Mapa Serwisu
|
| ZARZ¡DZANIE |
|
Admin1 dnia marzec 21 2007 18:53:23
|
ZARZ¡DZANIE
RYZYKIEM BANKOWYM
SPIS TREŁCI :
ISTOTA I RODZAJE RYZYKA 3
OGÓLNE ZASADY ZARZ¡DZANIA RYZYKIEM BANKOWYM. 4
RYZYKO KREDYTOWE I ZARZ¡DZANIE NIM 6
ZARZ¡DZANIE RYZYKIEM P£YNNOŁCI. 9
ZARZ¡DZANIE RYZYKIEM STOPY PROCENTOWEJ. 11
RYZYKO WALUTOWE I ZARZ¡DZANIE NIM 14
Istota i rodzaje ryzyka
Ryzyko –to prawdopodobieństwo poniesienia straty związane z podjęciem określonej decyzji gospodarczej. Ryzyko jest miarą niepewności dochodów, oczekiwanych w przyszłości jako efekt określonej inwestycji kapitału. Ryzyko związane z inwestowaniem w papiery wartościowe występuje, gdy zrealizowana stopa zwrotu w przyszłości może różnić się od stopy oczekiwanej.
Wymienia się różne rodzaje ryzyk, są też różne sposoby ich pomiaru. Powszechne są:
§ Ryzyko bankowe – związane z działalnością banku,
§ Ryzyko finansowe – występuje przy inwestowaniu w papiery wartościowe,
§ Ryzyko inflacji –niepewność zwrotu z inwestycji,
§ Ryzyko kredytowe- ryzyko nieodzyskania należności
§ Ryzyko płynności – trudności w sprzedaży papierów wartościowych,
§ Ryzyko systematyczne – zdeterminowane zewnętrznymi warunkami gospodarowania,
§ Ryzyko walutowe – spotykane w transakcjach walutowych.
Ryzyko związane jest zatem z każdą dziedziną życia gospodarczego i może mieć dla inwestora zarówno konsekwencje negatywne jak i oczywiście pozytywne,
Ryzyko bankowe nieodłącznie towarzyszy działalności banków, zwłaszcza transformacji środków pieniężnych, będących w ich dyspozycji. Banki ponoszą ryzyko związane z:
§ Utratą płynności, zdolności terminowego regulowania zobowiązań i poleceń klientów
§ Zagrożeniem terminów spłat ,czyli tzw. ryzyko kredytowe,
§ Wahaniami stopy procentowej na rynku pieniężnym i kapitałowym tzw. ryzyko stopy procentowej,
§ Zmianami kursów poszczególnych walut na rynku międzynarodowym tzw. ryzyko walutowe,
§ Obrotem papierami wartościowymi.
Szczególną wagę banki przywiązują do niepewności, związanych z ich bieżącą działalnością, głównie przyjmowaniem depozytów, udzielaniem kredytów oraz lokowaniem wolnych środków pieniężnych. Na poziom ryzyka bankowego ma wpływ zarówno sam bank (ryzyko aktywne, związane bezpośrednio z działalnością banku ), jak też czynniki zewnętrzne (ryzyko pasywne, niezależne od banku ).
Ogólne zasady zarządzania ryzykiem bankowym.
Kluczem do zarządzania ryzykiem jest uświadomienie sobie występowania ryzyka, poznanie jego typów, oraz ustalenie zależności pomiędzy wymienionymi typami ryzyka (ponieważ grupy ryzyka nie wykluczają się wzajemnie i zazwyczaj występują łącznie ).
W zarządzaniu ryzykiem można wyróżnić cztery następujące etapy:
§ Określenie, jakimi rodzajami ryzyka zagrożony jest bank
§ Pomiar ryzyka za pomocą określonych metod, które są zróżnicowane w zależności od tego, czy jest to ryzyko związane z pozycjami o stałej stopie procentowej, czy z pozycjami o zmiennej stopie procentowej
§ Określenie wielkości ryzyka
§ Podejmowanie odpowiednich przedsięwzięć mających na celu ograniczenie ryzyka.
Wyeliminowanie w całości ryzyka nie jest możliwe, ani nawet wskazane, bo pomimo, że ryzyko oznacza możliwość poniesienia straty, jest też generatorem zysku. Im bardziej dana inwestycja jest ryzykowna, tym większy przynosi dochód, jako rekompensatę poniesionego ryzyka. W życiu gospodarczym dąży się do ograniczenia ryzyka, poprzez zarządzanie nim.
Zarządzanie oznacza identyfikację, mierzenie i monitorowanie ryzyka w celu jego maxymalnego ograniczenia.
