Mapa Serwisu
|
| PODSTAWY NAUKI O PRZEDSIęBIORSTWIE. |
|
Admin1 dnia marzec 15 2007 12:05:37
|
PODSTAWY NAUKI O PRZEDSIęBIORSTWIE.
SYSTEM PRODUKCYJNY. 2
POJęCIE PRODUKCJI I CZYNNIKI PRODUKCJI. 2
POJęCIE SYSTEMU PRODUKCYJNEGO. 2
ELEMENTY SYSTEMU PRODUKCYJNEGO. 2
OTOCZENIE SYSTEMU PRODUKCYJNEGO. 2
PRODUKTYWNOŁć SYSTEMU PRODUKCYJNEGO. 3
MIERNIKI PRODUKTYWNOŁCI CZYNNIKÓW PRODUKCJI. 3
FINANSOWANIE FUNKCJONOWANIA I ROZWOJU FIRMY - POZYSKIWANIE ŁRODKÓW Z RYNKU KAPITA£OWEGO. 5
PODSTAWOWE INFORMACJE O RYNKU KAPITA£OWYM - DEFINICJA, ISTOTA, ZADANIA, SEGMENTY, UCZESTNICY 5
RODZAJE PAPIERÓW WARTOŁCIOWYCH NA RYNKU KAPITA£OWYM I PIENIęźNYM. 5
EMISJA PAPIERÓW WARTOŁCIOWYCH - DEFINICJE, CELE, WARUNKI DOPUSZCZENIA, PROSPEKT EMISYJNY. 6
GIE£DY PAPIERÓW WARTOŁCIOWYCH - DEFINICJA, WARUNKI STAWIANE PAPIEROM NOTOWANYM. 7
TRANSAKCJE ZAWIERANE NA GPW: 8
ELEMENTY STRATEGII, ANALIZA STRATEGICZNA PRZEDSIęBIORSTWA. 9
STRATEGIA FIRMY - DEFINICJA, ISTOTA, PODSTAWOWE ELEMENTY. 9
ZARZ¡DZANIE STRATEGICZNE - DEFINICJA, ETAPY. 9
RODZAJE STRATEGII DZIA£ANIA PRZEDSIęBIORSTW: 10
REGU£Y TWORZENIA STRATEGII: 11
ANALIZA STRATEGICZNA - DEFINICJA, ELEMENTY, ZAKRES RZECZOWY, ETAPY. 11
METODY ANALIZY STRATEGICZNEJ. 12
MA£E I ŁREDNIE FIRMY. PRZEDSIęBIORCZOŁć I INNOWACYJNOŁć. 13
DEFINICJA I CECHY CHARAKTERYSTYCZNE MA£YCH FIRM. 13
TRADYCYJNE SFERY DZIA£ANIA MA£YCH FIRM: 13
ZNACZENIE MA£YCH FIRM W GOSPODARCE. 14
ZAGROźENIA ROZWOJU MA£YCH FIRM. 14
SPOSOBY POMOCY MA£YM FIRMOM. 14
PRZEDSIęBIORCZOŁć I PRZEDSIęBIORCA - DEFINICJA I ZNACZENIE. 14
INNOWACYJNOŁć - DEFINICJA, ¬RÓD£A I OCENA EKONOMICZNA. 15
KONKURENCYJNOŁć MA£YCH FIRM - NIEZNANI LIDERZY. 15
FINANSOWANIE OBCE - KREDYTY 15
POJęCIE I FUNKCJE KREDYTÓW: 16
UMOWA KREDYTOWA I JEJ ELEMENTY 16
RODZAJE KREDYTÓW. 16
ZABEZPIECZENIE KREDYTÓW. 17
NIEZAWODNOŁć. 18
NIEZAWODNOŁć ELEMENTU. 18
POJęCIE, TYPY I PRZYCZYNY USZKODZEń. 18
KRZYWA WANNOWA. 19
POJęCIE NIEZAWODNOŁCI SYSTEMU. 19
REZERWY W PROCESIE PRODUKCYJNYM. 19
System produkcyjny.
Pojęcie produkcji i czynniki produkcji.
Produkcja - świadoma działalność pojedynczego człowieka lub zespołów ludzkich nastawiona na wytwarzanie produktów, dóbr materialnych lub usług w celu zaspokojenia różnych potrzeb ludzkich.
Produktem mogą być dobra materialne, usługi, dobra niematerialne (wiedza, oprogramowanie, organizacja).
Pojęcie systemu produkcyjnego.
System produkcyjny jest zorganizowanym, celowo zaprojektowanym układem materialnym, energetycznym i informacyjnym, eksploatowanym przez człowieka, służącym do produkcji określonych dóbr materialnych, niematerialnych i usług w celu zaspokojenia różnych potrzeb ludzkich. Systemem produkcyjnym może być całe przedsiębiorstwo, jak i pojedyncze stanowisko pracy. System produkcyjny jest układem powiązanych elementów przetwarzanych od wejścia do wyjścia.
Elementy systemu produkcyjnego.
1) Wektor wejścia, w skład którego wchodzą wszystkie niezbędne do produkcji składniki nazywane czynnikami produkcji:
środki techniczne produkcji
przedmioty pracy (materiały)
czynniki energetyczne
czynnik ludzki (załoga - np. ekipa czarnego Gienka)
informacje i prognozy
kapitał.
2) Wektor wyjścia - wszystkie materialne, energetyczne i informacyjne efekty uzyskane w procesie produkcyjnym:
wyroby przemysłowe
usługi produkcyjne
surowce wtórne
szkodliwe odpady
informacje o jakości, kosztach, stanie procesu produkcji.
3) Proces konwersji - przetwarzanie wektora wejścia w wyjścia (proces produkcyjny).
4) Proces zarządzania systemem.
5) Sprzężenia materialne, energetyczne i informacyjne między wymienionymi wyżej elementami systemu produkcyjnego.
Otoczenie systemu produkcyjnego.
