| Model ma na celu wyjaśnienie kształtowania się indeksu giełdowego, wyznaczanego na rynku podstawowym Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie na sesjach odbywających się 5 razy w tygodniu w dniach po |
|
Admin1 dnia marzec 15 2007 17:08:43
|
Model ma na celu wyjaśnienie kształtowania się indeksu giełdowego, wyznaczanego na rynku podstawowym Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie na sesjach odbywających się 5 razy w tygodniu w dniach poniedziałek - piątek. Indeks ten nosi nazwę MIDWIG.
Dane do budowy modelu zaczerpnięto z dziennika ''Rzeczpospolita'', numery od 1 pa¼dziernika 1998 do 31 stycznia 1999. W badaniu zmiennej endogenicznej - MIDWIG wykorzystane dane z notowań na sesjach giełdowych numer 1410 - 1494, model oparty jest na 84 obserwacjach dziennych.
Rozpoczynając badanie zmiennej MIDWIG założono, iż na jej postać mają wpływ następujące zmienne:
• wska¼nik P/E, czyli cena / zysk pojedynczej akcji
• wska¼nik P/BV, czyli cena / wartość księgowa pojedynczej akcji
• obroty na sesji liczone w tysiącach złotych
• opó¼niona o jeden okres badawczy zmienna endogeniczna MIDWIG.
Przyjęto, że zależność między zmiennymi ma charakter liniowy. Model badany jest więc liniowym modelem dynamicznym.
Rozważany model teoretyczny zmiennej endogenicznej MIDWIG przyjął przy danych założeniach następującą postać:
MWt = 0 + 1 PEt + 2 PBVt + 3 OBRt + 4 MWt-1 + t
( t = 2,...,T = 83 )
gdzie:
MWt - oznacza wartość indeksu giełdowego MIDWIG w punktach
PEt - oznacza wartość wska¼nika P/E w %
PBVt - oznacza wartość wska¼nika P/BV w %
OBRt - oznacza obroty notowane na sesji w tys. zł
MWt-1 - oznacza wartość MIDWIG notowanego na poprzedniej sesji
w punktach
0,1,2,3,4 - nieznane parametry strukturalne
t - składnik losowy
t - numer obserwacji.
Model po oszacowaniu na podstawie danych statystycznych z dziennych notowań na sesjach o numerach od 1410 do 1494 ma następującą postać:
MWt = 139,599 + 0,074 PEt - 0,771 PBVt + 0,00013 OBRt + 0,801 MWt-1 + t
( 33,051) ( 0,017) ( 0,249) ( 0,000047) ( 0,064)
( t = 2,...,T = 83)
Oszacowania parametrów struktury stochastycznej przedstawia się następująco:
= 15,381 R = 0,938 R = 0,935 V = 2,08%
Interpretacja ocen parametrów strukturalnych:
• nieznany parametr 0 został oszacowany na poziomie 139,599 ze średnim błędem ( 33,051)
• jeżeli wska¼nik P/E wzrośnie o jeden punkt procentowy, to oczekuje się,
że indeks MIDWIG wzrośnie, ceteris paribus, o 0,074 punktu z dokładnością do ( 0,017) punktu
• jeżeli wska¼nik P/BV wzrośnie o jeden punkt procentowy, to oczekuje się, że indeks MIDWIG spadnie, ceteris paribus, o 0,771 punktu z dokładnością do ( 0,249) punktu
• jeżeli obroty na sesji wzrosną o jeden tysiąc złotych, to oczekuje się, że indeks MIDWIG wzrośnie, ceteris paribus, o 0,00013 punktu z dokładnością do ( 0,000047) punktu
• jeżeli na poprzedniej sesji indeks MIDWIG wzrośnie o jeden punkt procentowy, to oczekuję, że na bieżącej sesji indeks MIDWIG wzrośnie, ceteris paribus, o 0,801 punktu z dokładnością do ( 0,064) punktu.
