Mapa Serwisu
|
| POPYT |
|
Admin1 dnia marzec 15 2007 22:29:03
|
RYNEK
1. POPYT
Popyt - zapotrzebowanie na dany towar, za który nabywca gotowy jest zapłacić ustaloną na rynku cenę, dysponując do tego celu odpowiednim dochodem pieniężnym
Czynniki kształtujące popyt:
• realne dochody
• cena danego towaru
• ceny dóbr substytucyjnych (zastępujących dane dobro) i komplementarnych (uzupełniających dane dobro)
• oczekiwania dotyczące zmian cen i dochodów
• indywidualne preferencje
• liczba konsumentów
Prawo popytu - funkcjonalna zależność między wysokością popytu na dane dobro a poziomem ceny rynkowej
Krzywa popytu
Wyjątki - Kiedy przy rosnącej cenie popyt rośnie?
• przypadek Giffena - dotyczy dóbr podstawowych
• przypadek Veblena - dotyczy dóbr luksusowych
• popyt spekulacyjny - w wyniku oczekiwań wzrostu ceny
2. PODAź
Podaż - zaoferowanie towaru przez producenta lub sprzedawcę na rynku (po danej cenie)
Prawo podaży - funkcjonalna zależność między wysokością podaży danego dobra a poziomem ceny rynkowej
Krzywa podaży
Producent bierze pod uwagę opłacalność produkcji, im wyższa cena sprzedaży, tym większa opłacalność produkcji przy nie zmienionych warunkach produkcji i zbytu.
Przejście na inną krzywą podaży - pod wpływem innych niż cena wytwarzanego towaru czynników, głównie czynników podażowych
Gdy ulegają zmianie warunki produkcji, np.:
• ponad lub poniżej przeciętny urodzaj w rolnictwie
• zmiana kosztów produkcji w wyniku:
• zmian cen surowców, energii, płac, itp.
• zastosowania nowych technologii produkcji (postęp techniczny)
3. Równowaga rynkowa, cena równowagi
Cena równowagi - cena równoważąca popyt z podażą
Kształtowanie równowagi rynkowej - Mechanizm rynkowy działa w ten sposób, że jakakolwiek nierównowaga uruchamia szereg określonych reakcji nabywców i sprzedawców, które przywracają równowagę między popytem, podażą i ceną.
Dostosowania:
cena powyżej ceny równowagi nadwyżka podaży rosnące zapasy
wzrost popytu
spadek ceny redukcja luki między podażą a popytem
spadek podaży
... aż do uzyskania równowagi rynkowej
cena poniżej ceny równowagi nadwyżka popytu malejące zapasy
spadek popytu
wzrost ceny redukcja luki między podażą a popytem
wzrost podaży
... aż do uzyskania równowagi rynkowej
Kształtowanie się równowagi w krótkim i długim okresie
Kształtowanie równowagi rynkowej w długim okresie:
W długim okresie cena równowagi oscyluje wokół ceny produkcji ( PLE ).
4. Ceny regulowane przez państwo: ceny minimalne i ceny maksymalne
Cena minimalna i maksymalna
sprzedaż = min ( popyt , podaż )
Cenie minimalnej towarzyszy zjawisko nadwyżki towarów (nadwyżki podaży nad popytem) - zjawisko nadprodukcji
Cel stosowania regulowanej przez państwo ceny minimalnej - ochrona grup producentów
Przykłady stosowania: na produkty rolne
Cenie maksymalnej towarzyszy zjawisko niedoboru (nadwyżki popytu nad podażą)
Cel stosowania regulowanej przez państwo ceny maksymalnej - ochrona grup konsumentów
Przykłady stosowania: na mieszkania komunalne, leki, etc.
Stosowanie cen minimalnych i maksymalnych jest z punktu widzenia racjonalnej alokacji zasobów nieefektywne, jest natomiast podyktowane kryteriami pozarynkowaymi, czynnikami o charakterze społecznym, itp.