I stopnia:
• personel wykonawczy i zarządzający
• prace badawcze, rozwojowe, konstrukcyjne, technologiczne, organizacyjne
• urządzenia do wykonywania operacji technologicznych, kontrolnych, magazynowych transportowych, przetwarzania informacji, transmisji danych
• organizacja zbytu, obsługi serwisowej, marketingu, zaopatrzenia, gospodarki materiałowej
• środki finansowe i szybkość obrotu tymi środkami
• stosowane metody rachunkowości
• metody i formy zarządzania i sterowania systemami produkcji, służbami naukowo-technicznymi i pomocniczymi.
II stopnia (gospodarka kraju lub regionu ekonomicznie wydzielonego):
• poziom techniki produkcji, dystrybucji i obsługi serwisowej
• ceny maszyn i urządzeń
• funkcjonowanie systemu bankowego, system kredytowy
• systemy łączności i komunikacji
• możliwości produkcyjne dostawców, łatwość pozyskania surowców
• możliwości konkurentów
• kondycja ekonomiczna kraju, zasoby kapitału, stabilność, poziom inflacji
• stopień ingerencji państwa w gospodarkę
• środowisko społeczno-polityczne oraz środowisko naturalne
• cele funkcjonowania systemów produkcyjnych
• struktura społeczeństwa
• rodzaj systemu ekonomicznego
• zasady zarządzania i sterowania jednostkami gospodarującymi przy różnych formach własności
• poziom wynagrodzeń pracowników i inne mechanizmy motywacyjne
Produktywność systemu produkcyjnego.
Produktywność - stosunek wektora wejścia z systemu produkcyjnego do wektora wejścia do tego systemu wyrażona w jednostkach pieniężnych, naturalnych lub umownych. Niska produktywność oznacza wysokie ceny, duże zapotrzebowanie na energię i materiały bez wzrostu wyniku produkcyjnego.
Produktywność całkowita - relacja całkowitych efektów do całkowitych kosztów, odzwierciedla poziom technologiczny wytwarzania, umiejętności zatrudnionych, zmiany w nakładach kapitałowych.
Mierniki produktywności czynników produkcji.
Stosunek produkcji do czynników produkcji określa stopień efektywności gospodarowania tymi czynnikami.
P - wielkość produkcji
R - wielkość zatrudnienia
M - wartość majątku trwałego
S - wartość materiałów i surowców
T - nakłady czasu pracy żywej
- wydajność pracy (nakłady pracy żywej w określonym czasie)
Indywidualna wydajność pracy - określa wydajność pojedynczego pracownika lub zespołu pracowniczego wyodrębnionego w ramach społecznego podziału pracy. Stopień wykonania norm czasu w procentach:
Tn - czas normowany; Tr - czas rzeczywisty
Społeczna wydajność pracy - ilość wartości użytkowych wytworzonych przy zastosowaniu sumy prac indywidualnych ogółu pracowników.
Przeciętną wydajność pracy można ustalić w odniesieniu do:
• jednego pracownika (produkcja / liczba pracowników)
• jednej roboczogodziny (produkcja / liczba przepracowanych godzin)
Przeciętną wydajność pracy można mierzyć następującymi miernikami:
• mierniki naturalne (sztuki, metry, metry kwadratowe)
• mierniki wartościowe (produkcja sprzedana, towarowa, czysta, koszty przerobu)
Wydajność pracy można mierzyć w zakresach:
• pracowników ogółem
• pracowników grupy przemysłowej
• robotników
• robotników bezpośrednio produkcyjnych
• stanowisk pracy.
- produktywność majątku trwałego (miernik oceny gospodarowania środkami trwałymi)
- produktywność materiałowa, wielkość produkcji na jednostkę materiałów
- pracochłonność produkcji, określa ilość pracy ludzkiej na jednostkę produkcji
Pracochłonność produkcji jest odwrotnością wydajności pracy. Określa ilość czasu potrzebnego do wykonania pojedynczego wyrobu lub całej produkcji. Obniżenie pracochłonności oznacza wzrost wydajności pracy. Mierniki pracochłonności mogą być naturalne lub wartościowe.
- majątkochłonność produkcji, zaangażowanie majątku trwałego na jednostkę produkcji
- materiałochłonność produkcji
Materiałochłonność produkcji - wielkość nakładów materiałowych ponoszonych na wytworzenie produkcji przedsiębiorstwa, branży, gałęzi przemysłowej czy przemysłu ogółem lub na wytworzenie wyrobu i organizację procesów wytwórczych. Można je rozpatrywać w odniesieniu do produkcji globalnej, towarowej, czystej lub w odniesieniu do wyrobu.
- techniczne uzbrojenie pracy, wartość jednego stanowiska pracy
Przy obliczaniu tego wska¼nika uwzględnia się:
• wartość brutto produkcyjnego majątku trwałego, majątku trwałego ogółem, maszyn i urządzeń
• liczbę zatrudnionych grupy przemysłowej na najliczniejszej zmianie, ilość wszystkich pracowników, ilość robotników przemysłowych.
Finansowanie funkcjonowania i rozwoju firmy - pozyskiwanie środków z rynku kapitałowego.
Podstawowe informacje o rynku kapitałowym - definicja, istota, zadania, segmenty, uczestnicy
Rynek kapitałowy - ogół transakcji instrumentami finansowymi, których termin realizacji jest dłuższy niż 1 rok. Przedmiotem transakcji są zbywalne papiery wartościowe, akcje i obligacje.
Rynek pieniężny - to rynek papierów wartościowych krótkoterminowych (np. weksli, akcji).
Podstawową funkcją rynku kapitałowego jest możliwość realokacji środków finansowych od podmiotów dysponujących wolnym kapitałem do tych, którzy go potrzebują. Emitent papierów wartościowych uzyskuje potrzebne środki na sfinansowanie działalności. Nabywca lokuje swój kapitał na korzystnych warunkach. Rynek kapitałowy umożliwia przenoszenie kapitałów między sektorami gospodarki oraz transformację kapitałów krótkoterminowych w długoterminowe.
Rynek kapitałowy składa się z 2 segmentów:
• rynku pierwotnego - transakcje nowo emitowanymi papierami wartościowymi
• rynku wtórnego - na nim nabywcy papierów wartościowych sprzedają je kolejnym inwestorom. Wyróżnia się dwa rodzaje rynku wtórnego w zależności od stopnia jego zinstytucjonalizowania: giełdy papierów wartościowych i rynek over the counter (OTC) - sieć połączeń między bankami i innymi instytucjami finansowymi zawierającymi między sobą transakcje kupna/sprzedaży papierów wartościowych.
