Mapa Serwisu
|
| We współczesnym życiu gospodarczym |
|
Admin1 dnia marzec 15 2007 10:55:16
|
We współczesnym życiu gospodarczym, mamy do czynienia z różnymi jednostkami albo - inaczej mówiąc - z podmiotami , względnie organizacjami gospodarczymi. Wszystkie te jednostki łączy to , że są związane z gospodarką. Przedsiębiorstwa (wraz z chłopskimi gospodarstwami rolnymi i domowymi) są podstawowymi podmiotami gospodarczymi, stanowiąc kościec całego systemu gospodarczego.
Pojęcie przedsiębiorstwa nie jest jednolicie definiowane i w wielu podręcznikach możemy znale¼ć szereg interpretacji. Jest to spowodowane przez kilka czynników :
przemiany w przedsiębiorstwach
usytuowanie firmy na rynku, jej formy i własności
Zdefiniujmy więc przedsiębiorstwo:
I)Przedsiębiorstwo jest jednostką (podmiotem) prowadzącą, motywowaną chęcią uzyskania korzyści majątkowych , działalność gospodarczą, mającą na celu zaspokojenie potrzeb innych podmiotów życia społecznego przez wytwarzanie produktów i usług przy czym działalność ta prowadzona jest na własne ryzyko właściciela.
Natomiast J. Lisak (1939) zdefiniował przedsiębiorstwo jako jednostkę gospodarczą z przedsiębiorcą na czele , prowadzącym interes na własne ryzyko celem osiągnięcia jak największego zysku , przy czym gospodarstwo domowe właściciela jest oddzielone od majątku przedsiębiorstwa.
Często jako synonimu przedsiębiorstwa używa się słowa „firma”. jest to szerokie rozumienie pojęcia firmy. Pod pojęciem firmy może funkcjonować wiele przedsiębiorstw, przy czym każde z nich musi mieć jakiś dodatek w nazwie i w logo , odróżniający go od różnych przedsiębiorstw tej samej firmy.
Możemy ująć przedsiębiorstwo w trzech aspektach:
organizacyjnym - definitywne oddzielenie zarobkowania od pracy w gospodarstwie domowym. O. Lange (w tym aspekcie) definiuje przedsiębiorstwo jako zespół ludzi uprawiających w sposób systematyczny działalność zarobkową.
prawnym - (tzn. osobowość prawna) umożliwia występowanie firmy jako podmiotu obrotu cywilnego z prawem zawierania umów i zaciągania zobowiązań.
ekonomicznym - będący w ścisły związku w ukształtowaną w gospodarce kapitalistycznej kategorią przedsiębiorcy , właściciela zasobów potrzebnych do prowadzenia danego rodzaju działalności.
Ważną własnością przedsiębiorstwa jest to , iż ulega ono dość częstym zmianom (aby utrzymać się na rynku), unowocześnieniom produkcji , łączności , automatyzacji. Przedsiębiorstwo musi rozwijać swoją działalność poprzez badania marketingowe rynku.
2)Przedsiębiorca - jest to kluczowa postać w przedsiębiorstwie, jest on głównym czynnikiem sprawczym w przedsiębiorstwie i motorem postępu ekonomicznego. Osoba przedsiębiorcy od zawsze była przedmiotem zainteresowań ekonomistów. Według A.Smitha przedsiębiorcę cechowała przede wszystkim umiejętność oszczędzania i mobilizowania kapitału. J. Schumpeter stwierdził , iż przedsiębiorca dynamizuje gospodarkę , przeprowadzając ciągłe inwestycje. Spełnia on istotne funkcje organizatora produkcji , tzn. łączenia i kombinowania różnych przedmiotów i różnych sił , będących w zasiegu naszego oddziaływania.
Ciekawostką jest stwierdzenie , iż „przedsiębiorcy tworzą raczej chaos na rynku , niż wywołują jego ruch w kierunku równowagi”.