5. Cenowa elastyczność popytu
ep - współczynnik cenowej elastyczności popytu
D - popyt
P - cena
Współczynnik cenowej elastyczności popytu informuje - jak silna jest reakcja konsumenta na zmianę ceny (lub: na ile wrażliwy jest popyt na zmianę ceny)
• popyt doskonale elastyczny - gdy ep =
• popyt elastyczny - gdy ep > 1 (elastyczność wysoka)
• popyt o elastyczności 1 - gdy ep = 1 (elastyczność równa jeden)
• popyt nieelastyczny - gdy ep < 1 (elastyczność niska)
• popyt sztywny - gdy ep = 0
Rodzaje popytu: a) sztywny, b) doskonale elastyczny
Ważnym czynnikiem decydującym o elastycznym bąd¼ nieelastycznym popycie na dany towar jest łatwość substytucji, czyli możliwości zastąpienia go przez inne dobro o podobnym przeznaczeniu.
• wysoka elastyczność popytu - gdy istnieją liczne dobra substytucyjne
• niska elastyczność popytu - gdy dobro nie posiada substytutów
Popyt o elastyczności równej 1 (hiperbola)
Po zróżniczkowaniu:
( wartość bezwzględna = 1 )
Elastyczność mieszana popytu - względna zmiana popytu na dobro x wywołana jednostkową względną zmianą ceny dobra y
Dwa przypadki:
x i y - dobra wzajemnie substytucyjne ( ep > 0 )
x i y - dobra wzajemnie komplementarne ( ep < 0 )
Zależność między utargiem całkowitym
a elastycznością cenową popytu
Krzywa utargu całkowitego osiąga maksimum w punkcie, w którym ep = 1.
Wniosek: Przedsiębiorcy opłaca się podwyższać cenę wtedy, gdy cenowa
elastyczność popytu jest mniejsza od 1,
natomiast obniżać cenę, gdy elastyczność jest większa od 1.
Uwaga: Maksymalizacja utargu nie jest rozstrzygającym kryterium opłacalności przedsiębiorstwa
6. Cenowa elastyczność podaży:
Krzywe podaży o różnej elastyczności
Dla każdej prostej przechodzącej przez punkt (0,0) elastyczność cenowa podaży = 1
7. Dochodowa elastyczność popytu ed :
Y - dochód konsumenta
Ze względu na dochodową elastyczność popytu wyróżniamy różne rodzaje dóbr:
• Dobra normalne charakteryzują się dodatnią elastycznością dochodową popytu.
• Dobra niższego rzędu charakteryzują się ujemną elastycznością dochodową popytu.
• Dobra wyższego rzędu (luksusowe) charakteryzują się wysoką elastycznością dochodową popytu (ed > 1) - głównie dobra luksusowe, artykuły trwałego użytku.
• Dobra pierwszej potrzeby (niezbędne) charakteryzują się niską elastycznością dochodową popytu (ed < 1) - głównie podstawowe artykuły żywnościowe.
Prawo Engla
Wraz ze wzrostem dochodu zmienia się struktura wydatków konsumpcyjnych w gospodarstwach domowych. Maleje udział dóbr pierwszej potrzeby (głównie żywności), rośnie zaś udział dóbr wyższego rzędu.
Literatura zalecana do wykładu:
1. Nasiłowski M.: System rynkowy. Podstawy mikro- i makroekonomii, Wydawnictwo Key Tex, Warszawa 1996:
• roz. 3. Mikroanaliza rynku s. 57-83
1. Begg D., Fischer S., Dornbusch R.: Ekonomia tom 1, PWE, Warszawa 1993
lub: Begg D., Fischer S., Dornbusch R.: Ekonomia. Mikroekonomia, PWE, Warszawa 1996
• roz. 3. Popyt, podaż i rynek s. 76-97
• roz. 5. Reakcje popytu na zmiany cen i dochodów s. 119-138
1. Samuelson P.A., Nordhaus W.D.: Ekonomia 1, PWN, Warszawa 1995
• roz. 5. Produkcja i cena wyznaczana przez popyt i podaż s. 566-600
MIKROANALIZA RYNKU - przykłady, ćwiczenia, zadania
Przykłady, zadania – czynniki zmian popytu i podaży
Zadanie
Poniższy rysunek przedstawia krzywą popytu na pióra. Które z czynników mogły spowodować przesunięcie krzywej popytu z pozycji D0 do D1 ?