Inny podział rynku kapitałowego na:
• publiczny
• niepubliczny
Najważniejsi uczestnicy rynku kapitałowego:
• strona popytowa: przedsiębiorstwa, banki komercyjne, rząd, władze lokalne
• strona podażowa: banki komercyjne, fundusze emerytalne, towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze lokacyjne, powiernicze (otwarte), fundusze zamknięte.
Należy pamiętać o zamianie stron popytu i podaży w zależności od tego, czy rozpatrujemy rynek kapitałowy czy rynek papierów wartościowych.
Rodzaje papierów wartościowych na rynku kapitałowym i pieniężnym.
1) Ze względu na rodzaj uosobionego prawa majątkowego:
papiery uosabiające wierzytelności pieniężne np. weksle, obligacje, listy zastawne (hipoteczne)
papiery uosabiające prawa współwłasności majątkowej, np. akcje.
2) Ze względu na sposób przenoszenia tytułów własności do praw majątkowych:
papiery na okaziciela, bardzo płynne
papiery na zlecenie - wskazują określoną osobę jako właściciela, przewidują możliwość przenoszenia praw wierzycielskich na inne osoby poprzez indos na dokumencie
papiery imienne.
3) Z punktu widzenia charakteru dochodów:
papiery przynoszące stały dochód, np. obligacje na okaziciela lub imienne, obligacje pożyczkowe, zamienne, hipoteczne, opcje, renty wieczyste
papiery przynoszące zmienny dochód: akcje, certyfikaty partycypacyjne, akcje dające prawo do udziału w zysku...
4) Podział obligacji:
pożyczkowe
zamienne - zamienialne na akcje
hipoteczne - zabezpieczone majątkiem trwałym.
Emisja papierów wartościowych - definicje, cele, warunki dopuszczenia, prospekt emisyjny.
Emisja papierów wartościowych - dostarczenie na rynek kapitałowy środków dla gospodarki prywatnej lub sektora publicznego poprzez wydawanie u osób prywatnych nowo wypuszczonych papierów wartościowych jednolitego rodzaju i w dużych partiach.
Emisja papierów wartościowych:
• zaciąganie wieloletnich pożyczek w drodze sprzedaży obligacji oraz powiększenie kapitału podstawowego spółek przez sprzedaż akcji
• ma na celu mobilizację kapitału długoterminowego
• to wszelkie techniczno - finansowe przedsięwzięcia niezbędne do wypuszczenia papierów wartościowych i ich uplasowania na rynku kapitałowym
Emitent Bank subskrybent
dłużnik <---- pośrednik <---- wierzyciel
kapitałobiorca sprzedawca kapitałodawca
Emisja daje możliwość ulokowania pieniędzy z większym zyskiem niż jest to możliwe w przypadku lokat alternatywnych. Cele emisji:
• realizacja większych inwestycji
• nabycie udziałów w firmie
• konsolidacja bieżących długów (zamiana kilku na jeden)
• spłata lub konwersja płatnych pożyczek
• finansowanie długoterminowych operacji.
Warunkami dopuszczenia pożyczki do publicznej subskrypcji jest spełnienie wymagań:
• dłużnik musi mieć zdolność do emitowania papierów
• prospekt emisyjny musi być wyłożony publicznie
• należy uzyskać zezwolenie na emisję od organów kontrolnych.
Dłużnik posiada zdolność do emitowania papierów jeżeli na rynku może on być oceniany jako zdolny do zaciągnięcia na podobnych warunkach (oprocentowanie, cena emisji, czas ważności) kredytu otwartego (nie zabezpieczonego) w żądanej wysokości.
Papiery wartościowe może wystawiać podmiot będący ostatecznym użytkownikiem kapitału lub specjalizująca się w tym instytucja finansowa (bank inwestycyjny, towarzystwo kredytowe).
Do operacji emisyjnych nadają się przede wszystkim takowe papiery wartościowe:
• akcje
• świadectwa partycypacyjne
• obligacje
• certyfikaty lokacyjne trustów inwestycyjnych
• papiery rynku pierwotnego
• obligacje kasowe.
Jako emitenci publicznie rozprowadzanych obligacji mogą występować:
• państwo
• gminy
• banki i centrale emisyjne
• instytucje hipoteczne
• towarzystwa ubezpieczeniowe
• instytucje transportowe i komunikacyjne
• inne przedsiębiorstwa usługowe.
Prospekt emisyjny składa się z 3 części:
• warunków emisji
• informacji o spółce
• zaproszenia do subskrypcji.
Prawo wymaga, by prospekt emisyjny zawierał minimum następujące treści:
1) Dokładne dane o firmie poszukującej kapitału:
data wprowadzenia firmy do rejestru handlowego
nazwa i siedziba firmy
wysokość i struktura kapitału zakładowego spółki z podaniem wartości nominalnej, rodzaju akcji i przygotowanych do realizacji preferencji
istniejące akcje dające prawo do udziału w zysku (również w odniesieniu do świadectw partycypacyjnych)
skład zarządu i instytucji kontrolnej
ostatni rachunek zysków i strat, bilans i raport rewizyjny
dywidendy wypłacane w ostatnich 5 latach albo od czasu założenia spółki
emitowane przez spółkę obligacje.
2) Dokładne dane o emisji:
postanowienie o wydaniu nowych akcji czy obligacji (kwota wartości nominalnej, cena sprzedaży, preferencje)
majątek rzeczowy, oferowane szczególne korzyści
data rozpoczęcia uprawnień do dywidendy, oprocentowania i praw preferencyjnych
czas, przez który można dokonywać subskrypcji
dla obligacji: oprocentowanie, cena emisyjna, warunki zwrotu, zabezpieczenia przedstawicielstwa wierzycieli.
Jako zabezpieczenie pożyczek ze strony dłużnika mogą być zaproponowane wierzycielowi:
• gwarancje podstawowe
• zabezpieczenia hipoteczne
• poręczenia solidarne koncernu lub banku obsługującego spółkę
• klauzula negatywna
• niższe pierwszeństwo (negacja pokrycia).