Interpretacja syntetycznych miar dobroci dopasowania modelu:
• średni błąd resztowy = 15,381 informuje, że rzeczywiste wartości indeksu giełdowego MIDWIG odchylają się średnio w okresie 83 sesji od wartości teoretycznych, czyli oszacowanych na podstawie danego modelu, o + 15,381 punktów.
• Współczynnik zmienności V = 2,08% informuje, że średni błąd resztowy stanowi 2,08% średniej wartości indeksu giełdowego MIDWIG.
• współczynnik determinacji R = 0,938 informuje, że model empiryczny wyjaśnia 93,8% całkowitej, rzeczywistej zmienności indeksu giełdowego MIDWIG; współczynnik determinacji skorygowany R = 0,935 różni się od współczynnika determinacji zaledwie o 0,3%, co dobrze wyrokuje dla danego modelu i świadczy o braku tzw. ''efektu pozornego wyjaśnienia"; współczynnik indeterminacji = 1 - R = 0,062 informuje, że 6,2% rzeczywistej zmienności indeksu MIDWIG nie zostało wyjaśnione przez dany model empiryczny; współczynnik indeterminacji skorygowany
= 0,065 informuje, że 6,5% zmienności całkowitej zmienne objaśnianej MIDWIG nie został przez dany model wyjaśnione.
Ocena dobroci dopasowania:
Syntetyczne miary dobroci dopasowania wskazują na dobre dopasowanie wartości teoretycznych indeksu MIDWIG do ich wartości rzeczywistych.
Indywidualne hipotezy istotności:
Weryfikację przeprowadzamy dla każdego parametru strukturalnego osobno. Wspólne dane to:
Liczba stopni swobody w omawianym modelu jest równa:
( T-K-1 ) = 83-4-1 = 78.
Przyjmuje się poziom istotności = 0,05.
Wartość krytyczną testu odczytujemy z rozkładu t-Studenta -jej wartość:
t 0,05 = 1,99.
Test istotności parametrów strukturalnych:
• dla parametru 0:
Hipotezy istotności mają postać:
H0 : 0 = 0 { zmienna o wpływie statystycznie nieistotnym }
HA : 0 0 { zmienna o wpływie statystycznie istotnym }
Wartość ''statystyki t'' dla 0 wynosi:
t0 = 4,224 1,99
Na poziomie istotności = 0,05 odrzucamy hipotezę zerową na rzecz hipotezy alternatywnej, mówiącej o istotnym statystycznie znaczeniu parametru strukturalnego 0.
• dla parametru 1:
Hipotezy istotności mają postać:
H0 : 1 = 0 { zmienna o wpływie statystycznie nieistotnym }
HA : 1 0 { zmienna o wpływie statystycznie istotnym }
Wartość ''statystyki t'' dla 1 wynosi:
t1 = 4,324 1,99
Na poziomie istotności = 0,05 odrzucamy hipotezę zerową na rzecz hipotezy alternatywnej mówiącej, że parametr strukturalny 1 statystycznie istotnie różni się od 0.
• dla parametru 2:
Hipotezy istotności mają postać:
H0 : 2 = 0 { zmienna o wpływie statystycznie nieistotnym }
HA : 2 0 { zmienna o wpływie statystycznie istotnym }
Wartość ''statystyki t'' dla 2 wynosi:
t2 = 3,092 1,99
Na poziomie istotności = 0,05 odrzucamy hipotezę zerową na rzecz hipotezy alternatywnej mówiącej, że parametr strukturalny 2 statystycznie istotnie różni się od 0.
• dla parametru 3:
Hipotezy istotności mają postać:
H0 : 3 = 0 { zmienna o wpływie statystycznie nieistotnym }
HA : 3 0 { zmienna o wpływie statystycznie istotnym }
Wartość ''statystyki t'' dla 3 wynosi:
t3 = 2,770 1,99
Na poziomie istotności = 0,05 odrzucamy hipotezę zerową na rzecz hipotezy alternatywnej mówiącej, że parametr strukturalny 3 statystycznie istotnie różni się od 0.
