Mapa Serwisu
|
| AMERYKA PÓ£NOCNA |
|
Admin dnia grudzie 21 2006 14:32:56
|
AMERYKA PÓ£NOCNA
Granicę pomiędzy Ameryką Północną a Południową stanowi Przesmyk Panamski. Od Azji oddzielona jest Cieśniną Beringa.
Ameryka Łrodkowa – część Ameryki Północnej od Przesmyku Theuantepec (w Meksyku) po Przesmyk Panamski.
Ameryka Centralna – Ameryka Łrodkowa bez wysp.
Wyspy – Region Karaibski
Ameryka Północna rozciąga się od ok. 83 N do Przesmyku Panamskiego. Od Eurazji oddziela ją: Morze Grenlandzkie, Morze Arktyczne, Ocean Atlantycki, Cieśnina Beringa i Ocean Spokojny.
Główne struktury orograficzne mają przebieg generalnie połudnkiowy.
Są to młode góry ale występują w nich terrany (egzotyczne miejsca ze starymi skałami).
Ok. 2/3 terytorium Ameryk zostało podbite przez Hiszpanów i Portugalczyków i stąd jest dużo nazw w tych językach, np. Kordyliery.
Na wschód od Kordylierów jest pas równin mających niekiedy charakter wyżyn. Dalej na wschód są Apallachy a potem znowu równiny zwane Nizinami Nadbrzeżnymi.
Na południu jest Wyżyna Meksykańska. Na południe od niej Kordyliery rozdzielają się na dwa łańcuchy górskie.
Geologia
Tarcza Kanadyjska (Laurentyjska) – prekambryjska, obejmuje ona obszar od Wielkich Jezior na północ, łącznie z Grenlandią.
Morze Baffina dzieli Grenlandię od kontynentu – rozłam ten jest młody (ok. 5 mln lat).
Apallachy – góry wieku kaledońskiego
Centrum zlodowacenia Ameryki północnej był Labrador
Wielkie Jeziora mają pochodzenie tektoniczno-lodowcowe, są one na granicy tarczy Laurentyjskiej.
Klimat
Większość Ameryki Północnej jest w klimacie umiarkowanym. Skraj północny to klimat podbiegunowy. Skraj południowy to klimat podzwrotnikowy, zwrotnikowy, równikowy. Obszar Wielkich Równin jest drogą do przemieszczania się powietrza z płn. na płd. Lub odwrotnie – zależy od pory roku. Zimą zimne powietrze może dochodzić nawet do Zatoki Meksykańskiej i obniża temperaturę nawet na wyspach np. na Kubie (ale nie jakoś drastycznie).
Stosunki wodne
Liczne jeziora w północnej części – w większości jeziora polodowcowe. Na południu jest mało jezior a w większości są one tektoniczne, np. Jezioro Nikaragua w Nikaragui.
Jezioro Nikaragua – największe w Ameryce Łrodkowej położone w obniżeniu tektonicznym.
Jezioro Górne – największe i najgłębsze z Wielkich Jezior – tektoniczno lodowcowe (jest to największe słodkowodne jezioro na Ziemi).
Jezioro Nied¼wiedzie i Jezioro Niewolnicze – duże jeziora w Kanadzie, polodowcowe
Największy system rzeczny to Missisipi Missouiri.
Mackenzie, Athabaska i rz. Niewolnicza – duży system rzeczny w płn. części, tworzy deltę
Jukon – rzeka w płn. Kanadzie i na Alasce, tworzy deltę
Inne rzeki – Rio Grande, Kolorado, Kulumbia
Ameryka Północna to kontynent dobrze uwodniony. Łrodkowa i wschodnia część jest lepiej uwodniona niż zachodnia. Północna lepiej uwodniona od południowej. Większość rzek uchodzi do Oceanu Atlantyckiego.