Giełdy papierów wartościowych - definicja, warunki stawiane papierom notowanym.
Giełda papierów wartościowych to regularne, odbywające się w określonym miejscu, podporządkowane określonym normom i zasadom spotkania osób pragnących zawrzeć umowę kupna - sprzedaży oraz osób pośredniczących w zawieraniu transakcji, których przedmiot stanowią zamienne papiery wartościowe, przy czym ceny owych transakcji ustalone są na podstawie popytu i podaży, a następnie podawane do wiadomości publicznej.
Giełda papierów wartościowych stanowi regularnie odbywający się rynek dla jednorodnych pod względem właściwości towarów, których ceny kształtują się pod wpływem swobodnej gry popytu i podaży.
Wyróżniamy:
• giełdę główną (oficjalną)
• operacje przedgiełdowe i pogiełdowe
• handel pozagiełdowy.
Wprowadzenie na giełdę to przeprowadzenie pierwszych obrotów, zapoczątkowanie notowań. Warunki konieczne przy wprowadzaniu na giełdę papieru wartościowego:
• dopuszczenie do handlu giełdowego
• wniosek o dopuszczenie w formie pisemnej sporządzony przez emitenta lub w jego imieniu przez jeden z reprezentowanych na giełdzie domów emisyjnych
• do wniosku dołączony załącznik: tytuł emisji, wyciąg z rejestru handlowego
• przed wprowadzeniem na giełdę papiery wartościowe nie mogą być przedmiotem transakcji na rynku urzędowym.
Papiery wartościowe nadające się do obrotu na giełdzie muszą spełniać 3 warunki:
• musi ich być dużo
• muszą być wzajemnie wymienialne
• muszą być przenośne (transferowalne).
Transakcje zawierane na GPW:
• natychmiastowe - jednoczesne zawarcie i wykonanie kontraktu
• na ściśle określony termin - brak prawa do odstąpienia od zawartej transakcji, warunkiem dopuszczającym często jest posiadanie przez partnerów po połowie kwot wartości transakcji w banku. Dla każdej transakcji bank otwiera konto rozliczeniowe, pod koniec okresu rozliczeniowego saldo jego przenosi się na zwykły rachunek. Zapłata i dostarczanie walorów następuje w chwili wykonania transakcji. Transakcje terminowe umożliwiają przeprowadzenie sprzedaży bez pokrycia - sprzedający przed datą transakcji ma okazję do nabycia walorów taniej, gra na zniżkę kursu.
• warunkowe (premiowe) - jedna z uczestniczących firm może po dokonaniu zapłaty premii odstąpić od umowy. Przy transakcji z prawa zwyżki kupujący może wybrać między wykonaniem umowy i odstąpieniem od niej. Uzyskuje on różnice kursowe od zaangażowanych środków z kilku akcji. W przypadku załamania hossy strata gracza ogranicza się do premii. Przy transakcji z prawem zniżki sprzedawca dysponuje prawem wyboru, jest graczem na bessę, zabezpiecza się przed zbyt dużymi stratami. Spekulant grający na zniżkę odstąpi od wykonania transakcji jeżeli kurs w dniu deklaracji premii (4 dni przed) znajduje się na poziomie lub powyżej bazy premii. Nabędzie on walory po kursie premiowym, jeżeli kurs w dniu deklaracji premii ukształtuje się na poziomie lub poniżej bazy premii.
• opcyjne - jedna ze stron w zamian za zapłatę premii opcyjnej nabywa prawo do zadeklarowania się w określonym terminie czy wykona kontrakt czy nie. Różnice wobec transakcji warunkowych: kurs bazowy przyjmuje wartości ze ścisłego przedziału, cena opcji (premia) jest zmienna, za opcję należy zapłacić zawszę (nie tylko przy odstąpieniu od umowy), można zażądać kontraktu w każdej chwili, aż do czasu upływu ważności. Istnieją opcje zakupu i sprzedaży.
• financial futures - to transakcje terminowe w zakresie oprocentowania od należności. Gdy sądzimy, że oprocentowanie będzie rosnąć sprzedajemy financial futures (przy rosnącym oprocentowaniu spada wartość obligacji o stałym oprocentowaniu). Służą do zabezpieczania się przed wahaniami kursów dużych portfeli składających się z obligacji. Transakcje financial futures dotycz¹ce oprocentowania mog¹ byæ zawarte w odniesieniu do: Certificates of Deposit, General National Mortgage Assoc., Long Gilt Edged Bords, Treasury Bills, Treasury Bonds.
• arbitraż w zakresie papierów wartościowych - wykorzystanie lokalnych różnic kursowych. Można go dokonywać tylko, gdy walor jest notowany na więcej niż jednej giełdzie, przyczynia się on do wyrównania kursów.
Każda transakcja składa się z dwóch części:
• zawarcie transakcji: deklaracja woli zakupu, ilość, przedmiot transakcji, kurs albo cena, miejsce dostawy i termin realizacji, miejsce i data zapłaty.
• wykonanie kontraktu: dostarczenie walorów, zapłata za walory.
Elementy strategii, analiza strategiczna przedsiębiorstwa.
Strategia firmy - definicja, istota, podstawowe elementy.
Strategia to proces określania długofalowych celów i zamierzeń organizacji, przyjęcia kierunków działania i alokacji zasobów koniecznych do zrealizowania tych celów.
Zasadniczą istotę strategii (przetrwanie firmy) określają odpowiedzi na 4 podstawowe pytania:
• jaka jest obecna pozycja przedsiębiorstwa?
• jaką pozycję firma chciałaby zająć w przyszłości?
• co utrudnia i co może utrudniać osiągnięcie zamierzonej pozycji?
• co trzeba uczynić, by dotrzeć z pozycji obecnej do pożądanej?
Elementy strategii firmy:
• domena działania - odpowied¼ na pytanie „gdzie i komu sprzedawać”
• strategiczna przewaga konkurencyjna
• cele strategiczne
• funkcjonalne programy działania (ścieżki dojść do celu, plany taktyczne).
Zarządzanie strategiczne - definicja, etapy.