Identyfikacja ryzyka to jego rozpoznanie w danym momencie, określenie w jakim stopniu wpływa na bank oraz zawierane przez bank transakcje teraz i w przyszłości. Dalszym punktem analizy jest kwantyfikacja ryzyka, za pomocą różnych metod:
§ Modele ekonometryczne
§ Controlling
§ Metoda punktowa
§ Analiza dyskryminacyjna
§ Metoda luki
§ Metoda okresowości
§ Analiza elastyczności
Ryzyko banku nie jest jednak prostą sumą poszczególnych ryzyk, wynikających z pojedynczych transakcji.
Bank może próbować eliminacji ryzyka poprzez redukcję ryzyka, czyli wykorzystanie miar i analiz do policzenia częstotliwości występowania szkody. Jest to fizyczne sterowanie ryzykiem, obejmujące operacje stosowane w celu redukcji ilości i wielkości strat.
Innymi metodami sterowania ryzykiem są : zatrzymanie ryzyka, oraz transfer ryzyka. Zatrzymanie ryzyka oznacza pokrywanie strat powstałych w czasie działalności banku przez ten bank, poprzez pokrycie strat z zysku netto, sprzedaż aktywów w celu zastąpienia straconych, tworzenie specjalnej rezerwy na nieprzewidziane wypadki, dążenie do osiągnięcia równowagi między przychodami a rozchodami w danej walucie w tym samym okresie oraz wyrównującą straty dywersyfikację ryzyka. Zatrzymanie ryzyka jest popularne w dużych bankach, które mają możliwości samodzielnego pokrycia strat.
Odpowiedzialność za powstałą stratę może bank przesunąć również na inny bank lub instytucję ubezpieczeniową. Taki transfer może przyjąć dwie formy:
§ Transfer działalności kreującej potencjalne straty, na przykład poprzez wynajęcie innego banku do wykonania danej umowy
§ Transfer odpowiedzialności za pokrycie strat, poprzez ubezpieczenie, odpowiednią klauzulę w umowie, gwarancje bankowe, poręczenie lub operacje hedgingowe.
Istotnym elementem zarządzania ryzykiem jest ustalenie odpowiednich limitów, które wyrażają maxymalne dopuszczalne ryzyko dla danego banku w zależności od jego pozycji finansowej, wielkości kapitału, wyniku finansowego, posiadanych rezerw. Limity mogą mieć charakter strukturalny i operacyjny. Limity strukturalne zapewniają odpowiednią relację między wielkością kapitału a wielkością aktywów (współczynnik wypłacalności). Limity operacyjne są określone na dane operacje i instrumenty, mogą być kwotowe lub procentowe.
Ryzyko kredytowe i zarządzanie nim
Gdy bank podpisuje umowę kredytową, to podejmuje ryzyko, że kredytobiorca może w przyszłości nie spłacić całości zaciągniętego kredytu, albo nie będzie dotrzymywał wyznaczonych terminów spłat rat kapitałowych lub odsetek w następstwie utraty lub zachwiania zdolności kredytowej. Bank może kontrolować takie rodzaje ryzyk związanych z działalnością kredytową, czyli aktywne ryzyka kredytowe. Może to rodzić konieczność tworzenia rezerw celowych, może też spowodować rzeczywistą stratę banku.
Istnieje jednak także ryzyko pasywne związane z wycofywaniem przez deponentów środków oddanych do dyspozycji kredytobiorcom na określony termin. Jest to ryzyko niezależne od banku i przy braku refinansowania z innych ¼ródeł pociąga za sobą ograniczenie lub zaprzestanie udzielania kredytów i kłopoty z utrzymaniem płynności.
Na wielkość ryzyka kredytowego wpływają ryzyka cząstkowe, związane nie tylko z sytuacją gospodarczą i polityczną kraju, ale też z wewnętrzną strukturą kapitału kredytowanej firmy , czyli z poziomem zależności od kapitału obcego – co łączy się ze zjawiskiem d¼wigni finansowej.
Wynikiem zmian zachodzących na rynku, zmian gustów konsumentów, zmian struktury gospodarki, wahań popytu, fluktuacji sprzedaży jest ryzyko działalności gospodarczej. Obejmuje ono niepewność osiągania dochodów z działalności klienta banku z powodów natury ekonomicznej, gospodarczej i jest niezależne bezpośrednio od banku.