80% - Ocean Atlantycki
10% - Ocean Spokojny
10% - Obszary bezodpływowe
Labrador – największy półwysep w Ameryce Północnej
Roślinność
Na północy tundra (w Ameryce tundra sięga bardziej na południe niż w Europie). Potem na południe jest strefa tajgi (tajga kanadyjska). Dalej są lasy mieszane klimatu umiarkowanego. Kolejna strefa to lasy liściaste (ale tylko wsch. wybrzeże). Kolejna strefa to lasy liściaste podzwrotnikowe. Łrodek kontynentu zajmują zbiorowiska trawiaste – stepy strefy umiarkowanej (prerie – słowo pochodzi z jęz. Francuskiego i oznacza łąka). Z północy na południe trawy prerii są coraz wyższe. Na Wyżynie Meksykańskiej są pustynie i półpustynie (pustynia Sonora – okolice Zatoki Kalifornijskiej – chyba najbardziej sucha). Najwilgotniejszy jest rejon Przesmyku Panamskiego.
Archipelag Antyli
Nawietrzne stoki – duże opady (dzięki pasatowi z płn. wsch.).
Zawietrzne stoki – niekiedy prawie pustynie
Bogactwa mineralne – prawie wszystko jest. Góry są bardzo bogate w surowce mineralne (wszystkie młode góry na Ziemi są bogate w metale kolorowe).
AMERYKA PÓ£NOCNA – wiadomości encyklopedyczne
Kontynent na półkuli zach., pn. część Ameryki; od zachodu Amerykę Północną oblewa O. Spokojny, od pn. — O. Arktyczny, od wsch. — O. Atlantycki z Zat. Meksykańską i M. Karaibskim na pd.; na pd. łączy się z Ameryką Południową, na pn.-zach. oddzielony od Azji Cieśn. Beringa; część Ameryki Północnej, między przesmykami Tehuantepec i Panamskim, stanowi Amerykę Centralną, która z Antylami i Bahamami, tworzy Amerykę Łrodkową. Ameryka Północna na pd. od granicy Meksyku z USA wchodzi w skład Ameryki £acińskiej. Skrajnymi punktami lądowej części Ameryki Północnej są przyl.: Murchisona 71°58'N, Mariato 7°12'N, Księcia Walii 168°05'W, Saint Charles 55°40'W; największa rozciągłość południkowa 7,2 tys. km, równoleżnikowa 6,8 tys. km; pow. 24,2 mln km2.
Warunki naturalne
Ukształtowanie poziome
Ameryka Północna jest kontynentem silnie rozczłonkowanym, o dobrze rozwiniętej, zwł. na pn., linii brzegowej (dł. 75,5 tys. km). 8,3% powierzchni Ameryki Północnej stanowią półwyspy, 16,7% pow. — wyspy; największe półwyspy: Labrador na pn.-wsch., Floryda na pd.-wsch., Jukatan na pd., Płw. Kalifornijski na pd.-zach., Alaska na pn.-zach.; gł. wyspy i archipelagi: Grenlandia (największa wyspa świata) i Archipelag Arktyczny (największa wyspa Ziemia Baffina) na pn., Nowa Fundlandia na wsch., Antyle (Kuba, Haiti i in.), Bahamy na pd.-wsch., Aleuty na pn.-zachodzie. Największa odległość od morza w Ameryce Północnej 1640 km.
