytuacji podejmowania decyzji o przyszłości przedsiębiorstwa: firma o najgorszej kondycji finansowej ma najmniejszą szansę przetrwania na rynku, ma ona bowiem trudności w uzyskiwaniu kapitałów dla dalszego funkcjonowania. Porównania w przestrzeni są istotne dla pożyczkodawców i kredytodawców, potencjalnych inwestorów i odbiorców, pracowników i całego społeczeństwa.
Porównania w przestrzeni wymagają publikowania danych o maksymalnej, minimalnej i przeciętnej wielkości wska¼ników finansowych w danej branży. niestety, w Polsce od szeregu lat dane takie nie są publikowane. Istnieje jedynie możliwość obliczania niektórych wska¼ników w oparciu o bilanse publikacyjne (tzn. bilanse roczne spółek akcyjnych, których akcje są przedmiotem obrotu rynkowego oraz publikowane bilanse spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, charakteryzujących się dużą ilością udziałowców), a także możliwość obliczania wska¼ników przeciętnych dla wybranych branż w oparciu o rocznik statystyczny.
Porównania z wzorcową wielkością wska¼ników mają miejsce tylko w przypadku, gdy ustala się ich wysokość:
• w planie, w kosztorysie, w założeniach projektowych,
• gry istnieje przyjęta umownie wysokość optymalna. [3]
W analizie ekonomicznej istotnym zagadnieniem jest porównywalność danych. Brak porównywalności może doprowadzić do błędnych wniosków. Stąd też przed porównaniem wska¼ników zachodzi konieczność ustalenia rodzajów i rozmiarów ewentualnych zakłóceń w porównywalności, a następnie w miarę możliwości ich eliminowanie bąd¼ odpowiednie uwzględnianie w dokonywanej ocenie. Wyróżnić można następujące zakłócenia w porównywalności wska¼ników:
• zakłócenia metodologiczne,
• zakłócenia finansowej (cenowe),
• zakłócenia rzeczowe (przedmiotowe),
• zakłócenia organizacyjne.
Zakłócenia o charakterze metodologicznym wynikają z odmienności treści i budowy wska¼ników ekonomicznych, sposobu ich obliczania lub zasad ewidencji. Zakłócenia te mogą nasilać się w porównaniach dotyczących odległych okresów, jak również w porównaniach międzynarodowych, które muszą uwzględniać odmienności systemów ekonomicznych.
Zakłócenia o charakterze finansowym powstawać mogą na skutek zmian ceny sprzedaży wyrobów, robót i usług wynikających z decyzji organów upoważnionych do ustalania ceny lub producentów. Podobny skutek wywoływać mogą zmiany kursów walut, oprocentowania kredytów, taryf przewozowych, telekomunikacyjnych, pocztowych, itp.
Zakłócenia rzeczowe wynikają z różnic lub dokonywanych zmian w zakresie przedmiotu działalności jednostek gospodarczych. Zakłócenia te nasilać się mogą w związku z postulowanym postępem techniczno-technologicznym produkcji krajowej (z uwagi na istotne w poziomie techniki i technologii krajowej i zagranicznej).
Zakłócenia o charakterze organizacyjnym wywoływane są przekazywaniem, przyjęciem, podziałem lub łączeniem przedsiębiorstw i ich elementów składowych. Tworząca się wielkość form organizacyjnych przedsiębiorstwa, ich duża elastyczność, wymaga szczególnie przy porównywaniu w czasie, obserwacji zmian organizacyjnych podmiotów gospodarczych. [4]
Wska¼niki finansowe są wska¼nikiem informacji dla różnych grup odbiorców. Dostawcy i banki udzielające kredytów krótkoterminowych są przede wszystkim zainteresowane oceną płynności bieżącej firmy. Dla nich ważne są zatem wska¼nikiem określające zdolność firmy do wywiązywania się z zobowiązań krótkoterminowych. Kredytodawcy udzielający kredytów na dłuższy okres są zainteresowani zdolnością firmy do generowania gotówki oraz oceny ryzyka finansowego w dłuższym czasie. Właściciele firmy, akcjonariusze są zainteresowani zdolnością firmy do generowania gotówki oraz oceny ryzyka finansowego w dłuższym czasie. Właściciele firmy, akcjonariusze są zainteresowani poziomem rentowności i ryzyka związanego z działalnością firmy. Kierownictwo firmy jest zainteresowane wszystkimi aspektami analizy finansowej, ponieważ odpowiada za bieżącą i perspektywiczną działalność formy.