Ze strukturą kapitałową kredytobiorcy banku związane jest ryzyko finansowe. Na poziom ryzyka finansowego wpływ ma sposób finansowania majątku oraz wzajemne proporcje między kapitałem obcym a własnym. Im wyższa relacja kapitału obcego do własnego, tym wyższe ryzyko ponoszone przez kredytobiorcę, a następnie także przez bank. Ryzyko finansowe ponoszą przedsiębiorcy korzystający z długu ( kredytów, pożyczek, emisji, akcji ),gdyż finansowanie firmy zadłużeniem może niekorzystnie wpływać na relację kapitału własnego do wielkości długu. Ten rodzaj niepewności wpływa także na możliwość nie pokrycia kosztów finansowych ( odsetek od kredytów i pożyczek ) oraz na brak środków koniecznych do spłaty długu. Miarą ryzyka finansowego jest wielkość zysku przypadająca na jedną akcję.
Zmiany polityczne i ekonomiczne w kraju lub za granicą wpływają także na wielkość zysku osiąganego w działalności banku. Przyczyną ryzyka politycznego jest występowanie różnych uregulowań prawnych w krajach, zmiany rządu, wojna, kryzys polityczny, zawirowania gospodarcze, klęski żywiołowe. W transakcjach z zagranicą występuje więc ryzyko typowe dla działalności banku powiększone o ryzyko kraju, w którym operacje są dokonywane, a w skrajnym przypadku podmiot zagraniczny nie będzie w stanie zrealizować zobowiązania.
Do niedawna istniał pogląd, że pożyczki udzielane rządom są dobrą lokatą, ponieważ państwo nie może zbankrutować. Okazało się jednak, że banki nie są zdolne zmusić suwerennych państw do spłacania pożyczek, z powodu tzw. immunitetu suwerena. Ponadto zadłużenie łączy ze sobą oba kraje: wierzyciela i kredytobiorcę, a sytuacja gospodarcza w kraju zadłużonym wpływa często destrukcyjnie na kraj wierzycielski z powodu zachwiania wielkości importu i ograniczeń ekonomicznych kredytobiorcy. Staje się on wtedy upośledzonym partnerem w kontaktach handlowych.
Główne przyczyny ryzyka politycznego to:
§ Ogłoszenie moratorium płatniczego przez dłużnika,
§ Wprowadzenie zakazu transferu środków albo konwersji na walutę płatności,
§ Odmowa zapłaty, gdy dłużnikiem jest państwo, albo gdy państwo jest poręczycielem,
§ Kryzysy polityczne : wojny, zamieszki strajki,
§ Nacjonalizacja
§ Ryzyka nieoczekiwanych wydarzeń, np. zmiana zasad księgowania, czy likwidacja elektrowni atomowej.
Ryzyko kraju redukuje ubezpieczenie się od tego typu ryzyka oraz zawarcie umowy joint-ventures.
Bank stara się kontrolować ryzyko kredytowe poprzez wprowadzenie i rygorystyczne przestrzeganie wewnętrznych procedur udzielania kredytów i bieżące monitorowanie sytuacji finansowej kredytobiorców i spłat. Procedury kontrolne dotyczą trzech istotnych obszarów działalności banku w zakresie udzielania kredytów:
§ Organizacyjnego – ustalenie polityki kredytowej banku, wewnętrznych procedur i kompetencji decyzyjnych,
§ Realizacyjnego – analiza wniosków kredytowych oraz ich przyjęcie zgodnie z przepisami prawa, ustalenie zabezpieczenia kredytu, windykacja należności bankowych,
§ Kontrolnego – sprawozdawczość kredytowa oraz monitoring kredytobiorcy pod różnym kątem (m. innymi chodzi o analizę czy wnioskodawca ma status prawny umożliwiający zaciąganie zobowiązań, analizę płynności, rentowności, aktywności i zadłużenia, perspektyw rozwoju firmy, jakości jej zarządzania ), tworzenie rezerw celowych.
Wg prospektu Fortis Banku decyzje co do zaangażowania finansowego banku w stosunku do jednego podmiotu powyżej kwoty równej 25% wartości limitu koncentracji kredytów i innych wierzytelności banku w stosunkach z jednym podmiotem lub grupą związanych ze sobą kapitałowo lub organizacyjnie podmiotów, wymagają akceptacji bezwzględnej większości członków rady nadzorczej.
Decyzje o kredytowaniu klientów do wysokości 500 tys zł lub równowartości tej kwoty w innych walutach podejmują Regionalne Komitety Kredytowe, które powołuje i odwołuje Zarząd Banku. Sprawami związanymi z kredytami nieregularnymi oraz windykacją należności zajmuje się Komitet Kredytów Trudnych PPABanku SA.