Ukształtowanie pionowe
W Ameryce Północnej przeważają wyżyny i góry; średnia wys. wynosi 677 m (z wyspami — 720 m); najwyższy szczyt McKinley (6194 m), najniższy punkt w Dolinie Łmierci — 86 m p.p.m. Ponad 64% powierzchni Ameryki Północnej leży powyżej 300 m, w tym ok. 7% — powyżej 2000 m. Charakterystycznym rysem rze¼by Ameryki Północnej jest południkowy układ gł. jednostek orograficznych. W zach. części kontynentu ciągną się od Aleutów na pn. po Przesmyk Panamski i Antyle na pd. potężne góry — Kordyliery, przebiegające kilkoma łukami. W Kordylierach wyróżnia się wiele łańcuchów górskich: na zach. — Alaska, G. Wrangla, G. Łw. Eliasza, G. Nadbrzeżne, G. Kaskadowe, Sierra Nevada, Sierra Madre Zach., na wsch. — G. Skaliste (Elbert 4399 m), Sierra Madre Wsch.; poszczególne łańcuchy górskie rozdzielone wyż.: Jukońską, Kolumbii, Wielką Kotliną Kolorado, Meksykańską; w pn. części Kordylierów w górach Alaska leży najwyższy szczyt Ameryki Północnej — McKinley. Kordyliery stanowią obszar aktywny sejsmicznie, z licznymi wulkanami (najaktywniejsze: Fuego, Izalko, Pavlof, Katmai, Orizaba). Na wsch. od G. Skalistych rozciąga się wyżynne przedpole Kordylierów — Wielkie Równiny (zw. też Wielką Równiną Prerii lub Wielką Wyżyną), przechodzące stopniami ku wsch. w rozległy obszar Niz. Wewnętrznych obejmujących na pd.-zach. Wyż. Wewnętrzne (wyż. Ozark i góry Ouachita). Od wsch. Niz. Wewnętrzne są ograniczone łańcuchami starych gór Appalachów (Mitchell, 2037 m), opadających przedgórzem (Piedmont) ku nadbrzeżnym nizinom. Północno-wsch. część Ameryki Północnej (Labrador) zajmuje Płaskowyż Laurentyński. Większe obszary nizin nadmor. leżą wokół Zat. Hudsona (Niz. Hudsońska), nad O. Atlantyckim (Niz. Atlantycka) i Zat. Meksykańską (Niz. Zatokowa i nizina na płw. Jukatan).
Budowa geologiczna
Najstarszą częścią Ameryki Północnej jest prekambryjska platforma północnoamer., zajmująca centr. i pn. część kontynentu; od wsch. graniczy ona z Appalachami i pasmem fałdowym wsch. Grenlandii, od zach. — z G. Skalistymi, na pd. sięga po rz. Arkansas i Ohio. Fundament platformy, zbud. z prekambryjskich skał metamorficznych i magmowych (głębinowych i wylewnych) sfałdowanych w kilku orogenezach prekambryjskich i następnie zdenudowanych, odsłania się na powierzchni na tarczach kanad. i grenlandzkiej, rozdzielonych młodym rowem tektonicznym M. Baffina; na pozostałym obszarze platformy fundament jest przykryty pokrywą platformową składającą się z osadów paleozoiczno-kenozoicznych. Od wsch. i pd.-wsch. do platformy prekambryjskiej przyrasta łańcuch gór powstałych w orogenezach kaledońskiej i hercyńskiej; ciągnie się on wzdłuż wsch. Grenlandii, przez Appalachy do Niz. Zatokowej, gdzie jest głęboko zdenudowanym podłożem, na którym osadziła się pokrywa skał mezozoiczno-kenozoicznych, tworząc wraz z podłożem platformę paleozoiczną. Od zach. do platform prekambryjskiej i paleozoicznej przyrastają Kordyliery, składające się z 2 łańcuchów powstałych w orogenezie alp.; na wsch. — G. Skaliste, sfałdowane pod koniec kredy (Laramidy), na zach. — G. Nadbrzeżne, sfałdowane w trzeciorzędzie. Do końca kredy Ameryka Północna i Europa tworzyły razem prakontynent zw. Laurazją. Główne bogactwa naturalne: rudy żelaza, uranu, cynku i ołowiu, manganu, wolframu, rtęci, srebra, niklu, miedzi, tytanu, molibdenu, kobaltu, złoto, platyna, węgiel kam. i brun., fosforyty, ropa naft., gaz ziemny, magnezyty, sole potasowe, siarka, boksyty, azbest.