• dla parametru 4:
Hipotezy istotności mają postać:
H0 : 4 = 0 { zmienna o wpływie statystycznie nieistotnym }
HA : 4 0 { zmienna o wpływie statystycznie istotnym }
Wartość ''statystyki t'' dla 4 wynosi:
t4 = 12,458 1,99
Na poziomie istotności = 0,05 odrzucamy hipotezę zerową na rzecz hipotezy alternatywnej mówiącej, że parametr strukturalny 4 statystycznie istotnie różni się od 0.
Przedział ufności dla parametru strukturalnego:
Wzór ogólny:
P( i - t 0,05 * ( i ) i i + t 0,05 * ( i ) ) = 1-
gdzie i = 0,1,2,3,4
t 0,05 = 1,99
• dla parametru 0:
P( 139,599 - 1,99*33,051 0 139,599 + 1,99*33,051 ) = 0,95
P( 73,828 0 205,370 ) = 0,95
Parametr 0 przyjmie nieznaną wartość z przedziału 73,828;205,370 z prawdopodobieństwem 95%.
• dla parametru 1:
P( 0,074 - 1,99*0,017 1 0,074 + 1,99*0,017 ) = 0,95
P( 0,040 1 0,108 ) = 0,95
Parametr 1 przyjmie nieznaną wartość z przedziału 0,040;0,108 z prawdopodobieństwem 95%.
• dla parametru 2:
P(- 0,771 - 1,99*0,249 2 - 0,771 + 1,99*0,249 ) = 0,95
P(- 1,267 2 - 0,275 ) = 0,95
Parametr 2 przyjmie nieznaną wartość z przedziału - 1,267;- 0,275 z prawdopodobieństwem 95%.
• dla parametru 3:
P( 0,00013 - 1,99*0,000047 3 0,00013 + 1,99*0,000047 ) = 0,95
P( 0,000036 3 0,00022 ) = 0,95
Parametr 3 przyjmie nieznaną wartość z przedziału 0,000036,0,00022 z prawdopodobieństwem 95%.
• dla parametru 4:
P( 0,801 - 1,99*0,064 4 0,801 + 1,99*0,064 ) = 0,95
P( 0,674 4 0,928 ) = 0,95
Parametr 4 przyjmie nieznaną wartość z przedziału 0,674,0,928 z prawdopodobieństwem 95%.
Wszystkie przedziały ufności są umiejscowione na liczbach o jednakowym znaku - parametr 2 na liczbach ujemnych, a pozostałe parametry strukturalne na liczbach dodatnich. źaden z nich nie zawiera liczby 0. Można więc stwierdzić, że ich oszacowanie jest stosunkowo dokładne.
£ączna hipoteza istotności:
= [ 1 , 2 , 3 , 4 ]
Hipotezy testu mają postać:
H0 : = 0 { łączny wpływ zmiennych objaśniających nie jest
statystycznie istotny }
HA : 0 { łączny wpływ zmiennych objaśniających jest
statystycznie istotny }
Statystyką pozwalającą testować łączny wpływ zmiennych objaśniających na zmienną objaśnianą - w naszym modelu na zmienną MIDWIG - jest statystyka F; ma ona rozkład Fishera-Snedecora. Wartość krytyczną odczytujemy z tablic danego rozkładu dla F0,05 (K,T-K-1) =F0,05 (4,83-4-1) =
=F0,05 (4, 78) = 2,49.
Wartość statystyki F dla danego modelu:
F = 296,711 2,49
Skąd wnioskujemy, że na poziomie istotności =0,05 odrzucamy hipotezę zerową na rzecz hipotezy alternatywnej, iż łączny wpływ zmiennych objaśniających, czyli wska¼nika P/E, wska¼nika P/BV, obrotów zanotowanych na sesji oraz wartość MIDWIG z poprzedniej sesji na zmienną endogeniczną - indeks giełdowy MIDWIG jest statystycznie istotny.