W celu zabezpieczenia potencjalnych strat wynikających z działalności kredytowej, do 31 grudnia 1998 r. tworzone były rezerwy celowe zgodnie z Uchwałą Komisji Nadzoru Bankowego Nr 13/94, pomniejszające wartość nominalną kredytów. Dodatkowo bank tworzył rezerwę na ryzyko ogólne. Na 31 grudnia 1998 r udział należności zagrożonych w portfelu kredytowym brutto bez odsetek kształtował się na poziomie 2,5%, zaś poziom rezerw celowych na należności zagrożone wynosił 6567 tys zł ( 0,9% wartości wszystkich udzielonych kredytów ).
Od 1 stycznia 1999 r. rezerwy celowe tworzone są zgodnie z Uchwałą Komisji Nadzoru Bankowego Nr 13/98. Na 31 marca 1999 r. udział należności zagrożonych w portfelu kredytowym wynosił (brutto, bez odsetek ) 2,7%, zaś poziom rezerw celowych na należności zagrożone kształtował się na poziomie 0,7% wszystkich udzielonych kredytów, czyli 6927 tys zł. Bank nie przekracza limitów koncentracji zaangażowania kredytowego określonych w Prawie bankowym.
Zarządzanie ryzykiem płynności.
Ryzyko płynności to kluczowe zagadnienie dla funkcjonowania banku, systemu finansowego i całej gospodarki. Zdolność banku do realizacji zobowiązań uregulowana jest w art.8 prawa bankowego („ bank jest obowiązany do utrzymania płynności płatniczej dostosowanej do rozmiarów i rodzaju prowadzonej działalności” ), bowiem warunkuje jego wiarygodność w oczach klientów.
Istotne dla płynności są : zdolność do wypłaty gotówkowej złożonych w banku depozytów oraz przestrzeganie norm ostrożnościowych ustalonych w prawie bankowym i w uchwałach Komisji Nadzoru Bankowego.
Ryzyko płynności związane jest z czasem zamiany aktywów na gotówkę przy zachowaniu odpowiedniej ceny, a występuje wtedy, gdy termin zapadalności aktywów terminowych przekracza termin wymagalności depozytów stanowiących ¼ródło finansowania tych aktywów. Mając na uwadze ograniczenia ryzyka płynności bank podejmuje działania wpływające na zróżnicowanie bazy depozytów ( np. przyjmując je od różnych grup klientów ) i dopasowaniu do struktury należności.
W przypadku banku przyczyną wystąpienia braku płynności jest najczęściej błędna polityka kredytowa lub gwałtowne wycofywanie depozytów, co może wywołać panikę na rynku finansowym. Podatność banku na takie sytuacje zależy w dużej mierze od wysokości kapitału własnego banku, posiadanych rezerw oraz możliwości refinansowania.
Utrzymanie wysokiej płynności ma swoją cenę – powoduje obniżenie rentowności, ale brak płynności kosztuje jeszcze więcej, gdyż trzeba sprzedać aktywa, a uzyskana cena nie zawsze jest zadowalająca. Refinansowanie na rynku międzybankowym czy kredyt z NBP oznacza zaś wyższy koszt pozyskania pasywów niż wynosi średni koszt pozyskania depozytów od klientów.
W zależności od charakteru czynników wpływających na ryzyko płynności wyróżnia się czynniki wewnętrzne i zewnętrzne. Wewnętrzne to wynikające z podejmowanych przez bank operacji bankowych, na przykład nieodpowiedniego udzielania kredytów , czy nadmiernego uzależnienia się od jednego podmiotu gospodarczego. Zewnętrzne czynniki to niezależne od banku zmiany na rynku, ekonomiczne zjawiska jak: inflacja, recesja, wzrost stopy procentowej, czy zawirowania na rynkach międzynarodowych.
Zarządzanie płynnością to zachowanie odpowiednich relacji między zyskiem, a ryzykiem oraz utrzymanie właściwych relacji między aktywami dochodowymi i niedochodowymi, ale istotnymi dla płynności. Są cztery metody zarządzania płynnością, a banki stosują zazwyczaj ich kombinację :
§ Metoda puli zasobów finansowych – ustala się tu niezbędny poziom płynności i zmiany potrzeb gotówkowych w czasie. Pasywa ponad największy poziom płynności inwestowane są w następującej kolejności :papiery wartościowe o terminie wykupu do roku, kredyty, długoterminowe papiery wartościowe.
§ Metoda konwersji zasobów finansowych – polega na tym, że depozytom a vista odpowiada rezerwa podstawowa, zaś depozyty terminowe mogą zostać przetransponowane w kredyty, a po pokryciu zapotrzebowania na kredyt, mogą zostać zainwestowane w długoterminowe papiery wartościowe.