Uwzględniając zakres danych, zawartych w bilansie oraz w wyniku zysków i strat, możliwości budowy wska¼ników finansowych są bardzo duże. Z tego też względu dokonuje się wyboru wska¼ników o podobnej treści ekonomicznej i grupuje w zestawy, wykorzystywane dla oceny poszczególnych dziedzin działalności przedsiębiorstwa rodzaj i liczba wska¼ników, z jakich się korzysta w badaniach analitycznych, zmieniają się w miarę rozwoju analizy ekonomicznej jako dyscypliny naukowej i w miarę rozwoju analizy ekonomicznej jako dyscypliny naukowej i w miarę zmian w systemie zarządzania przedsiębiorstwem. Treść wska¼ników analitycznych, a przede wszystkim ich konstrukcja, ma duży wpływ na obiektywność, dokładność i kompletność wyników prac analitycznych.
2. Kierunki i zasady analizy wska¼nikowej
Wska¼nik jest relacją pomiędzy dwoma (lub więcej) różnymi liczbami zaczerpniętymi z materiałów ¼ródłowych. Jest on użyteczny tylko wtedy, kiedy zostanie porównany z innymi wska¼nikami. A zatem relacje ekonomiczne, zgodnie z zasadami analizy porównawczej, mogą być porównane z danymi postulowanymi w czasie i przestrzeni.
Ważnym aspektem analizy wska¼nikowej jest sprawdzian jednolitości konstrukcji badanych wska¼ników oraz procedur rachunkowości (eliminacje zakłóceń) i wtedy gdy licznik jest współmierny do mianownika. Porównania między firmami, oprócz analizy trendów, należą do najczęściej dokonywanych analiz w krajach zachodnich. W tym zakresie poszczególne państwa stosują różne rozwiązania. Np. w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych oficjalnie publikowane są dane dotyczące przeciętności wartości wska¼ników uzyskiwanych w danej branży, a nawet w określonej grupie przedsiębiorstw. ¬ródłami tych informacji są publikowane sprawozdania finansowe oraz publikowane dane dotyczące obliczonych przeciętnych wielkości wska¼ników dla danej gałęzi przemysłu. W ramach tych ostatnich można wymienić:
1. 1. publikacje rządowe – najbardziej popularne, ale mało użyteczne z powodu odstępu czasu jaki upływa pomiędzy momentem zdarzeń gospodarczych a czasem, w którym zostają opublikowane dane je opisujące;
2. 2. publikacje zrzeszeń – wiele zrzeszeń dostarcza swoim członkom (obliczone przez siebie) wielkości średnie wska¼ników w zamian za dane otrzymane od zrzeszonych spółek. Publikacje te uważa się za najbardziej użyteczne ¼ródło porównań, zapewniające aktualne informacje. Przygotowane są one w sposób standardowy i często zawierają dane nieosiągalne w publikowanych sprawozdaniach finansowych.
3. 3. komercyjne bazy danych, których ilość stale rośnie. Dostarczane aktualnie dane komputerowe zawierają nie tylko dane finansowe, ale także informacje dotyczące rodzaju działalności gospodarczej, podstawowych danych finansowych oraz szczegóły dotyczące dyrektorów.
Przy dokonywaniu porównań z wielkościami przeciętnymi należy zachować kilka reguł:
• jeśli w danej branży występuje kryzys, to wska¼niki firmy powinny być lepsze od przeciętnych,
• dane firm, które operują w kilku branżach powinny być rozdzielone i porównane z wielkościami przeciętnymi w każdej z tych gałęzi przemysłu,
• ponieważ firmy różnią się pod względem wielkości, wytwarzanych produktów, ryzyka, warunków działania itp., to wartości wzorcowe wska¼ników mogą być różne nawet dla firm działających w tej samej branży.