Badanie autokorelacji:
Do zbadania, czy między składnikami zakłócającymi naszego modelu nie występuje autokorelacja, zastosujemy test h-Durbina, gdyż w zbiorze zmiennych objaśniających występuje zmienna endogeniczna z opó¼nieniem 1-ego stopnia.
Hipotezy testu mają następującą postać:
H0 : 1 = 0 { brak statystycznie istotnej autokorelacji składników losowych }
HA : 1 0 { statystycznie istotna autokorelacja składników losowych }
gdzie 1 - współczynnik autokorelacji rzędu pierwszego składników losowych
Statystyka h ma rozkład normalny zestandaryzowany h N(0;1).
Wartość krytyczna dla testu h-Durbina h 0,05 = 1,96.
h = 1,162 1,96
stąd wnioskujemy, że na poziomie istotności =0,05 nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej, iż między składnikami losowymi nie występuje statystycznie istotna autokorelacja.
Badanie autokorelacji rzędu wyższego:
W badaniu posłużymy się testem Godfreya.
Zestaw hipotez ma następującą postać:
H0 : { brak statystycznie istotnej autokorelacji rzędu wyższego }
HA : { statystycznie istotna autokorelacja rzędu wyższego }
Skorzystamy ze statystyki 2. Wartość krytyczna 2 =0,05 (4) = 9,49.
Wartość statystyki 2 wynosi:
2 = 1,300 9,49
stąd wnioskujemy, że na poziomie istotności =0,05 nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej, iż w modelu nie występuje statystycznie istotna autokorelacja składników losowych rzędu 4-tego.
Badanie poprawności wyboru postaci analitycznej modelu:
W badaniu tym wykorzystamy test Ramseya. Test ten oparty jest na statystyce
2 F (1) o rozkładzie 2 (1).
Hipotezy mają postać:
H0 : { postać analityczna modelu jest właściwa }
HA : { postać analityczna modelu nie jest właściwa }
Wartość krytyczna testu 2 dla 1-ego stopnia swobody i dla =0,05 wynosi
2 = 3,84.
2 F (1) = 1,539 3,84
stąd wnioskujemy, że na poziomie istotności =0,05 nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej, iż dana postać analityczna modelu jest poprawna.
Testowanie normalności rozkładu składników losowych:
W testowaniu wykorzystamy statystykę J-B o rozkładzie 2 o dwóch stopniach swobody. Zestaw hipotez :
H0 : { t ma rozkład normalny }
HA : { t nie ma rozkładu normalnego }
Wartość krytyczna pochodząca z rozkładu 2 dla dwóch stopni swobody i dla =0,05 wynosi 2 = 5,99.
Wartość statystyki:
J-B = 2,893 5,99
stąd wnioskujemy, że na poziomie istotności =0,05 nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej, iż składniki losowe modelu mają rozkład normalny.
Hipoteza o stałości wariancji składników losowych:
Zestaw hipotez ma postać:
H0 : t = const { wariancja składników losowych stała w czasie }
HA : t const { wariancja składników losowych zmienna w czasie }
Statystyka służąca do weryfikacji tej hipotezy ma rozkład 2 o jednym stopniu swobody. Oznaczmy ją 2 H (1). Wartość krytyczna pochodząca z rozkładu 2 dla 1 stopnia swobody i =0,05 ma wartość 2 = 3,84.
Wartość statystyki:
2 H (1) = 0,559 3,84
stąd wnioskujemy, że na poziomie istotności =0,05 nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej, iż wariancja składników losowych modelu jest stała w czasie.
Właściwości prognostyczne modelu:
Próbę skrócono do 77 obserwacji dziennych i oszacowano na podstawie danych z notowań na sesjach od 1410 do 1488 nowy model, który przyjął następującą postać:
MWt = 120,906 + 0,066 PEt - 0,716 PBVt + 0,00011 OBRt + 0,834 MWt-1 + t
( 33,976) ( 0,018) ( 0,275) ( 0,000052) ( 0,066)
( t = 2,...,T = 77)
Dla danego modelu sprawdzamy jego właściwości prognostyczne.