§ Metoda aktywnego zarządzania pasywami –chodzi o pozyskiwanie środków nie tylko przez depozyty, ale też poprzez emisje papierów wartościowych o różnych okresach wykupu. Łrodki te są wykorzystywane na zwiększenie rezerw kasowych lub zwiększenie dochodów banku poprzez udzielenie większej ilości kredytów.
§ Metoda sekuratyzacji należności kredytowych – związana z łączeniem wielu udzielonych przez bank kredytów w jeden pakiet, a następnie sprzedaż tego pakietu na rynku wtórnym innym podmiotom. Dzięki temu bank szybko uzyskuje środki z kredytu, a ryzyko kredytowe przenosi na nabywcę pakietu.
Fortis Bank S.A. będąc w dobrej kondycji finansowej stosuje praktykę lokowania nadwyżek gotówkowych i środków płynnych w krótkoterminowych inwestycjach na rynku finansowym, co podwyższa ogólną rentowność aktywów Banku. Struktura wymagalności depozytów nie w pełni odpowiada zapadalności aktywów. Na 31 grudnia 1998 roku wartość zobowiązań Banku z tytułu depozytów a vista bez odsetek wynosiła 159097 tys zł, podczas gdy zasoby gotówkowe i pozostałe aktywa płynne wynosiły 112140 tys zł. Wska¼nik płynności liczony dla aktywów i pasywów o terminie zapadalności do 3 miesięcy, wynosił 0,53 na dzień 1 grudnia 1998, a na 31 marca 1999 0,51.
Praktyka ta wynika z założenia, że mało prawdopodobnym jest, by w warunkach dobrej kondycji finansowej Banku doszło do gwałtownego wzrostu wypłat depozytów płatnych na żądanie.
Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej.
Ryzyko stopy procentowej to możliwość negatywnego wpływu zmian stóp procentowych na wyniki finansowe Banku. Występuje ono, jeśli nie jest możliwe rekompensowanie spadku dochodów z tytułu obniżki stóp procentowych udzielonych kredytów poprzez obniżenie poziomu odsetek wypłacanych depozytariuszom, które są wypłacane według wcześniej określonych stałych stóp oprocentowania. Ryzyko stopy procentowej powstaje również wtedy, gdy nie jest możliwe podwyższenie oprocentowania depozytów poprzez podniesienie stóp procentowych kredytów. Bank ogranicza ryzyko stopy procentowej umieszczając w umowach kredytowych i depozytowych zapisy o możliwości dokonania w określonych przypadkach zmiany stopy procentowej w trakcie trwania umowy.
W banku są pozycje bilansowe wrażliwe i niewrażliwe na zmiany rynkowej stopy procentowej. Mało wrażliwa jest gotówka, rezerwa obowiązkowa w banku centralnym, nieruchomości posiadane przez bank, ale reszta pozycji bilansowych i pozabilansowych jest wrażliwa na zmiany stopy procentowej.
Duże ryzyko dla banku stanowią umowy, które oparto na stałej stopie procentowej, bo na przykład jeżeli rynkowa stopa procentowa podniesie się, to bank poniesie stratę na udzielonym kredycie , ale zarobi na depozytach.
Istotnym zagrożeniem dla banku są błędne przewidywania co do poziomu rynkowej stopy procentowej w przyszłości, a jeszcze większe ryzyko stanowi niedopasowanie wartościowe i czasowe pomiędzy umowami depozytowymi i kredytowymi zawartymi przez bank.
W przypadku zmiennej stopy oprocentowania wyróżnia się dwa obszary ryzyka :
§ Stopa oprocentowania aktywów reaguje silniej niż stopa oprocentowania pasywów na zmiany rynkowej stopy procentowej
§ Stopa oprocentowania aktywów reaguje słabiej niż stop oprocentowania pasywów na zmiany rynkowej stopy procentowej
Do zabezpieczania się przed ryzykiem rynkowej stopy procentowej wykorzystywane są instrumenty pochodne, rynek operacji bieżących, oraz sterowanie strukturą aktywów i pasywów poprzez analizę niedopasowania, elastyczności, analizę okresową. Ponadto ryzyko stopy procentowej banki ograniczają poprzez określenie dopuszczalnych limitów dla poszczególnych typów transakcji oraz zmianę struktury aktywów i pasywów.
W kształtowaniu się ryzyka stopy procentowej istotna jest odmienna elastyczność dopasowywania się aktywów i pasywów banku do zmian stopy procentowej. Metodą elastyczności stopy procentowej bada się w jakim stopniu zmiany rynkowej stopy procentowej wpływają na zmiany stopy procentowej poszczególnych pozycji aktywów i pasywów.