Zarządzanie strategiczne to proces polegający na badaniu i prognozowaniu przemian otoczenia, analizie sytuacji i możliwości przedsiębiorstwa, rozwijaniu jego potencjału oraz wyborze i realizacji kompleksowo opracowanej strategii.
Etapy zarządzania strategicznego:
• analiza strategiczna, ustalenie celów działania
• ustalenie wariantów działania
• wybór wariantu
• kształtowanie organizacji z uwzględnieniem korzystnych dla strategii struktur
• realizacja strategii przez motywację i skuteczny nadzór.
Rodzaje strategii działania przedsiębiorstw:
Strategia firmy określa jaki rodzaj działalności jest lub będzie rozwijany i w jaki sposób.
Strategia biznesu precyzuje przez jakie działania mają być osiągnięte cele firmy.
Strategie funkcjonalne dotyczą konkretnych działań zapewniających realizację strategii firmy i biznesu (marketing, finanse, produkcja, R&D, zatrudnienie itd.)
Integracja pionowa polega na rozszerzeniu dotychczasowej działalności w dwóch kierunkach:
• dystrybucji własnych produktów i usług
• zaopatrzenia w produkty i usługi niezbędne do produkcji.
Ekspansja globalna to zawieranie aliansów strategicznych i joint ventures by zwiększyć rynek i osiągnąć cele niedostępne dla pojedynczego przedsiębiorstwa.
Dywersyfikacja - umocnienie lub zmiana kierunku działalności firmy:
• wewnętrzna - różnicowanie działań przez kreowanie nowych produktów w oparciu o własne zasoby i umiejętności
• zewnętrzna - różnicowanie działalności przez wykup lub fuzję z innym przedsiębiorstwem.
Podstawowe rodzaje strategii:
1) Strategia defensywna - nastawiona na minimalizację niepowodzeń i zachowanie uprzednich zdobyczy, skupiona na działaniach rutynowych przy nadmiernym systemie kontroli - prowadzi do zastoju i marazmu próbując bezskutecznie zapobiegać entropii systemu zarządzania firmą:
strategia izolacji - służy zmniejszeniu liczby kontaktów z otoczeniem (odbieranych jako zakłócenia) firmy dążącej do samowystarczalności ekonomicznej
strategia hierarchizacji - poprzez wielopoziomową budowę organizacji dokonuje pewnej segmentacji otoczenia sprawiając, że zakłócenia stamtąd płynące są wchłaniane przez wyodrębnione jednostki i tylko niewielka ich część przenosi się na całą firmę
strategia nadmiaru - akceptacja złożoności systemu i jego otoczenia przy braku właściwych informacji o zależnościach między nimi.
2) Strategia ofensywna - nastawiona na działania przedsiębiorcze, wymagające wyobra¼ni, pomysłowości, elastyczności i odwagi by podejmować ryzykowne decyzje w celu zwiększenia korzyści. Jej cechy to opanowanie i rozwijanie rynku, rozwój nowych wyrobów i dywersyfikacja:
strategia pionierska - wyprzedzanie pozostałych w zastosowaniu oryginalnych innowacji, uzyskiwanie długofalowych korzyści dzięki wcześniejszemu wejściu na rynek, duże ryzyko związane z dużymi kosztami nowości i otwarcia rynku, ewentualną niekorzystną opinią w przypadku niedojrzałej innowacji
strategia naśladowcza - związane często z dużym ryzykiem spowodowanym krótką fazą rynkową innowacji i preferowaniu wyrobów pioniera dążenie do utrzymywania się tuż za przedsiębiorstwami pionierskimi:
• przez jak najszybsze przejmowanie ich wzorów (strategia wyrównawcza) lub
• przez wprowadzanie już sprawdzonych rozwiązań (strategia recepcyjna)
Reguły tworzenia strategii:
1. Odejść od jednostronnego i krótkowzrocznego myślenia w kategoriach bilansu i zysku na rzecz myślenia cybernetycznego - w kategoriach powodzenia na rynku.
2. Nie lekceważyć żadnej, nawet chwilowej okazji do zdobycia przewagi.
3. Koncentrować się na mocnych stronach działania.
4. Rozwijać i pogłębiać dobrze znane zakresy działania, oferować nowości na pewnym rynku.
5. Dokonując dywersyfikacji produkcji wchodzić w dziedziny rozwijające się stopniowo.
6. Uznać, że najważniejszą zasadą strategiczną nie jest pokonywanie konkurentów, lecz dostarczenie klientowi coraz lepszych wyrobów na coraz korzystniejszych warunkach.
7. Uznać, że wysoka jakość stanowi główny atut we współczesnej konkurencji.
8. Systematycznie poszukiwać innowacji i stale odnawiać programy produkcji.
9. Wkładać dużo wysiłku w rozszerzanie zbytu i inwestowanie w rynek, dbałość o konsumenta jako filozofia firmy dążącej do zaspokojenia potrzeb i życzeń klientów.
10. Energicznie rozwijać kooperację z firmami zagranicznymi.
11. Zwrócić szczególną uwagę na sprawy pozyskiwania nowoczesnych technologii.
12. Obserwować bacznie środowisko, starać się wykorzystać zmiany do umocnienia swej pozycji.
Analiza strategiczna - definicja, elementy, zakres rzeczowy, etapy.
Analiza strategiczna to zbiór metod i działań diagnozujących otoczenie i przedsiębiorstwo w celu zbadania obecnych i przyszłych ich stanów i powiązań dla przygotowania podstaw formułowania strategii.
Podstawowe elementy analizy strategicznej:
• analiza otoczenia w skali makro i mikro
• analiza przedsiębiorstwa (zasobów i konkurencyjności firmy)
• określenie celu
• analiza działalności.
Zakres rzeczowy analizy strategicznej:
• identyfikacja i znaczenie różnych specjalizacji przedsiębiorstwa
• usytuowanie w stosunku do konkurencji, strategia konkurencyjna
• silne i słabe strony przedsiębiorstwa
• strategia technologiczna
• typy organizacji
• rodzaj ludzi do zatrudnienia, stosunek do pracowników, akcjonariuszy, klientów i dostawców.