Przedsiębiorca wg. J. Lisaka powinien wyczuwać , odkrywać, pobudzać potrzeby ludzkie, stawiać do dyspozycji nowe środki zaspokojenia starych potrzeb, winien być pionierem i zdobywcą. Krótko określił rolę przedsiębiorcy Griffin , jako kogoś kto podejmuje działania objęte mianem przedsiębiorczości i podejmuje ryzyko.
a) Możemy wymienić kilka najważniejszych cech kształtujących przedsiębiorcę, a mianowicie :
silna potrzeba osiągnięć (samorealizacja jednostki)
wytrwałość i determinacja
zaufanie do własnych zdolności
kreatywność i innowacyjność
zdolności przywódcze
Przedsiębiorcy pełnią ważne zadania w gospodarce, np:
tworzą nowe rynki
wprowadzają nowe towary na rynek
mogą rozwijać nowe technologie
Zastanawiać może , które z cech mają charakter wrodzony , a które wykształtowały się poprzez doświadczenie oraz pracę.
b)W zależności od rodzaju literatury możemy stwierdzić , iż menedżer może być a nawet często jest przedsiębiorcą. Pogląd , że funkcje przedsiębiorcy spełniają zawodowi menedżerowie , nie jest tu wszakże powszechny. Niektórzy autorzy twierdzą , że przedsiębiorcami mogą być jedynie właściciele przedsiębiorstwa.
3)Przedsiębiorczość - (wg. P. Druckera) jest sposobem zachowania się przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa , pod którą rozumie się gotowość i zdolność do podejmowania i rozwiązywania w sposób twórczy i nowatorski nowych problemów. Przedsiębiorczość może wyrazić się we wszystkich dziedzinach działalności przedsiębiorstwa np: w szybkiej realizacji postępu techniczno - organizacyjnego.
W pojęciu przedsiębiorczości mieści się pojęcie ekspansywności , przez którą rozumiemy stawianie sobie ambitnych zadań , których realizacja prowadzi w krótkim czasie do szybkiego rozwoju i znacznej poprawy sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa. Ekspansywność to silne dążenie do dorównania najlepszym firmom na świecie , a nawet wysunięcia się przed nie i możemy to porównać do zwiększonej przedsiębiorczości związanej z większym ryzykiem.
a) innowacyjność - jest traktowana przez niektórych jako „samodzielna cecha przedsiębiorstwa i przedsiębiorcy”. Wg P. Druckera „Innowacja jest specyficznym narzędziem przedsiębiorczości”. Innowacyjność może się realizować we wszystkich dziedzinach działalności firmy. Innowacyjność i ekspansywność , czyli wykazywanie silnej dążności do rozwoju i rozbudowy , jest głównym parametrem napędzającym nie tylko firmy , ale i gospodarkę, która zaczyna dopasowywać się do gospodarki krajów Unii Europejskiej.
b)Głównymi cechami przedsiębiorczości są :
dynamiczny i sprawny rozwój przedsiębiorstw
nowe możliwości na rynku konsumenta
w warunkach silnej konkurencji większa możliwość przebicia na rynek
c) Przedsiębiorczość oraz innowacyjność wiąże się z dużym ryzykiem.
Według Griffina „Przedsiębiorczość jest tak ryzykowna ponieważ tak niewielu spośród tak zwanych przedsiębiorców wie co robi..” To ryzyko jest dość często nieodzowne , gdyż powoduje dużą aktywność firmy na rynku , a tym samym częstszy napływ gotówki do przedsiębiorstwa. Wiadome jest , iż jeżeli przedsięwzięcie jest bardziej ryzykowne , to musi przynosić większy „zastrzyk” finansowy (artykuł z Rzeczpospolitej)
II. Cele przedsiębiorstwa.
Celem jest założony rezultat dążeń , punkt dojścia , do którego osiągnięcia się zmierza , albo inaczej mówiąc - pożądany, przyszły stan rzeczy , który przedsiębiorstwo chciałoby osiągnąć
Cele przedsiębiorstwa są skutkiem oddziaływania interesów poszczególnych grup społecznych występujących z różną siłą w różnych typach jednostek gospodarczych. Celu firmy nie należy mylić z jego funkcjami , jakie spełnia ona w gospodarce narodowej i w społeczeństwie. Głównym celem każdej organizacji , bez względu na jej charakter i typ działalności jest przetrwanie (istnienie) na rynku Służy także do wyznaczania kierunku działalności przedsiębiorstwa.
a) Problematyka celów przedsiębiorstwa to ważny przedmiot analiz teoretycznych, którymi się zajmowano od początku ekonomicznej refleksji teoretycznej. Ma ona także duże znaczenie praktyczne dla zarządzania przedsiębiorstwem oraz dla sterowania całą gospodarką narodową.