Klimat
W Ameryce Północnej występują wszystkie strefy klim.: od klimatów równikowych w Ameryce Łrodkowej, przez zwrotnikowe, podzwrotnikowe, umiarkowane, do strefy klimatów okołobiegunowych na krańcach pn.; południkowy przebieg łańcuchów górskich w Ameryce Północnej sprzyja przemieszczaniu się zimnych mas powietrza polarnego na pd., jak również ciepłego powietrza niższych szer. geogr. na pn., czego wynikiem jest duża zmienność pogody. Wpływ O. Spokojnego jest ograniczony do wąskiej strefy nadbrzeżnej, wpływ zaś O. Atlantyckiego, sięgający wprawdzie dalej w głąb kontynentu, wygasa częściowo na linii Appalachów. Roczna suma opadów od poniżej 250 mm na pd.-zach. i pn. krańcach Ameryki Północnej (na obszarach pustynnych poniżej 100 mm), 250–1000 mm w środk. części, powyżej 1000 mm na pd.-wsch., do 2000–6000 mm na zach. stokach Kordylierów, w zach. Kanadzie oraz na zach. i wsch. stokach gór w Ameryce Łrodkowej. Łrednie temperatury w styczniu wahają się od poniżej –30°C na pn. (we wnętrzu Grenlandii poniżej –40°C) do ponad 10°C na wybrzeżach Zat. Meksykańskiej i w Kalifornii oraz do 27°C na pd. krańcach Ameryki Północnej (Panama); średnie temperatury w lipcu od poniżej 10°C na pn. i pn.-wsch. (na Grenlandii ok. 0°C) do 28°C na pd. i 33°C nad Zat. Kalifornijską; w Dolinie Łmierci zanotowano jedną z najwyższych w świecie temp. — 57°C; na pd.-wsch. częste tornada.
Stosunki wodne
Główny dział wodny Ameryki Północnej tworzą Kordyliery; ok. 75% powierzchni Ameryki Północnej należy do zlewiska O. Atlantyckiego, obejmującego wielki system rzeczny Missisipi–Missouri oraz Rio Grande, Mackenzie, Churchill, Nelson, Rz. Łw. Wawrzyńca i in.; ok. 18% powierzchni Ameryki Północnej należy do zlewiska O. Spokojnego, do którego uchodzą rz.: Kolorado, Kolumbia, Jukon i in.; ok. 7% pow. kontynentu zajmują obszary bezodpływowe. Znaczną powierzchnię, zwł. na pn., zajmują jeziora; od wybrzeży O. Arktycznego aż do pn. Appalachów ciągnie się obszar licznych, gł. polodowcowych jezior, stanowiący największe na Ziemi pojezierze; do największych jezior w tym regionie należą: Wielkie Jez. Nied¼wiedzie, Wielkie Jez. Niewolnicze, Athabaska, Jez. Reniferowe, Winnipeg oraz połączone ze sobą tzw. Wielkie Jeziora — Jez. Górne, Michigan, Huron, Erie i Ontario — które razem z wypływającą z jez. Ontario Rz. Łw. Wawrzyńca tworzą Drogę Wodną Łwiętego Wawrzyńca.
Łwiat roślinny
Ameryka Północna wchodzi w skład państwa roślinnego wokółbiegunowego pn. (Holarctis); tylko pd. część Kalifornii, Arizony i Florydy oraz Meksyk należą, wraz z całą Ameryką Łrodkową, do państwa tropik. Nowego Łwiata (Neotropis); strefowy układ roślinności w Ameryce Północnej jest zaburzony wskutek południkowego przebiegu pasm górskich. Daleką pn. zajmują pustynie ark. (barrens); na pd. — bezdrzewna strefa tundry (mchy, porosty, trawy, turzyce i niskie krzewinki); dalej na pd. tundra przechodzi w borealną strefę lasów iglastych (odpowiadającą tajdze eurosyberyjskiej) ze świerkiem, jodłą, sosną i modrzewiem; oprócz lasów występują także bagna i torfowiska; jeszcze dalej na pd. obszar lasów mieszanych (z bukami, klonami i choiną kanad.) i liściastych (z orzesznikami, magnoliami i tulipanowcami) nad O. Atlantyckim, bezleśny (z wyjątkiem gór) obszar stepów i półpustyń we wnętrzu kontynentu oraz obszar lasów iglastych nad O. Spokojnym (z sekwojami, żywotnikami i jedlicami). Ku pd. lasy przybierają charakter podzwrotnikowy, a na pd. Florydzie nawet zwrotnikowy; na zach. od Missisipi rozciągają się stepy (prerie); w Kordylierach pasma górskie są pokryte lasami iglastymi, powyżej nich panuje roślinność alp., a w kotlinach — półpustynie i pustynie; w pd. Kalifornii roślinność wiecznie zielona, podobna do śródziemnomor. makii (chaparral). Południowo-zach. część USA i pn.-zach. Meksyk są zajęte przez gorące półpustynie i pustynie ze skrajnie suchoroślowymi krzewami (gł. krzew kreozotowy, Larrea), niskimi drzewkami (np. juka) oraz kaktusami (np. opuncje lub cereus olbrzymi). Nadmorskie części Ameryki Łrodkowej mają roślinność typowo neotropikalną; wybrzeża pn. i wsch. pokrywają wiecznie zielone lasy równikowe, a zach. (suche) — lasy okresowo zrzucające liście, sawanny i kserofityczne zarośla. Ameryka Łrodkowa jest ojczyzną wielu roślin użytkowych, np. kukurydzy i drzewa kakaowego, Ameryka Północna — słonecznika.