Etapy analizy strategicznej:
1. Analiza otoczenia (szans i zagrożeń).
2. Określenie kierunków działalności, misji firmy.
3. Badanie potencjału przedsiębiorstwa.
4. Konfrontacja szans i zagrożeń, silnych i słabych stron - warianty strategii.
5. Wybór strategii.
6. Badanie zgodności między wybraną strategią a dostępnymi środkami.
7. Przekształcenie strategii w plany i programy działania.
8. Zastosowanie strategii i kontrola działań.
Metody analizy strategicznej.
SWOT (strenghts, weaknesses, opportunities, threats) to metoda analizy atutów i słabości przedsiębiorstwa w warunkach okazji i zagrożeń stwarzanych przez otoczenie. Obejmuje ona:
1) Analizę zewnętrzną:
makrootoczenia: ekonomicznego, technologicznego, demograficznego, naturalnego, polityczno-prawnego i społeczno-kulturowego
mikrootoczenia: dostawców, konsumentów, konkurentów, dystrybutorów, zewnętrzny marketing usługowy
2) Analizę wewnętrzną:
produkcji
finansów
personelu
R&D
marketingu
W wyniku analizy SWOT przedsiębiorstwo może być zakwalifikowane jako znajdujące się w jednej z czterech sytuacji:
1. Przewaga atutów i okazji - najlepsza sytuacja.
2. Przewaga atutów i zagrożeń - należy minimalizować zły wpływ otoczenia lub czekać.
3. Przewaga słabości i okazji - starać się przezwyciężyć słabości by dobrze wykorzystać sytuację.
4. Przewaga słabości i zagrożeń - praktycznie brak szans rozwojowych, zbyt słaby potencjał.
Metoda BCG (Boston Consulting Group) opiera się na dwóch czynnikach:
• tempie wzrostu danego rynku
• relatywnym udziale przedsiębiorstwa w rynku.
W macierzy występują cztery pozycje zajmowane przez strategiczne jednostki gospodarcze:
• gwiazdy - wysoki wzrost rynku, duży udział w rynku - wymaga dalszych inwestycji
• dojne krowy - niski wzrost, duży udział - inwestycje zastępcze by utrzymać pozycję
• znaki zapytania - wysoki wzrost, mały udział - wzrost inwestycji lub wycofanie się z rynku
• psy - niski wzrost, mały udział - wycofanie się z rynku.
Trudności w wykorzystaniu metody macierzy BCG stwarzają głównie trzy problemy:
• odpowiednie wyznaczenie segmentów strategicznych
• określenie pozycji strategicznej firmy w macierzy
• finansowanie poszczególnych segmentów strategicznych.
Macierz atrakcyjności branżowej McKinseya operuje skalą trójstopniową wyznaczającą macierz 9-polową. O pozycji w macierzy decydują:
• czynniki określające atrakcyjność branży przemysłowej (rozmiary przemysłu, dynamika wzrostu, rentowność, intensywność inwestowania, stabilizacja technologiczna, natężenie konkurencji)
• czynniki określające siłę rynkową (podział rynku, technologiczne know-how, jakość, serwis, ceny, koszty, produktywność).
Metoda ta opiera się na założeniu, że przemysły lub branże mają określony cykl życia składający się z pięciu faz: narodzin, wynurzenia się, rozwinięcia możliwości, dojrzałości i schyłku.
Atrakcyjność rynku:
dobra Pozycja konkurencyjna:
średnia
słaba
wysoka wygrywający wygrywający przeciętny biznes
średnia wygrywający przeciętny biznes przegrywający
mała rentowny wytwórca przegrywający przegrywający
Jeśli firma znajduje się w pozycji „przeciętny biznes” powinna dokonać selekcji działalności i starać się zwiększyć swą konkurencyjność, firma „przegrywająca” powinna wycofać się z rynku.
Metoda ADL Arthura D. Little’a jest bardziej rozbudowana od poprzednich. Pozycję strategiczną w tej metodzie wyznaczają: pozycja konkurencyjna jednostek strategicznych i faza cyklu życia przemysłu. Ważne są czynniki handlowe, finansowe, produkcyjne i technologiczne. Dojrzałość technologiczną przemysłu przedstawia się w czterech fazach: narodziny, wzrost, dojrzałość i starość. Według metody ADL istnieje pięć pozycji konkurencyjnych firmy na rynku:
1. Dominująca - pozwala kontrolować konkurentów.
2. Silna - bez zagrożenia obecnej pozycji.
3. Korzystna - duże szanse realizacji strategii i utrzymania pozycji w długim okresie.
4. Do obrony - uzasadnia kontynuowanie działalności, średnie szanse na utrzymanie pozycji.
5. Marginalna - wymagana znaczna poprawa sytuacji by zaistniała szansa utrzymania się na rynku.
Małe i średnie firmy. Przedsiębiorczość i innowacyjność.
Definicja i cechy charakterystyczne małych firm.
Firma to zespół środków - rzeczy i praw majątkowych, zorganizowany w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Pojęcie „małej firmy” jest umowne i zależy od stopnia rozwoju gospodarczego państwa. Kryteriami wyróżniającymi małe firmy są:
• zatrudnienie - umownie do 50 osób, lecz przy dużych różnicach branżowych (2-200 osób)
• koncentracja geograficzna działalności
• brak dominującej pozycji na rynku
• duże zaangażowanie kapitału własnego, ograniczone zewnętrzne możliwości finansowania
• skoncentrowana władza, płaska struktura organizacji.
Tradycyjne sfery działania małych firm:
• usługi (gastronomiczne, hotelarskie, lekarskie, konsultingowe, bankowe)
• handel
• transport
• budownictwo
• akwizycja
• prostytucja
Znaczenie małych firm w gospodarce.
• wzmacniają konkurencję i system rynkowy gospodarki
• reagują najszybciej na drobne zmiany popytowe
• posiadają zdolność eliminowania luk podażowych
• są bardzo dużym i rozwijającym się rynkiem pracy
• odgrywają dużą rolę w rozwoju i wdrażaniu innowacji
• wzmacniają eksport
• jako pierwsze potrafią wyjść z kryzysu gospodarczego.
Zagrożenia rozwoju małych firm.