a) Spadek cen dóbr substytucyjnych w stosunku do piór (długopisów, cienkopisów)
b) Spadek cen produktów komplementarnych (atramentu)
c) Spadek cen surowców stosowanych do produkcji piór
d) Reklama piór
e) Spadek dochodów konsumentów (traktujemy pióra jako dobra normalne)
f) Spadek dochodów konsumentów (traktujemy pióra jako dobra niższego rzędu)
g) Obniżka podatku od wartości dodanej (VAT)
h) Moda na pióra
i) Zastosowanie nowej techniki produkcji obniżającej jednostkowe koszty wytwarzania
Przykłady, zadania – cenowa elastyczność popytu a utarg
Zadanie
Poniższa tablica przedstawia nabywane ilości pewnego dobra przy różnych poziomach ceny.
Cena Nabywane ilości
( Popyt ) Suma wydatków
( Utarg ) Cenowa elastyczność popytu
2,10 10 21 -7
1,80 20 36 -3
1,50 30 45 -1,7
1,20 40 48 -1
0,90 50 45 -0,6
0,60 60 36 -0,3
0,30 70 21
a) Wykreśl krzywą popytu.
b) Przypuśćmy, że cena jednostkowa wynosi 1,20 zł. O ile zmieni się wielkość zapotrzebowania po obniżeniu ceny o 0,30 zł. Jaka byłaby odpowied¼, gdyby cena wyjściowa była inna?
c) Oblicz sumę wydatków nabywców przy każdym wskazanym poziomie ceny.
d) Oblicz prostą elastyczność cenową dla każdego poziomu ceny.
e) Narysuj wykres przedstawiający sumę utargu jako funkcję sprzedawanej ilości dóbr.
f) Przy jakiej cenie utarg jest maksymalny?
g) Przy jakiej cenie elastyczność popytu jest równa 1?
h) W jakim przedziale cen popyt jest elastyczny, a w jakim nieelastyczny?
Przykłady, zadania – reakcja popytu na zmiany cen i dochodów
Zadanie 1– dochodowa elastyczność popytu
Poniższa tablica przedstawia miesięczne wydatki pewnego gospodarstwa domowego (na dobra A, B, C, D) oraz poziom miesięcznych dochodów w dwóch kolejnych latach.
1) Oblicz dochodową elastyczność popytu na każde dobro.
2) Określ, które dobra są dobrami normalnymi (N), a które niższego rzędu (R).
3) Określ, które dobra są dobrami luksusowymi (L), a które dobrami pierwszej potrzeby (P)
Dobro
Wydatki (zł)
Dochodowa elastyczność
popytu
Dobro normalne czy niższego rzędu
Dobro luksusowe czy pierwszej potrzeby
Rok 1
Dochód=1000 (zł) Rok 2
Dochód=2000 (zł)
A
300
500
2/3
N
P
B
300
700
4/3
N
L
C
250
200
-1/5
R
P
D
150
600
3
N
L
Zadanie 2 – prosta elastyczność cenowa popytu
Producent pralek obniża cenę o 5%, wskutek czego popyt na pralki wzrasta o 4%. Elastyczność cenowa popytu na pralki jest:
a) większa od 1
b) równa 1
c) mniejsza od 1
d) nie do określenia na podstawie tej informacji
Zadanie 3 – mieszana elastyczność cenowa popytu
Jeśli masło i margaryna mają mieszaną elastyczność cenową popytu równą 2, a cena masła wzrasta z 2 do 3 zł, to popyt na margarynę wzrośnie o:
a) 20%
b) 25 %
c) 75 %
d) 100 %
e) 150 %
Wskaż właściwą odpowied¼.
|
|
|
Zaloguj się, żeby móc dodawać komentarze.
|
|
|
Dodawanie ocen dostępne tylko dla zalogowanych Użytkowników.
Proszę się zalogować lub zarejestrować, żeby móc dodawać oceny.
Brak ocen.
|
|
|
|