Łwiat zwierzęcy
Pod względem zoogeogr. obszar Ameryki Północnej (poza częścią Meksyku włączaną do krainy neotropikalnej) należy do krainy neark. (Nearktyka), zbliżonej do krainy paleark. i zróżnicowanej w poszczególnych strefach klim.-roślinnych. Z 24 rodzin ssaków 4 są endemiczne — 3 spośród gryzoni (goffery i szczuroskoczki na pustyniach, sewele w górach oraz endemiczny gat. — urson) i jedna z parzystokopytnych (widłorogi na preriach); najbardziej typowymi gat. są: nied¼wied¼ czarny i grizli (gł. G. Skaliste), wół piżmowy (tundra), karibu i amer. podgat. łosia (tajga), jeleń wirgiński, skunks (lasy liściaste obszarów wsch.), bizon (prerie, dziś tylko w parkach nar.), pekari; do gat. pochodzących z Ameryki Południowej należą: dydelf, pancernik i jeżozwierz nadrzewny. Z ptaków występują m.in.: kardynały, tanagry, kolibry, indyki dzikie; z gadów: grzechotniki, gekony, legwany, scynki i endemiczna heloderma — jedyna jadowita jaszczurka; z płazów — salamandry, ambystomy; z ryb: niszczuki, amie, bassy, liczne okoniowate i karpiowate.
Regiony fizyczno-geograficzne
W Ameryce Północnej rozróżnia się regiony fiz.-geogr.: 1) Płaskowyż Laurentyński (z Niz. Hudsońską); 2) Appalachy; 3) Niz. Wewnętrzne; 4) Niz. Nadbrzeżna; 5) Wielkie Równiny; 6) Kordyliery; 7) Wyż. Meksykańska; 8) Międzymorze Ameryki Łrodkowej; 9) Antyle.
KORDYLIERY
System górski w Ameryce Pn.; ciągnie się wzdłuż O. Spokojnego, od płw. Alaska do Przesmyku Panamskiego, na dł. ok. 8 tys. km, przez terytoria USA, Kanady, Meksyku i państw Ameryki Łrodk.; najwyższy szczyt McKinley (6194 m). Kordyliery dzielą się na Kordyliery Północne (w stanie Alaska i w Kanadzie), Kordyliery Łrodkowe (w USA) i Kordyliery Południowe (na pd. od USA).