• trudny dostęp do zewnętrznych ¼ródeł finansowania (wysokie stopy procentowe, gwarancje)
• brak wyspecjalizowanych instytucji udzielających gwarancje kredytowe małym firmom
• brak kredytów długoterminowych dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą
• brak pracowników bankowych potrafiących trafnie ocenić stopień ryzyka kredytobiorcy
• wysokie podatki i stawki ubezpieczeniowe
• zmiany prawne (np. wprowadzenie koncesji)
Sposoby pomocy małym firmom.
• udostępnienie małym firmom przed wejściem na rynek nieoprocentowanego venture capital
• wskazywanie metod i środków usprawniających zarządzanie (system monitoringu finansowego)
• pomoc w zakresie organizacji marketingu i sieci sprzedaży
• pomoc innowacyjna, dobór kadr, właściwe techniki wspomagania komputerowego
• programy finansowej pomocy rządowej (inkubatory przedsiębiorczości)
• pożyczki na rekonstrukcję małych firm
• preferencje kredytowe i w systemie podatkowym
• subwencje i ulgi inwestycyjne
• regionalne fundusze wspierania małego biznesu
• izby przemysłowo-handlowe, izby gospodarcze, agencje rozwoju regionalnego.
Przedsiębiorczość i przedsiębiorca - definicja i znaczenie.
Przedsiębiorczość to proces składający się z czterech etapów:
• identyfikacji pomysłu
• oceny pomysłu
• opracowania pomysłu
• wdrożenia pomysłu
Koncentruje się na szansach, a nie zagrożeniach, możliwościach zaspokojenia potrzeb konsumentów przez nowe wyroby i innowacje. Atrybuty przedsiębiorczości:
• chęci
• zdolności intelektualne
• zdolność porozumiewania się z lud¼mi i przekonywania ich do swoich racji
• wiedza techniczna
• elastyczność, kreatywność, niezależność
• ciężka praca.
Ludzie zakładający własne firmy przyczyniają się do rozwoju gospodarki, dobrobytu i zwiększenia zatrudnienia, rozwijają również własne umiejętności.
Przedsiębiorca to człowiek wykorzystujący czynniki produkcji by dojść do wyznaczonego celu (zysku), podejmujący ryzyko, kreatywny, konsekwentny - umiejący zrealizować swe plany.
Innowacyjność - definicja, ¼ródła i ocena ekonomiczna.
Innowacyjność to proces wprowadzania innowacji - zdolność wytwarzania nowych pomysłów lub/i łączenie istniejących elementów tak, by tworzyły nowe wartości.
Innowacja to kompleks zjawisk i procesów zastosowanych w nowych wzorcach i technologiach.
¬ródła innowacji:
• nieoczekiwane - zdarzenie zewnętrzne
• niezgodność między rzeczywistością a wyobrażeniami o niej
• innowacje wynikające z potrzeb procesu technologicznego
• zmiany w strukturze przemysłu lub rynku
• demograficzne
• zmiany w nastrojach, wartościach ludzi
• nowa wiedza
Innowacje dotyczą najczęściej dziedzin przyszłościowych, do których dzisiaj zaliczamy: nowe surowce i materiały, nowe ¼ródła energii, biotechnologię, inżynierię genetyczną, mikroelektronikę, fotonikę, mikrosystemy, informatykę. Nowe spojrzenie na innowacje i R&D wymaga ich opłacalności.
Konkurencyjność małych firm - nieznani liderzy.
Hidden champions - przedsiębiorstwa średnie lub małe mające często 80-90% udział w rynku światowym wybranej, niezauważonej przez innych niszy. Większość ich produktów to maszyny lub części produktów końcowych. Unikają kontaktów z mediami by jak najdłużej utrzymać pozycję lidera w swej niszy rynkowej (średnio 10 lat). Najważniejsze jest samodzielne zdefiniowanie rynku działania, znalezienie bardzo wąskich nisz. Rynkiem mogą być wybrane, duże przedsiębiorstwa zgłaszające duży popyt na niektóre produkty, można też utworzyć rynek zupełnie nowy (np. małe filtry wody pitnej). Z wąską specjalizacją wiąże się spore ryzyko ograniczane dużą rozpiętością geograficzną działalności. Podobieństwa w ramach tej samej branży na świecie są większe niż podobieństwa między branżami w jednym regionie. Podstawą długookresowych stosunków dostawców z odbiorcami stanowi tu ich wzajemna zależność. Filarem hidden champions są innowacje. Jakość produktu, jego unikatowość, bliskość do nabywcy i serwis to główne elementy przewagi konkurencyjnej. Nieznani liderzy rzadko tworzą kooperacje, wierzą we własne siły, zatrudniają selektywnie oddanych firmie pracowników, działają często na prowincji, zarządzanie jest autorytarne - nie korzystają z najnowszych technik zarządzania opierając się na doświadczeniu, zdrowym rozsądku i wyra¼nym określeniu celu działania.
Finansowanie obce - kredyty
Pojęcie i funkcje kredytów:
Kredyt - oprocentowana pożyczka udzielana przez bank kredytobiorcy.
Funkcje kredytów:
• emisyjna - wprowadzanie do obiegu nowych zasobów pieniądza
• dochodowa - gdy kredyt tworzy popyt; dochodowa prosta - gdy kredyt nie tworzy dodatkowego popytu
Umowa kredytowa i jej elementy
Umowa kredytowa - umowa określająca podstawowe obowiązki stron umowy, kwotę kredytu, termin spłaty kredytu, oprocentowanie, wielkość prowizji, zakres uprawnień banku, warunki korzystania przez kredytobiorcę z kredytu oraz termin postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych; wymóg formy pisemnej.