Test właściwości predykcyjnych modelu PF:
H0 : { model charakteryzuje się dobrymi właściwościami
prognostycznymi }
HA : { model nie charakteryzuje się dobrymi właściwościami
prognostycznymi }
Do testowania tej hipotezy służy statystyka 2 PF, ma ona rozkład 2 (t2 ), gdzie t2 jest liczbą okresów badawczych dla podpróby wyłączonej z szacowania. W naszym przypadku t2=6, gdyż podpróba wyłączona z szacowania obejmuje notowania sesji o numerach od 1489 do 1494.
Wartość krytyczna odczytana dla t2 = 6 i = 0,05 wynosi 2=12,59.
Wartość statystyki:
2 PF (6) = 7,161 12,59
stąd wnioskujemy, że na poziomie istotności =0,05 nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej, iż model charakteryzuje się dobrymi właściwościami predyktywnymi.
Testowanie stabilności parametrów strukturalnych modelu - test Chowa:
H0 : { model charakteryzuje się stałością parametrów }
HA : { model nie charakteryzuje się stałością parametrów w czasie}
Do testowania tej hipotezy służy statystyka 2 SS, ma ona rozkład 2 (k + 1), gdzie k jest liczbą zmiennych objaśniających modelu bez stałej. W naszym przypadku k=4..
Wartość krytyczna odczytana dla k + 1 = 5 i = 0,05 wynosi 2 = 9,49.
Wartość statystyki:
2 ss (5) = 7,049 9,49
stąd wnioskujemy, że na poziomie istotności =0,05 nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej, iż model charakteryzuje się stałością parametrów.
Oba testy: test PF i test Chowa świadczą o dobrych właściwościach prognostycznych danego modelu dla zmiennej endogenicznej MIDWIG.
Prognoza:
Wyliczmy prognozę dla MIDWIG na 79 okres badawczy, czyli na sesję numer 1489.
MW T+j - symbol zmiennej prognozowanej
p
MW T+j - wartość zmiennej prognozowanej
j = 1,2,...,6 - tzw. wyprzedzenie czasowe prognozy
W naszym przypadku wyprzedzenie czasowe prognozy j = 1. Natomiast T = 78.
p
MW78+1 = 120,906 + 0,066*PE78+1 - 0,716*PBV78+1 + 0,00011*OBR78+1 +
+ 0,834*MW78-1+1
p
MW79 = 120,906 + 0,066*PE79 - 0,716*PBV79 + 0,00011*OBR79 + 0,834*MW78
PE 79 = 1860,0%
PBV 79 = 184,0%
OBR 79 = 310162,0 tys. zł
MW 78 = 826,4 punktów
p
MW79 = 120,906 + 0,066*1860,0 - 0,716*184,0 + 0,00011*310162,0 +
+ 0,834*826,4 = 834,77 punktów.
Jeżeli na sesji numer 1489 zmienne prognozująca PEt przyjmie wartość 1860% , PBVt = 184%, OBRt = 310162,0 tys. zł, zaś MIDWIG na sesji numer 1488 przyjął wartość 826,4 punktów, to oczekuje się, że prognoza MIDWIG na sesję 1489 będzie wynosiła 834,77 punktów ze średnim błędem prognozy 16,751 punktów.
Łredni błąd prognozy oznacza, że zmienna prognozowana odchyla się od prognozy średnio rzecz biorąc o 16,751 punktów.
Względny błąd prognozy informuje, iż średni błąd prognozy stanowi 2,01% wartości prognozy.
Prognoza przedziałowa:
P( 834,77 - 1,99*16,751 MWt 834,77 + 1,99*16,751 ) = 0,95
P( 801,44 MWt 868,10 ) = 0,95
Przedział 801,44;868,10 zawiera nieznaną wartość prognozy indeksu giełdowego MIDWIG z prawdopodobieństwem 95%.
|
|