Wyróżnia się trzy przypadki związane z ryzykiem stopy procentowej z tytułu pozycji o zmiennej stopie procentowej (pozycje o stałej stopie procentowej mają elastyczność dopasowania równą zero ):
§ Elastyczność aktywów równa się elastyczność pasywów, czyli stopa oprocentowania aktywów reaguje na zmiany rynkowej stopy procentowej w takim samym stopniu co oprocentowanie pasywów. Oznacza to, że zmiany rynkowej stopy procentowej nie mają wpływu na wielkość dochodu netto z odsetek.
§ Elastyczność aktywów > elastyczność pasywów oznacza, że w okresie rosnących stóp procentowych rośnie różnica pomiędzy oprocentowaniem aktywów i pasywów, a w okresie spadających stóp ta różnica maleje. Czyli przy rosnących rynkowych stopach procentowych dochody z odsetek rosną szybciej niż wydatki na refinansowanie
§ Elastyczność aktywów < elastyczność pasywów to większa różnica oprocentowania pomiędzy aktywami a pasywami w fazie spadania stóp procentowych.
Wadą tej metody jest trudność oszacowania poziomu współczynników elastyczności dla poszczególnych pozycji aktywów i pasywów.
Do oceny ryzyka stopy procentowej inwestycji w papiery wartościowe o stałym oprocentowaniu oraz całego bilansu stosowana jest analiza okresowa. Wykorzystuje się w niej koncepcję zmiany pieniądza w czasie, zgodnie z którą strumienie płatności w różnych okresach mają różny wpływ na sytuację w banku. Okres (duracja ) to średni ważony okres oczekiwania na wpływy środków pieniężnych z danego instrumentu finansowego, a wpływa na niego nominalna stopa procentowa papieru wartościowego, rentowność, wysokość i czas wypłaty odsetek i kapitału-im wyższe tym niższa duracja. Ryzyko dla banku jest tym większe im większa jest różnica pomiędzy duracją aktywów a pasywów. Zagrożenie dla banku nastąpi w przypadku rosnących stóp procentowych, bo zwrot aktywów nastąpi pó¼niej niż konieczność spłaty pasywów, więc bank będzie musiał refinansować po wyższym koszcie. W przypadku spadających stóp procentowych bank będzie musiał udzielać kredytów taniej a depozyty spłacać po wyższym koszcie.
Sposobem pomiaru ryzyka stopy procentowej jest analiza luki stóp procentowych , tzn. różnicy między wartością aktywów wrażliwych na zmiany stóp procentowych i pasywów wrażliwych na zmiany stóp procentowych w określonych przedziałach czasowych.
Najbardziej popularne sposoby zabezpieczania się przed ryzykiem stóp procentowych stosowane na rozwiniętych rynkach finansowych i oparte na metodzie luki, można podzielić na dwie grupy:
1. Działania polegające na sterowaniu pozycjami bilansowymi
2. Pozabilansowe transakcje zabezpieczające.
Do niedawna polski rynek finansowy nie oferował instrumentów pozabilansowych, dopóki w obrocie niepublicznym pojawiły się kontrakty BRE FRA oraz opcje na stopę procentową capsi floors oferowane przez Polski Bank Rozwoju S.A. i Polski Bank Inwestycyjny S.A.
W analizie luki, inaczej określanej jako analiza niedopasowania , rozpatruje się poszczególne pozycje bilansu w wybranych okresach. Niekorzystne dla banku jest, gdy dla pozycji o stałym oprocentowaniu przy nadwyżce udzielonych kredytów wzrośnie rynkowa stopa procentowa, bąd¼ przy nadwyżce pasywów rynkowa stopa procentowa ulegnie obniżeniu. Dla poszczególnych pozycji ustalany jest termin zapadalności, który daje podstawę do ustalenia dni, w których zmiana rynkowej stopy procentowej w najsilniejszy sposób będzie oddziaływała na bank. Następnym etapem jest zestawienie niedopasowania, czyli różnica między aktywami a pasywami, suma luk w analizowanych okresach oraz obliczenie wska¼nika luki (relacji wielkości luki do innych pozycji). Na podstawie zestawienia niedopasowania oblicza się graniczne stopy procentowe przy których należy zamknąć otwarte pozycje.
Poziom ryzyka jest tym większy im większa jest wartość niedopasowania, wyższe jest przeciętne oprocentowanie po stronie pasywów, wyższy jest wzrost rynkowej stopy procentowej przy nadwyżce po stronie aktywów, wyższy jest spadek rynkowej stopy procentowej przy nadwyżce po stronie pasywów, wyższy jest w poziomie luki udział pozycji oprocentowanych według stałej stopy procentowej w sumie bilansowej.
