Mapa Serwisu
|
| Analiza strategiczna SPACE |
|
Admin1 dnia marca 15 2007 10:28:24
|
Analiza strategiczna SPACE
Najważniejsze decyzje strategiczne przedsiębiorstwa dotyczą jego rozwoju. Wśród nich do podstawowych należą decyzje dotyczące wyboru domeny, czyli rodzajów działalności opisanych zwykle w kategoriach produktu i rynku.
W stosunku do rzeczywistych i potencjalnych domen należy znale¼ć odpowiedzi na następujące pytania:
• Które z istniejących powinny wzrastać?
• Które powinno się stabilizować na istniejącym poziomie?
• Które trzeba redukować, likwidować?
• Kiedy można inwestować w branże dotychczas nie brane pod uwagę w strategii rozwoju firmy?
Istnieją pewne metody mogące dać odpowied¼ na powyższe pytania. Zalicza się do nich ogólne metody rachunku ekonomicznego oraz metody portfelowe.
Do tych drugich można zaliczyć stosunkowo mało znaną analizę pozycji strategicznej i ocenę działalności firmy SPACE ( Strategic Position and Action Evaluation). Ułatwia ona podejmowanie decyzji dotyczące dywersyfikacji działalności firmy, umożliwia odpowied¼ w kategoriach ogólnych na postawione wyżej pytania dotyczące domen.
Wśród metod określania pozycji strategicznej firmy metoda SPACE wyróżnia się skwantyfikowanym podejściem w oszacowaniu miejsca danej organizacji w otoczeniu, oryginalnymi wymiarami organizacji i otoczenia oraz ciekawą interpretacją wyników i propozycji zachowań strategicznych. Przestrzeń, w której identyfikuje się pozycje firmy, jest określona czterema wymiarami:
• Dwoma wewnętrznymi, dotyczącymi konkretnej firmy, tj.:
- mocą finansową (FS),
- przewagą ( pozycją ) konkurencyjną (CA),
• Dwoma zewnętrznymi, dotyczącymi otoczenia firmy, tj.:
- siłą sektora (branży) (IS),
- stabilnością (turbulencją) otoczenia (ES)
Poszczególne wymiary stanowią półosie prostokątnego układu współrzędnych. Istotnym założeniem techniki SPACE jest przeciwstawienie sobie wymiaru siły sektora (IS) i pozycji konkurencyjnej firmy (CE) oraz turbulencji otoczenia (ES) i siły finansowej firmy (FS).
FS
strategia strategia
konserwatywna agresywna
CA IS
strategia strategia
defensywna konkurencyjna
ES
Siłę finansową firmy (FS) opisuje się za pomocą różnych zmiennych. Są to m. in.:
- zwrot inwestycji,
- leverage,
- płynność finansowa,
- kapitał obrotowy,
- przepływ gotówki,
- łatwość zmiany rynku,
- ryzyko w biznesie.
Przewagę konkurencyjną (CA) określa się między innymi za pomocą:
- udziału w rynku,
- jakości wyrobu,
- cyklu życia wyrobów,
- lojalności konsumentów,
- wykorzystania zdolności potencjału,
- technologicznego know-how,
- kontroli dostawców i dystrybutorów.
Stabilność otoczenia (ES) można identyfikować na przykład poprzez:
- zmiany w technologii,
- stopę inflacji,
- zmienność popytu,
- poziom cen wyrobów,
- bariery wejścia na rynek,
- intensywność konkurencji,
- elastyczność popytową cen.
Siłę sektora (IS) można określić na przykład za pomocą następujących zmiennych:
- potencjału wzrostu,
- potencjału zysku,
- stabilności finansowej,
- technologicznego know-how,
- wykorzystania zasobów,
- intensywności kapitału,
- łatwości wejścia na rynek,
- produktywności, wykorzystania potencjału.
Intensywność zmiennych poszczególnych wymiarów szacuje się w umownej, sześcio-punktowej skali. Dla wymiarów: siła sektora (IS) i siła finansowa firmy (FS) 1 stanowi ocenę najgorszą, a 6 ocenę najlepszą. Dla wymiarów: pozycja konkurencyjna firmy (CA) i stabilność otoczenia (ES) -6 jest oceną najgorszą, a -1 oceną najlepszą. Następnie oblicza się przeciętną wartość punktów dla każdego z wymiarów FS, IS, CA, ES. Przeciętne wartości punktów IS i CA dodaje się otrzymując wartość punktu na osi X. Dodając przeciętna wartości punktów wymiarów FS i ES otrzymuje się wartość punktu na osi Y. Otrzymany wektor kierunkowy w jednej z czterech ćwiartek układu współrzędnych ujawni rodzaj otrzymanej strategii. Wektor ten otrzymuje się przez połączenie punktów (x, y) będącym przeciętnymi wartościami wymiarów IS,CA i FS,ES z początkiem układu współrzędnych będącego również początkiem wektora.
Dodawanie przeciętnych wartości punktów według powyższego algorytmu ma swe uzasadnienie merytoryczne. Zgodnie z założeniem metody siłę sektora usytuowanego w kontrpozycji z przewagą konkurencyjną. Niska pozycja konkurencyjna firmy może być rekompensowana atrakcyjnością branży, w której działa firma, i odwrotnie – działanie w nieatrakcyjnej, schyłkowej branży może być rekompensowane wysoką pozycją konkurencyjną w sektorze. Podobnie silne finanse firmy, stanowiące podstawowy zasób strategiczny, pozwalają dość swobodnie działać w warunkach wysokiej turbulencji otoczenia, a stabilne otoczenie nie wymaga aż tak dużych zasobów finansowych.