Rodzaje kredytów:
1) Kryterium rzeczowe
kredyty w ścisłym rozumieniu - na określony cel
pożyczki pieniężne - bez określonego celu
awale kredytowe - poręczenie udzielone przez bank dla innego podmiotu; bank nie angażuje środków pieniężnych, ale angażuje swoją zdolność kredytową
2) Kryterium czasu
krótkoterminowe - do 1 roku
średnioterminowe - 1-3 lat
długoterminowe - ponad 3 lata
3) Kryterium przedmiotu
obrotowe - na bieżącą działalność
inwestycyjne - na powiększenie majątku trwałego
4) Kryterium walutowe
złotówkowe
dewizowe
5) Kryterium formy
na rachunku bieżącym
a) kredyt otwarty - krótkoterminowy, bank zobowiązuje się do pokrycia, w ramach pewnego limitu, wypłat gotówki, czeków, poleceń przelewu i akredetyw.
b) kredyt płatniczy (kasowy, przejściowy) - zaciągany na kilka do kilkunastu dni; pozwala przedsiębiorstwu na bieżące regulowanie zobowiązań.
na rachunku kredytowym
a) kredyty wekslowe
kredyt dyskontowy (wekslowy) - bank wykupuje weksel przed terminem płatności; dwa rodzaje kredytów dyskontowych - jednorazowy, oraz linia dyskontowa - umożliwia kredytobiorcy składanie róznych weksli w danym czasie i do pewnej kwoty
kredyt akceptacyjny - bank zobowiązuje się do akceptowania weksli; stosowane gł. w eksporcie
b) kredyt lombardowy - udzielany pod zastaw papierów wartościowych, przedmiotów wartościowych i towarów; łatwy do uzyskania ale b.drogi; krótkoterminowy (od kilku dni do kilku miesięcy
c) kredyt hipoteczny - pod zastaw hipoteki; średnio- i długoterminowy
d) faktoring - wykup należności przed terminem
e) leasing - polega na dostarczeniu przez leasingodawcę leasingobiorcy ustalonego wyposażenia, urządzeń czy budynków w zamian za opłaty leasingowe i prowizję;
finansowy - dzierżawa na okres równy okresowi amortyzacji; po upływie użytkowania leasingobiorca może odkupić przedmiot leasingu
operacyjny - dzierżawa na okres krótszy niż wynosi okres amortyzacji
bezpośredni - od producenta
pośredni - od instytucji leasingowej, banku
brutto - leasingobiorca ponosi koszty eksploatacji, napraw remontów
netto - leasingodawca ponosi koszty eksploatacji, napraw remontów
Zabezpieczenie kredytów.
1. osobiste - weksel własny in blanco, cesja wierzytelności, poręczenie (awal, żyrant), gwarancja
2. rzeczowe - zastaw (bank jest posiadaczem zabezpieczenia), przewłaszczenie rzeczy ruchomych (bank jest właścicielem zabezpieczenia do momentu spłaty kredytu), hipoteka.
Niezawodność.
Niezawodność elementu.
Niezawodność to właściwość obiektu określona prawdopodobieństwem spełnienia postawionych wymagań jakościowych w określonych warunkach x i określonym czasie t:
N - liczba obiektów; nt - liczba obiektów nieuszkodzonych w x,t
to empiryczna funkcja niezawodności. Wraz z upływem czasu jej wartości maleją.
Pojęcie, typy i przyczyny uszkodzeń.
Uszkodzenie to częściowa lub całkowita utrata właściwości elementu, które są istotne dla sprawnego działania zgodnie z przeznaczeniem, powodujące częściową lub całkowitą utratę sprawności w sposób ciągły lub przejściowy.
Względna częstość uszkodzeń r w okresie t:
ft - liczba uszkodzeń w okresie t; N - liczba badanych obiektów
Krzywa względnej częstości uszkodzeń:
Łredni okres żywotności Ts stanowi granicę, po przekroczeniu której nie warto remontować urządzenia - koszty są za wysokie w porównaniu z ewentualnymi korzyściami.
Intensywność uszkodzeń:
ft - liczba uszkodzeń w okresie t; T - okres badań
Typy uszkodzeń:
• całkowite
• częściowe
• stopniowe
• niespodziewane Przyczyny uszkodzeń:
• zła obsługa
• nieprawidłowa instalacja
• wady wrodzone
• używanie w złym czasie
• zużycie
Krzywa wannowa.
to krzywa życia obiektu dzieląca się na trzy etapy:
1. liczne niedomagania związane z docieraniem się elementu i usuwaniem części wadliwych
2. okres normalnej eksploatacji, intensywność uszkodzeń podobna, niezawodność najwyższa
3. okres starzenia się, gwałtowny spadek sprawności obiektu.
Pojęcie niezawodności systemu.
Niezawodność systemu złożonego z szeregowych połączeń zgodnie z prawem mnożnika wynosi
i jest iloczynem prawdopodobieństw poszczególnych elementów.
W alternatywnym sprzężeniu równoległym tylko jeden z elementów jest czynny, pozostałe stanowią rezerwę nieobciążoną. Niezawodność całego systemu jest równa prawdopodobieństwu, że nie zawiodą wszystkie elementy:
pi - niezawodność elementów składowych; m - ilość elementów
Niezawodność j-tego elementu sprzężonego w sposób równoległy alternatywny wynosi:
Zaś niezawodność całego systemu szeregowo sprzężonego z rezerwami nieobciążonymi:
Podwyższanie niezawodności systemu jest racjonalne do momentu, w którym dodatkowy koszt elementów rezerwowy nie będzie większy od potencjalnych strat związanych z zawodnością systemu (kosztami awarii).
Rezerwy w procesie produkcyjnym.
1) rezerwy równoległe
rezerwy siły roboczej, pracownicy wykonujący bieżące prace mogące być przerwane, ilość zależna od średniej absencji
rezerwowe urządzenia produkcyjne nieobciążone, obciążone całkowicie lub częściowo (te wykorzystywane do nietypowych zamówień, prototypów, celów szkoleniowych)
części zamienne do maszyn i urządzeń oraz narzędzia
2) rezerwy szeregowe
surowce, materiały i półfabrykaty chroniące proces produkcyjny przed zakłóceniami zewnętrznymi
wyroby gotowe chroniące proces produkcyjny przed przypadkowymi zamówieniami wymuszającymi zmianę kolejności operacji
zapasy produkcji w toku między poszczególnymi stanowiskami produkcyjnymi zapewniające stabilizację procesu na wypadek wahań wydajności w poszczególnych fazach.
|
|
|
Zaloguj się, żeby móc dodawać komentarze.
|
|
|
Dodawanie ocen dostępne tylko dla zalogowanych Użytkowników.
Proszę się zalogować lub zarejestrować, żeby móc dodawać oceny.
Brak ocen.
|
|
|
|