Istotna zmiana , co do celów przedsiębiorstwa państwowego w Polsce nastąpiła na początku lat 80 - tych z chwilą wprowadzenia w polskiej gospodarce pewnej decentralizacji zarządzania , a zwłaszcza zasady samorządności pracowniczej.
Problemem wstępnym jest odpowied¼ na pytanie , czy należy dążyć do ustalenia jednego celu czy kilku celów.
Dość rozpowszechniony jest pogląd , że celem przedsiębiorstwa jest jego przetrwanie. Warunkiem tego trwania (egzystencji) jest zapewnienie trwałej zyskowności firmy oraz uzyskiwanie przez nie płynności finansowej. Przetrwanie możemy zaklasyfikować do głównych celów w sytuacji kryzysowej , gdy grozi przedsiębiorstwu upadek. W normalnych warunkach jest uznawane za cel wstępny , umożliwiający realizację pozostałych celów.
Celem bardziej pożądanym i mającym więcej zwolenników jest rozwój firmy (ilościowy i jakościowy). W dynamicznej i konkurencyjnej gospodarce może być on warunkiem przetrwania. Jednakże rozwój także możemy zaliczyć do celu wstępnego.
Od powstania przedsiębiorstwa do dnia dzisiejszego dość powszechnie uważa się , jego celem jest wygospodarowanie zysku poprzez pozyskanie nadwyżki celów nad kosztami, stratami i obciążającymi je podatkami. Właściciele po to narażają swój kapitał , aby osiągnąć zysk. Dążenie do zysku jest konstytutywną cechą przedsiębiorstwa. Jako cel wyrażane jest to powszechnie jako maksymalizacja zysku, do czego skłania otoczenie konkurencyjne. Oprócz ww. celów firma:
dąży do pozyskania nowych klientów i utrzymania starych
dąży do pozyskania nowych rynków zbytu , segmentów
stwarza korzystne warunki dla swoich pracowników.
b) Charakter (ekonomiczny, społeczny, polityczny) organizacji wyznacza środki , a tym samym cele , dzięki którym przetrwanie jest możliwe do osiągnięcia. Analizując przetrwanie jednostek gospodarczych jako cel ich działalności należy wskazać , iż jest ono sumą wpływu interesów grup wewnątrz przedsiębiorstw i czynników otoczenia. Cele przedsiębiorstwa są skutkiem oddziaływania interesów poszczególnych grup społecznych , występujących z różną siłą w różnych typach jednostek gospodarczych.
III. Podmiotowość przedsiębiorstwa:
Polega na identyfikacji przedsiębiorstwa z przedsiębiorcą , który jest podmiotem praw i obowiązków , m. in. podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Podmiotowość przedsiębiorstwa może więc ucieleśniać się zarówno w indywidualnym przedsiębiorcy - właścicielu, jak i w spółce kapitałowej , dla której charakterystycznym zjawiskiem jest oddzielenie własności od zarządzania i związany z tym podział ról przedsiębiorcy między właścicieli (udziałowców) i menedżerów zarządzających przedsiębiorstwem na podstawie kontraktu lub umowy o pracę. Prawna odrębność przedsiębiorstwa jako przedsiębiorcy tj. podmiotu praw i obowiązków z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej , pozostaje w organicznym związku z jego odrębnością organizacyjną i ekonomiczną.