Ryzyko walutowe i zarządzanie nim
Z dniem 12 kwietnia polski złoty został całkowicie uwolniony, co oznacza, że kurs złotego może kształtować się swobodnie, bez żadnych ograniczeń. Powoduje to zwiększone ryzyko walutowe, z którym firmy będą miały do czynienia w transakcjach handlowych i w transakcjach związanych z kredytami walutowymi. Już pierwsze dni po uwolnieniu waluty pokazały, że wahania kursowe mogą znacznie wpływać na wynik finansowy przedsiębiorstwa
Decyzja na temat konkretnej strategii zabezpieczającej przed ryzykiem kursu walutowego musi być podejmowana na podstawie wyników szczegółowej analizy pozycji walutowej danego przedsiębiorstwa na tle bieżącej sytuacji na rynku walutowym. Rodzi to konieczność stałej aktualizacji danych niezbędnych do wyliczenia pozycji walutowej dokonywanej na podstawie zawieranych przez przedsiębiorstwo umów.
Co to jest ryzyko walutowe? Jest to ryzyko, że wartość zobowiązań i należności denominowanych w walutach obcych oraz tych, których wartość jest indeksowana do kursu walut obcych, zmieni się niekorzystnie w relacji do waluty krajowej.
Rekomendacja z dnia 1 grudnia 1999 r wystosowana przez Hannę Gronkiewicz-Waltz do prezesów banków ustala normy dopuszczalnego ryzyka walutowego w działalności banków oraz ustala zalecenia wspólne dla wszystkich banków:
1. Właściwe określenie rady nadzorczej w procesie zarządzania ryzykiem walutowym- pojęcie jej funkcji kontrolnej nie powinno być interpretowane zbyt wąsko, rada powinna akceptować generalną strategię banku, w tym w szczególności ekspozycji na ryzyko walutowe i zarządzania nim
2. Odpowiedzialność zarządu banku za stworzenie odpowiedniego systemu zarządzania ryzykiem działalności oraz za realizację strategii banku, szczególnie w zakresie ekspozycji na ryzyko walutowe
3. Dostosowanie struktury organizacyjnej banku do skali i charakteru prowadzonej działalności, stworzenie odpowiedniego systemu sprawozdawczości dla zarządu i rady nadzorczej oraz wdrożenie skutecznych mechanizmów monitorowania ryzyka walutowego i zarządzania nim poprzez limity
4. Sporządzenie w formie pisemnej obowiązujących w banku zasad i procedur dotyczących zarządzania ryzykiem walutowym oraz zasad zawierania transakcji obciążonych ryzykiem walutowym
Podczas analizy ryzyka konieczne jest zidentyfikowanie wszystkich pozycji w aktywach i pasywach, które są denominowane w walutach obcych. Po stronie aktywów należy wziąć pod uwagę kredyty, inwestycje kapitałowe, papiery wartościowe, transakcje na rynku międzybankowym, a po stronie pasywów zadłużenie z tytułu pożyczek, kredytów, posiadane depozyty w walutach.
Jeśli pozycje aktywne i pasywne są równe, to mówimy o pozycji walutowej domkniętej, w przeciwnym wypadku mamy do czynienia z pozycją walutową otwartą, która może być krótka (pozycje pasywne w danej walucie przewyższają pozycje aktywne) lub długa (sytuacja odwrotna). W zależności od otwartej pozycji walutowej możemy mówić o stopniu wrażliwości na zmianę kursu walutowego. Im większa jej wartość, tym większa jest ta wrażliwość, czyli poziom ryzyka kursowego. Z pozycją walutową w ścisły sposób związane jest pojęcie ekspozycji na ryzyko walutowe. Ryzyko kursowe pojawia się bowiem w momencie kiedy występuje niedopasowanie wartości i terminów zapadalności aktywów oraz wymagalność pasywów walutowych.
Ryzyko kursów walutowych określa możliwość negatywnego wpływu zmian kursów walutowych na wynik finansowy banku i jest związane z utrzymywaniem otwartych pozycji dla poszczególnych walut. Według stanu na 31 grudnia 1998 r pozycja wymiany walutowej PPA Banku S.A. ,zarówno globalna (zsumowane aktywa w walutach obcych i odjęci od uzyskanej wartości ogółu pasywów walutowych), jak i maksymalna była zgodna z regulacjami NBP w sprawie norm dopuszczalnego ryzyka walutowego w działalności banków. Bank posiadał krótką pozycją walutową w USD i DEM.