Budowa geologiczna. Kordyliery zostały ostatecznie sfałdowane i wypiętrzone w wyniku kilku faz orogenezy alp. (wcześniej działały tu również orogenezy starsze). Strefa zach. (G. Nadbrzeżne, Sierra Madre Pd.), zbud. gł. z osadowych i wulk. skał trzeciorzędu, powstała pod koniec trzeciorzędu; strefa ta jest do dziś b. aktywna tektonicznie (wulkanizm, trzęsienia ziemi); najaktywniejsze wulkany: Izalco (1965 m) w Salwadorze, Fuego (3865 m) w Gwatemali, Saint Helens (2950 m) w USA, Pavlof (2518 m) w stanie Alaska w USA. Strefa środk. (G. Kaskadowe, Sierra Nevada, Sierra Madre Zach. i in.), zbud. z osadowych i magmowych skał paleozoicznych, triasowych i jurajskich, została sfałdowana w końcu jury. Strefa wsch. (G. Skaliste), zbud. gł. z osadowych i wulk. skał paleozoicznych i mezozoicznych, powstała w końcu kredy (faza laramijska). Między strefą środk. i wsch. istnieją śródgórskie masywy (wewn. wyżyny: Wyż. Kolumbii, Wyż. Kolorado i pd. Wyż. Meksykańska), zbud. z magmowych i metamorficznych skał prekambryjskich oraz z niesfałdowanych skał gł. paleozoicznych i mezozoicznych.
Rze¼ba. Kordyliery Północne początkowo przebiegają równoleżnikowo, łukiem otwartym w kierunku pd., po czym skręcają, utrzymując ogólny kierunek pd.-wschodni. Na terenie stanu Alaska wyróżnia się: G. Brooksa (Isto, 2761 m), łańcuch górski Alaska (McKinley, 6194 m), G. Aleuckie (Redoubt, 3108 m) oraz góry na wyspie Kodiak, na płw. Kenai, pasmo Chugach, należące do najmłodszej strefy Kordylierów. Na obszarze Kanady Kordyliery ciągną się 2 wyra¼nymi pasmami; na wsch. G. Skaliste (Robson, 3954 m), wraz z szerokim do 600 km przedpolem Wielkich Równin, na zach. G. Nadbrzeżne (Coast Mountains), przedłużające się ku pn. w G. Łw. Eliasza (Logan, 6050 m, najwyższy w Kanadzie); pasma te dzieli podłużna strefa wyżyn wewnętrznych. Kordyliery Łrodkowe stanowią szeroką, zróżnicowaną strefę górską; na wsch. G. Skaliste, podzielone na szereg łańcuchów z licznymi szczytami przekraczającymi 4 tys. m (Elbert, 4399 m), na zach. 2 równoległe ciągi pasm górskich: G. Nadbrzeżne (Coast Ranges) oraz G. Kaskadowe i Sierra Nevada (Whitney, 4418 m), oddzielone doliną rz. Willamette i Doliną Kalifornijską; środk. część tej strefy zajmują: Wyż. Kolumbii, Wielka Kotlina z licznymi zapadliskowymi obniżeniami (Dolina Łmierci, do 86 m p.p.m.) i obszarami pustynnymi, przechodząca ku pd. w Wyż. Kolorado, głęboko porozcinaną licznymi kanionami rzek. Kordyliery Południowe mają charakter gór krawędziowych; obejmują Wyż. Meksykańską z obrzeżającymi ją górami: od wsch. — Sierra Madre Wsch. (Peña Nevada, 4054 m), od zach. — Sierra Madre Zach. (Mohinora, 3992 m), od pd. — Kordyliera Wulkaniczna z potężnymi stożkami czynnych wulkanów: Orizaba (5700 m), Popocatépetl (5452 m), Nevado de Colima (4265 m), Paricutín (2808 m); nadbrzeżne pasma górskie stanowią góry Płw. Kalifornijskiego i Sierra Madre Południowa. Na pd. od przesmyku Tehuantepec kordyliery obniżają się, zwężają i rozpadają na krótkie łańcuchy ze stożkami wulkanów: Tajumulco (4220 m), Fuego (3835 m), Chirripó Grande (3820 m), w antylskim odgałęzieniu Kordylierów wysokość dochodzi do 3175 m (Duarte na wyspie Haiti).