Technika ta posiada pewien mankament – jest to założenie o identyczności poszczególnych zmiennych. Proponuję się dlatego wprowadzenie następujących modyfikacji techniki SPACE: Dla oceny siły sektora i siły finansowej firmy można wprowadzić system wag (rang) zmiennych (kryteriów ocen) charakterystycznych dla tych wymiarów.
W(Xi) = RiXi i = 1,2,3...,n.
Gdzie: W(Xi) – wartość integratywnego wska¼nika oceny danego wymiaru,
R – ranga (waga), jaką nadaje się zmiennej (Ri = 1 ),
Xi - ocena wartości punktowej i-tej zmiennej danego wymiaru w dziesięciopunktowej skali ( 1 – ocena najgorsza, 10 – ocena najlepsza).
Dla wymiarów: stabilność otoczenia (ES) i pozycja konkurencyjna (CA), określonych na osiach ujemnych układu współrzędnych, należy przeprowadzić pewną transformację.
Stabilność otoczenia wygodniej jest ująć w kategorii jej przeciwnej – tzn. turbulencji otoczenia. Im jest ona większa, tym większa jest przeciwwaga dla siły finansowej firmy. Analizując zwrot i kierunek przykładowych zmiennych (kryteriów ocen) i ich potencjalnych wag, można dojść do wniosku, że integratywny wska¼nik oceny dla tego wymiaru można określić jako:
W(ES) = RiXi
Ponieważ wymiar ten jest określony na ujemnej części osi rzędnych układu, współrzędną punktu na osi Y obliczany jako:
W(FS) + [-W(ES)].
Dla wymiaru pozycja konkurencyjna firmy (CA) sytuacja jest nieco inna. W tym wypadku jednakowy kierunek i zwrot zmiennych i ich wag z merytoryczną interpretacją pozycji konkurencyjnej wygodniej jest obliczać:
W(CA) = RiXi
i W’(CA) = 10 – W(CA),
a następnie w celu wyznaczenia współrzędnej punktu na osi X obliczyć:
W(IS) + [-W’(CA)].
W efekcie pozycje strategiczne firmy są wyznaczane przez relacje:
1. W(FS) > W(ES) i W(IS) > W’(CA)
Oznacza to, że firma jest mocna finansowo w warunkach konkretnie określonej turbulencji otoczenia i jednocześnie ma co najmniej średnią pozycje konkurencyjną w atrakcyjnej branży lub ma wysoką pozycję konkurencyjną w średnio atrakcyjnej branży. Właściwą w tej sytuacji jest strategia agresywna.
2. W(FS) > W(ES) i W(IS) < W’(CA)
Oznacza to, że firma jest mocna finansowo w stosunku do danej turbulencji otoczenia, ale ma niską pozycję konkurencyjną w średnio atrakcyjnej branży lub ma co najwyżej średnią pozycję konkurencyjną w nieatrakcyjnej branży. Zalecaną strategią w tej sytuacji jest strategia konserwatywna.
3. W(FS) < W(ES) i W(IS) < W’(CA)
Relacje te oznaczają, że firma jest zbyt słaba finansowo w stosunku do turbulencji otoczenia i jednocześnie ma niską pozycję konkurencyjną w średnio atrakcyjnej branży lub ma średnią pozycję konkurencyjną w nieatrakcyjnej branży. Właściwą strategią w tej sytuacji jest strategia defensywna.
4. W(FS) < W(ES) i W(IS) > W’(CA)
Oznacza to, że firma jest słaba finansowo w stosunku do istniejącej turbulencji otoczenia,
ale ma przynajmniej średnią pozycję konkurencyjną w atrakcyjnej branży lub ma wysoką pozycję konkurencyjną w średnio atrakcyjnej branży. Właściwą strategią jest w tym wypadku strategia konkurencji.
Zalecane typowe zachowania się organizacji w ramach wyodrębnionych strategii
Zachowanie się organizacji Strategie
agresywna konserwatywna konkurencyjna defensywna
Penetracja rynku * * *
Dywersyfikacja koncentryczna * * *
Dywersyfikacja konglomeratowa *
Dywersyfikacja wertykalna * * *
Koncentracja na rynku celowym *
Redukcja kosztów i rodzajów działalności *
Zmiana branży *
Metoda SPACE umożliwia wstępną identyfikację pozycji strategicznej firmy w danej branży (sektorze). W przypadku zdywersyfikowanej konglomeratowo działalności firmy, analizę SPACE należałoby przeprowadzić oddzielnie dla każdej branży, w której działa firma. W efekcie mogłoby się okazać, że dla jednej domeny należałoby prowadzić strategie na przykład konkurencyjną, a dla drugiej – strategię defensywną.
Powyższe rozważania prowadzone są przy założeniu, że firmy działają w tzw. dojrzałych sektorach.
|
|
|
Zaloguj się, żeby móc dodawać komentarze.
|
|
|
Dodawanie ocen dostępne tylko dla zalogowanych Użytkowników.
Proszę się zalogować lub zarejestrować, żeby móc dodawać oceny.
Brak ocen.
|
|
|
|