IV. Cechy przedsiębiorstwa odróżniające go od innych jednostek gospodarczych.
Atrybutami odróżniającymi przedsiębiorstwo od innych jednostek gospodarczych są:
powołane do życia przedsięwzięcie ma służyć prowadzeniu działalności gospodarczej przez dłuższy czas
wyroby lub usługi zaspokajają inne podmioty gospodarcze , inne instytucje lub osoby fizyczne (służy otoczeniu)
wymienia produkty lub usługi z innymi jednostkami organizacyjnymi 9 lub osobami fizycznymi) na zasadzie kupna - sprzedaży
posiada samodzielność decyzyjną co do charakteru swojej działalności , (zasada autonomii przedsiębiorstwa)
swoje koszty pokrywa uzyskiwanymi przychodami(samofinansowalność)
jest instytucją zarobkującą tzn. dąży do uzyskiwania określonych korzyści
Prowadzi przedsięwzięcie na własne ryzyko (możliwość poniesienia strat)
posiada osobowość prawną (podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego)
Każde przedsiębiorstwo musi posiadać powyższe cechy. Ich brak lub ograniczenie czyni przedsiębiorstwo ułomnym. Oprócz ww. cech przedsiębiorstwa należy je uzupełnić cechami o charakterze ogólnym:
przedsiębiorstwo pozostaje w stałej reakcji ze swoim otoczeniem
przedsiębiorstwo dostosowuje się do zmiennych warunków gospodarczych
przedsiębiorstwo charakteryzuje się jako jednostka gospodarcza dużym dynamizmem
V. Funkcje przedsiębiorstwa - istnienie firmy w otoczeniu
Funkcje przedsiębiorstwa - wyodrębnione i powiązane ze sobą logiczne grupy czynności , których ciągłe wykonanie warunkuje wykonanie celów firmy. Według Fayola są to funkcje: techniczne, handlowe, finansowe, ubezpieczeniowe , rachunkościowe, administracyjne
Henri Fayol zwrócił uwagę na to , że sprawne funkcjonowanie firmy zależy nie tylko od przestrzegania wskazanych reguł , ale także od realizowania w sposób ciągły, ściśle określonych czynności. Pogrupował je w tzw funkcje (czynności) przedsiębiorstwa:
techniczne (produkcja)
handlowe (kupno, sprzedaż, wymiana)
finansowe (poszukiwanie kapitału i obrót nim)
ubezpieczeniowe (ochrona majątku i osób)
rachunkościowe (inwentaryzacja, bilanse , koszty , statystyka)
administracyjne
W obrębie funkcji administracyjnej Fayol wyróżnił:
przewidywanie, tj badanie przyszłości i ustalanie odpowiedniego do niej programu działania
organizowanie - tworzenie materialnego i społecznego organizmu przedsiębiorstwa
rozkazywanie - oddziaływanie na personel
koordynowanie - harmonizowanie wszystkich czynności i wysiłków
kontrolowanie- czuwanie przebiegiem produkcji
Fayol ustalił , że każda grupa czynności wykonywanych w przedsiębiorstwie (funkcja przedsiębiorstwa) wymaga specyficznych uzdolnień.
VI.Obecność przedsiębiorstwa w otoczeniu
Przedsiębiorstwo służy otoczeniu , zaspokaja jego potrzeby i przyczynia się w większym lub mniejszym stopniu do jego rozwoju. Dlatego też musi obserwować otoczenie i analizować zachodzące w nim zmiany, wsłuchiwać się w sygnały płynące z otoczenia. Wyraża się to przez stwierdzenie , że przedsiębiorstwo musi się uczyć otoczenia. Musi ono spełniać ten warunek , aby dobrze wypełniać swoje funkcje. Jedną z ważniejszych funkcji jest stosunek przedsiębiorstwo - konsument. Każde przedsiębiorstwo dąży do „przyciągnięcia” konsumenta swoimi wyrobami lub usługami. Przeszkodą jest konkurencja , która wymusza na danej firmie elastyczność i szerszy dostęp do klienta . Zyskuje na tym oczywiście konsument. Firmy „walczące” o klienta wykonują szereg badań marketingowych, wykazujących , co przeciętny klient potrzebuje. Badania te mogą być jednocześnie połączone z reklamą danego przedsiębiorstwa.
VII. Zasoby firmy.
Zasoby są definiowane jako zbiór czynników wytwórczych posiadanych lub kontrolowanych przez firmę. Zasoby mogą być zamieniane na produkty finalne lub usługi , przy czym dzieje się to przy aktywnym udziale innych zasobów lub umiejętności firmy. Najbardziej ogólnie możemy podzielić je na materialne i niematerialne. Inny podział zasobów z którymi się spotykamy to:
zasoby finansowe - obejmują wszelkie zasoby pieniężne , jakie mogą być użyte do realizacji strategii przedsiębiorstwa, kapitał finansowy (od przedsiębiorców, akcjonariuszy, banków itp.) , zatrzymane zyski.
zasoby rzeczowe - w skład których wchodzą wykorzystywane w przedsiębiorstwie technologie materialne , lokalizacja geograficzna, maszyny, urządzenia oraz materiały i surowce do produkcji
zasoby rynkowe - czyli potencjał jaki posiada przedsiębiorstwo : marka firmy, lojalni klienci, reputacja firmy. Zasoby rynkowe zapewniają , że klienci mają znajomość przedsiębiorstwa i tego , co ono robi.