Klimat. W wyniku dużej rozciągłości południkowej Kordyliery przebiegają przez wszystkie strefy klim., od klimatów okołobiegunowych na pn. do równikowych na południu. Ze względu na znaczne wzniesienie prawie całe Kordyliery mają klimat górski z wyra¼ną piętrowością, zwł. w Kordylierach Południowych. Ograniczenie przez nadbrzeżne łańcuchy górskie wpływu O. Spokojnego powoduje znaczne różnice klim. pomiędzy zach. i wsch. częścią Kordylieróa. Najobfitsze opady występują na zach. stokach G. Nadbrzeżnych (w zach. Kanadzie do 5000 mm). Ilość ich znacznie maleje ku wschodowi. Kotliny śródgórskie i wsch. stoki G. Skalistych otrzymują poniżej 500 mm opadów. Najsuchszym obszarem jest Wielka Kotlina i Wyż. Kolorado — 100–300 mm. Mała ilość opadów występuje również w pn. części Wyż. Meksykańskiej i w strefie subpolarnej. Na obszarze Ameryki Łrodk. opady wzrastają do ponad 2000 mm rocznie, zwł. po stronie wsch., otwartej na wpływy pasatów. Linia wiecznego śniegu przebiega na pn. na wys. 600 m, w pd. Kanadzie — 1800 m, w G. Kaskadowych — 2500 m, w Sierra Nevada — 3800 m i w Meksyku — 4600 m.
Stosunki wodne. Wschodni łańcuch Kordylierów — G. Skaliste, stanowi gł. dział wód Ameryki Pn.; Kordyliery są odwadniane przez ¼ródłowe rz. Mackenzie, Saskatchewan, Missouri (i jej pr. dopływy), Rio Grande i inne uchodzące do O. Atlantyckiego oraz przez Jukon, Fraser, Kolumbię (z dopływem Snake), Kolorado, uchodzące do O. Spokojnego. Rzeki Kordylierów charakteryzują się dużymi spadkami; w celu wykorzystania zasobów energ. zbudowano liczne zapory (m.in. Hoover Dam na Kolorado oraz Roosevelta na rz. Salt). W środk. części Kordylierów — rzeki okresowe, słone błota i słone jeziora (największe Wielkie Jez. Słone) oraz kotliny bezodpływowe (Dolina Łmierci, Bolsón de Mapimí). W Kordylierach występują liczne bogactwa miner.: złoto, srebro, rudy miedzi, cynku, ołowiu, molibdenu i uranu, ropa naft., gaz ziemny, węgiel kam. i brunatny. W celu zachowania naturalnego środowiska utworzono w Kordylierach liczne parki nar., m.in.: Katmai, Denali — w stanie Alaska (USA), Jasper, Banff — w Kanadzie, Glacier, Yellowstone, Wielkiego Kanionu, Olympic, Mount Rainier, Yosemite, Sekwoi — w USA; niektóre parki nar. w Kanadzie i USA są wpisane na Listę Łwiat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO.
Łwiat roślinny. Szata roślinna kordylierów jest bardzo zróżnicowana i rozmieszczona strefowo. W skrajnie pn. części występuje tundra ark.-górska i bory świerkowe; w zach. części Kordylierów, w Kanadzie i na pn. USA — bujne lasy iglaste (w drzewostanie sekwoja, mamutowiec, jedlica zielona, żywotniki), we wsch. — lasy borealne, gł. świerkowe, wyżej z jodłą górską; dalej na pd. przeważają formacje suchoroślowe, które wyżej przechodzą w piętro widnych lasów z sosną żółtą, ponad którym występuje piętro lasów jodłowo-świerkowych, a następnie piętro alp.; na Wyż. Meksykańskiej występuje roślinność pustynna i półpustynna lub suche lasy sosnowo-dębowe, a na wilgotnych stokach gór — lasy liściaste; dalej na pd. — lasy subtropik. zrzucające liście w porze suchej.
|
0Komentarzy ·
15070Czytań
|
|
|
Zaloguj się, żeby móc dodawać komentarze.
|
|
|
Dodawanie ocen dostępne tylko dla zalogowanych Użytkowników.
Proszę się zalogować lub zarejestrować, żeby móc dodawać oceny.
Brak ocen.
|
|
|
|