Przy porównywaniu danych księgowych pomiędzy firmami konieczna jest eliminacja ewentualnych zakłóceń. Wielkości liczbowe mogą być przedmiotem różnej interpretacji i manipulacji. W krótkim okresie w przedsiębiorstwie można tak ukształtować dane księgowe, aby odpowiadały wielkościom średnim wska¼ników branży i świadczyły o prawidłowym zarządzaniu firmą. Osoba dokonująca oceny musi upewnić się, że w danej jednostce gospodarczej takie działania nie miały miejsca. Należy zatem podkreślić rolę intuicji w procesie wykrywania nieprawidłowości w funkcjonowaniu firmy.
Po wyeliminowaniu zakłóceń można przystąpić do analizy porównawczej, której celem jest obliczenie odchyleń wska¼nika od danego wzorca. Stwierdzenie odchylenia nie stanowi zakończenia badań. Jest dopiero punktem wyjścia do dalszych działań mających na celu jego interpretację i wyjaśnienie przyczyn jego powstania. Analiza wska¼nikowa jest kompleksowym procesem. Wzajemne powiązane wska¼niki w zależności przyczynowo-skutkowej podlegać mogą analizie przyczynowej, a w jej ramach także piramidalnej (w literaturze zachodniej nosi ona nazwę analizy Du Ponta) oraz analizie dyskryminacyjnej.
Analiza wska¼nikowa stanowi użyteczne narzędzie analizy finansowej wówczas, kiedy dokładnie znane i rozumiane są jej istota i wypływające z niej ograniczenia. Obliczony wska¼nik jest użyteczny tylko wtedy, kiedy zostanie porównany z określonym standardem. Przy dokonywaniu analizy należy pamiętać, że wska¼nik jest tak wiarygodny, jak wiarygodne są dane służące do jego obliczenia. Z wielką uwagą i rezerwą należy podchodzić do interpretacji wyników analizy wska¼nikowej. Szczególnie jest to ważne w odniesieniu do wska¼ników służących prognozowaniu pozycji finansowej firmy i trendów jej rozwoju. Wykorzystywane są do tego celu dane zaistniałe w konkretnej sytuacji, które nie zawsze muszą być adekwatne dla przyszłości. Wnikliwa analiza okresów ubiegłych, ciągłe diagnozowanie okresu bieżącego i wynikające z tego korekty planów powinny być uwzględnione przy ustalaniu celów działania przedsiębiorstwa (planowanie elastyczne).
Zaleca się stosowanie kilku różnych wska¼ników dla dokonania analizy i uzyskania realnych ocen działania przedsiębiorstwa. Należy wyselekcjonować relacje, które odpowiadają przyjętemu celowi badań i nie są ze sobą zbyt silnie skorelowane.
Podczas analizy wska¼nikowe konieczne jest stosowanie metodycznego podejścia. Mechaniczne wykorzystanie wska¼ników może być niebezpieczne dla dokonywanej oceny.
Nie istnieje jedna, najlepsza wartość danego wska¼nika. Zależy ona od pozycji i perspektywy osoby dokonującej oceny oraz strategii konkurencji realizowanej przez te firmą. przy tej ocenie istotne są doświadczenia i znajomość przedsiębiorstwa oraz branży, w której działa jak intuicja.
Obliczenia matematyczne w analizie wska¼nikowej nie są skomplikowane. jej istotę stanowi jednak wykorzystanie i interpretacja wska¼ników finansowych dla znalezienia koniecznych odpowiedzi w podejmowaniu decyzji. Wymaga to posiadania odpowiednich kwalifikacji i dogłębnego zrozumienia narzędzi analizy finansowej.
Wska¼niki jako takie pomijają wymiar czasowy, odzwierciedlają sytuację w danym momencie. Należy pamiętać, że obliczone ich trendy są wynikiem wewnętrznych warunków istniejących w firmie, a nie rezultatem oddziaływania czynników otoczenia, które w jednakowy sposób wpływają na wszystkie przedsiębiorstwa działające w danej branży. [5]
3. Klasyfikacja wska¼ników ekonomicznych
Istnieje kilka sposobów podziału klasyfikacji wska¼ników ekonomicznych. Jeden z możliwych sposobów ich podziału przedstawiono poniżej.
Rysunek 1.
Klasyfikacja wska¼ników ekonomicznych
WSKA¬NIKI EKONOMICZNE
WEWNęTRZNE ZEWNęTRZNE
OPERACYJNE FINANSOWE
RENTOWNOŁCI EFEKTYWNOŁCI P£YNNOŁCI STRUKTURY KAPITA£U
Według tej klasyfikacji wska¼niki dzielone są na wewnętrzne czyli takie, które obliczane są na podstawie danych zaczerpniętych ze sprawozdań finansowych firmy stanowiące ich interpretację.