własność intelektualna - odnosi się do ochrony wielu zasobów przedsiębiorstwa; zwykle odnosi się do patentów , planów , marki handlowej, sekretu handlowego
ludzie - czyli ich przeszkolenie , doświadczenie, osądy , ich potrzeby i preferencje, oczekiwania , inteligencja, kontakty poszczególnych osób. Ludzie w przeciwieństwie do pozostałych zasobów nie mogą stać się własnością przedsiębiorstwa i dlatego też wymagają specjalnego traktowania. Ludzie bogaci w wykształcenie oraz doświadczenie użyteczne dla prowadzonej działalności , wnoszą zawsze do przedsiębiorstwa wartość dodaną.
zasoby organizacyjne - odnoszą się do procesów i technologii oraz procesów umożliwiających zarządzanie przedsiębiorstwem, czyli do szeroko rozumianej organizacji. Dotyczy również : systemów zarządzania , struktury organizacyjnej, rutyny i kultury organizacyjnej, systemów komunikowania się, procesów tworzenia strategii , metody oceny ryzyka
zasoby relacyjne (więzi z otoczeniem) - są związane z politycznymi umiejętnościami promowania i wpływania na strukturę zewnętrzną (relacje z instytucjami finansowymi , związkami , dostawcami, itp.) Ta kategoria zasobów powstaje na podłożu współdziałania przedsiębiorstwa ze swoim otoczeniem.
Umiejętności przedsiębiorstwa - polegają na jego zdolności wykorzystania zasobów i obejmują działania polegające na ich rozmieszczeniu i zastosowaniu do osiągnięcia celów firmy. Zalicza się do nich : procesy organizowania , koordynowania , kształtowania kultury oraz zdobywanie informacji.
Im rzadsze są zasoby lub umiejętności , tym większa przewaga strategiczna przedsiębiorstwa. Rzadkość może wynikać z pewnych własności fizycznych (np: rzadkość występowania danego materiału) lub z przywilejów nadanych przez państwo (prawo wyłączności).
Kompetencjami przedsiębiorstwa nazywamy specyficzne umiejętności, mające decydujące znaczenie dla konkurencyjności firmy , zapewniają jej względną przewagę nad rywalami.
Bardzo ważną rzeczą jest trafne wykorzystywanie zasobów i umiejętności (tzw. lewarowanie zasobami) do zaistnienia na innych , nowych rynkach. Dzięki temu firma jest w stanie lepiej wykorzystać swoje zasoby i umiejętności.
VII. Wnioski
Rola przedsiębiorstw i ich szybki rozwój jest nieoceniona w czasach gospodarczego rozwoju Polski. Oczywiście nie mamy tak „jasnej sytuacji” gospodarczej jak niektóre kraje o wyżej rozwiniętej gospodarce. Jeden z artykułów „Rzeczpospolitej” jasno przedstawia sytuację małych i średnich firm na polskim rynku. Mówi on o zagrożeniach dla tych firm , z powodu „ zbyt wolnego przekształcania się rzemiosła w sektorze nowoczesnych małych firm, wykorzystujących nowoczesne technologie”. Współzawodnictwo powinno być nie tylko na „dziś” ale również na „jutro”. Potrzeby klienta stale się zmieniają i dlatego przedsiębiorstwo musi ciągle unowocześniać swoją działalność , niekiedy nawet radykalnie ją zmienić , dostarczając innych bardziej pożądanych produktów i usług.
Przedsiębiorstwo nie tylko odpowiada na potrzeby rynku, ale również je kształtuje. Przedsiębiorstwo tworzy nowe produkty i stwarza dogodne warunki klientowi do ich kupowania. Zdobywanie klientów jest jednym z ważniejszych zadań firmy, gdyż dopiero to pozwala w dłuższym okresie osiągnąć sukcesy gospodarcze. Im więcej firm zacznie obracać swoimi towarami lub usługami na polskim rynku, tym konsument będzie miał większy wybór towarów o znakomitej jakości i konkurencyjnej cenie.
|
|
|
Zaloguj się, żeby móc dodawać komentarze.
|
|
|
Dodawanie ocen dostępne tylko dla zalogowanych Użytkowników.
Proszę się zalogować lub zarejestrować, żeby móc dodawać oceny.
Brak ocen.
|
|
|
|