Według stanu na 31 grudnia wartość globalnej pozycji walutowej Banku wynosiła 2,43% funduszy własnych, a na 31 marca 1999 r 1,09 %. Na podstawie uchwały nr 11/98 Komisji Nadzoru Bankowego z 14 pa¼dziernika 1999 r obowiązują przepisy ustalające normy w wysokości :
§ Pozycja walutowa nie może przekraczać 15% (w przypadku walut obcych wymienialnych) lub 2% (w przypadku walut niewymienialnych) funduszy własnych banku
§ Pozycja walutowa całkowita dla walut obcych niewymienialnych nie może przekraczać 5% funduszy własnych banku
§ Pozycja walutowa całkowita dla wszystkich walut obcych łącznie nie może przekraczać 30 % funduszy własnych banku
W swych operacjach Bank stara się ograniczać ryzyko walutowe poprzez dopasowanie aktywów nominowanych w walutach obcych tj na przykład denominowane w USD kredyty i lokaty międzybankowe, ze ¼ródłami pozyskiwania środków nominowanych w walutach obcych. Na przykład Bank korzysta z pożyczki w wysokości 10 mln USD, udzielonej przez jego akcjonariusza- Polsko-Amerykański Fundusz Przedsiębiorczości. Udzielone przez Bank kredyty ze środków z pożyczki, spłacane są przez kredytobiorców w równowartości złotowej kwoty zadłużenia nominowanej w USD, przeliczanej po kursie z dnia spłaty kredytu. Łrodki niezaangażowane w kredyty są lokowane w terminowych depozytach dolarowych
Bank Handlowy w Warszawie S.A. oferuje szereg instrumentów służących do zabezpieczenia się przed ryzykiem związanym ze zmianą kursów walutowych oraz zmianą stopy procentowej. Są to zawierane z Bankiem transakcje terminowe:
§ Transakcja NETTA
§ Opcja walutowa
§ Transakcja FRA
§ Transakcja SWAP
§ Transakcja FORWARD
§ Opcja terminowa
Transakcja NETTA – nierzeczywista terminowa transakcja walutowa, zabezpieczająca przed spadkiem lub wzrostem kursu walutowego, której przedmiotem jest rozliczenie przez klienta i bank wyliczonej w złotych różnicy między walutowym kursem terminowym określonym w umowie a kursem referencyjnym.
Opcja walutowa to instrument dający jej posiadaczowi prawo lecz nie obowiązek do nierzeczywistego kupna lub sprzedaży określonej kwoty waluty obcej za złotówki, po z góry określonym kursie na ustalony termin w przyszłości. W praktyce oznacza to rozliczenie w dniu realizacji różnicy między kursem realizacji opcji a kursem rynkowym.
Transakcja FRA – transakcja nierzeczywista ,której przedmiotem jest ustalenie wysokości stopy procentowej dla należności i zobowiązań klienta, które powstały lub powstaną w określonych terminach w przyszłości, nie dochodzi do wymiany kwot nominalnych zobowiązań przez co zwiększony jest efekt d¼wigni finansowej.
Transakcja SWAP – zabezpiecza przed ryzykiem stopy procentowej przez dopasowanie wartości duration strony aktywnej do strony pasywnej bilansu oraz przed ryzykiem kursu walutowego na odległe terminy, daje możliwość pozyskania tańszych ¼ródeł finansowania
Transakcja FORWARD jest terminową transakcją walutową polegającą na zawarciu między bankiem a klientem umowy kupna lub sprzedaży waluty wymienialnej za złotówki na określony dzień w przyszłości, po z góry ustalonym kursie.
Opcja terminowa polega na zawarciu między bankiem a klientem umowy kupna lub sprzedaży waluty wymienialnej za PLN, której realizacja nastąpi w uzgodnionym przez strony terminie w przyszłości, będącym przedziałem czasu nie dłuższym niż 1 miesiąc, po z góry ustalonym kursie stałym w całym przedziale czasowym.
W ofercie Raiffeisen Bank Polska S.A. sposobem zabezpieczenia się przed ryzykiem gwałtownych zmian kursów walut i ustalenia przyszłych przepływów finansowych są : transakcje terminowe (forward), oraz transakcje terminowe bez rzeczywistej dostawy walut. Kursy proponowane przez bank są odnoszone do bieżącej sytuacji rynkowej, a więc zapewniają maksymalną efektywność i wykorzystanie dynamiki rynkowych wahań kursu.
|
|
|
Zaloguj się, żeby móc dodawać komentarze.
|
|
|
Dodawanie ocen dostępne tylko dla zalogowanych Użytkowników.
Proszę się zalogować lub zarejestrować, żeby móc dodawać oceny.
Brak ocen.
|
|
|
|