Wska¼niki zewnętrzne to takie, w których dane znajdujące się w liczniku bąd¼ mianowniku pochodzą z materiałów ¼ródłowych innych niż sprawozdania finansowe np. cena rynkowa akcji danej spółki. Wska¼niki te wykorzystywane są najczęściej przez inwestorów i potencjalnych inwestorów firmy.
Wska¼niki wewnętrzne dzielone są następnie na dwie zasadnicze grupy: wska¼niki operacyjne i finansowe. Ogólnie mówiąc wska¼niki operacyjne koncentrują się na operacjach spółki nie uwzględniając sposobu jej finansowania. Dotyczą zatem strony aktywów bilansu. Wska¼niki finansowe skupiają się na badaniu sposobu sfinansowania aktywów spółki.
Wska¼niki operacyjne dzielone są następnie na wska¼niki rentowności, które charakteryzują efekty jakie spółka uzyskuje z działań operacyjnych oraz wska¼niki efektywności (wydajności) określające obrót lub też charakteryzujące efektywność inwestycji.
Wska¼niki finansowe dzielą się z kolei na wska¼niki płynności i struktury kapitału (zasilania). Pierwsze oceniają krótkoterminową pozycję finansową firmy, a w szczególności zdolność spółki do spłacania swoich zobowiązań w krótkim terminie.
Wska¼niki struktury kapitału służące ocenie długoterminowej struktury kapitału, a przede wszystkim udział kapitału własnego i obcego w finansowaniu firmy w długim okresie. [6]
Innym z najbardziej typowego podziału wska¼ników jest podział na cztery grupy wg klasyfikacji podanej poniżej:
1. Wska¼niki płynności
• płynność ogólna – określa zdolność przedsiębiorstw do spłacania zobowiązań upłynnionych majątkiem obrotowym,
• płynność bieżąca – określa zdolność firmy do regulowania swoich zobowiązań najbardziej płynnym majątkiem obrotowym tj. środkami pieniężnymi, należnościami i krótkoterminowymi papierami wartościowymi.
2. Wska¼nik zasilania finansowego
• zadłużenia ogólnego – charakteryzuje udział kapitału obcego w finansowaniu działań firmy,
• zadłużenia krótkoterminowe – przedstawia relacje kapitału obcego lub obcego długoterminowego do kapitału własnego,
• pokrycia odsetek – określa ile razy efekty finansowe przewyższają płacone odsetki,
• • pokrycia kosztów stałych – określa stopień pokrycia kosztów stałych osiągalnymi na ten cel dochodami.
3. Wska¼niki aktywności
• obrotowości (produktywności) majątku ogółem – określa wartość przychodu ze sprzedaży przypadającą na każdą złotówkę wartości majątku ogółem,
• obrotowości (produktywności) majątku trwałego – określa wartość przychodu ze sprzedaży przypadającą na każda złotówkę wartości majątku trwałego,
• obrotowości zapasów – pokazuje ile obrotów wykazały zapasy w danym okresie,
• windykacja należności – określa długość czasu (dni) rozliczenia należności z tytułu dostaw, robót i usług.
4. Wska¼niki rentowności
• rentowność sprzedaży – charakteryzuje wielkość zysku przypadającą na każdą złotówkę przychodu ze sprzedaży,
• rentowność kapitałów własnych – określa kwotę zysku przypadającą na każdą złotówkę kapitału własnego.
Z przedstawionych przykładów klasyfikacji wska¼ników ekonomicznych wynika, ze podziały te są bardzo do siebie zbliżone. Nie budzi też wątpliwości zaliczanie poszczególnych wska¼ników do danej grupy. Sprawa sporną może być tylko ich gradacja. [7]
________________________________________
|
0Komentarzy ·
10076Czytań
|
|
|
Zaloguj się, żeby móc dodawać komentarze.
|
|
|
Dodawanie ocen dostępne tylko dla zalogowanych Użytkowników.
Proszę się zalogować lub zarejestrować, żeby móc dodawać oceny.
Brak ocen.
|
|
|
|
